ΓΙΑΤΙ ΝΗΣΤΕΥΩ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ: ΔΥΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ
Για άλλους η νηστεία είναι κάτι σημαντικό, για άλλους κάτι αδιάφορο. Δύο συντάκτριες του OW μοιράζονται τις δικές τους απόψεις. Η μία νηστεύει μόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα, ενώ η άλλη έχει κάθε λόγο να απεχθάνεται αυτή την παράδοση.
Γιατί νηστεύω
Της Κέλλυς Σώκου
Υπάρχει μία άποψη που συνδέει τη νηστεία με τη βαθιά θρησκευτική πίστη και είναι πολύ σεβαστή. Αν την ασπάζεσαι, ακολουθείς όλο το εθιμοτυπικό και νηστεύεις 48 ημέρες πριν από το Πάσχα (τόσο διαρκεί η Σαρακοστή) και 40 ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα.
Αυτό σημαίνει πλήρη αποχή από ζωικές τροφές, δηλαδή κρέας, γαλακτοκομικά και αβγά (τα ψάρια και το ελαιόλαδο επιτρέπονται μόνο τις Τετάρτες και τις Παρασκευές στη νηστεία των Χριστουγέννων, ενώ τη Σαρακοστή τα ψάρια επιτρέπονται μόνο δύο ημέρες και η κατανάλωση ελαιολάδου μόνο τα Σαββατοκύριακα). Ομοίως νηστεύεις 15 ημέρες πριν από τον Δεκαπενταύγουστο (εδώ τα ψάρια επιτρέπονται μόνο στις 6 Αυγούστου). Αν θέλεις να το κάνεις σωστά, δηλαδή.
Προσωπικά, δεν θέλω να το κάνω σωστά, διότι η όποια πίστη διαθέτω δεν μπορεί να μπει στα καλούπια της ελληνορθόδοξης παράδοσης. Και καθώς υποστηρίζω ότι η πίστη είναι ένα εντελώς προσωπικό ζήτημα, κρατάω από τον χριστιανισμό ό,τι λειτουργεί για τη δική μου ψυχή και κοσμοθεωρία.
Νηστεύω λοιπόν μόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα. Νηστεύω επειδή νιώθω την ανάγκη να το κάνω και αντλώ ένα αίσθημα πληρότητας από αυτή τη συνήθεια. Νηστεύω κυρίως επειδή αγαπώ την κατάνυξη και τα έθιμα της εβδομάδας αυτής – με τα ευωδιαστά λουλούδια της άνοιξης και τις λυπημένες καμπάνες, με τα θλιμμένα και μελωδικά τροπάρια, τον ήχο του καρφιού στον ξύλινο σταυρό, αλλά και τους ξέφρενους πανηγυρισμούς, τις αγκαλιές και τα φιλιά, λες και πράγματι κερδίσαμε την αιώνια ζωή όλοι...
Νηστεύω επίσης επειδή αυτά τα έθιμα μου θυμίζουν τα παιδικά μου χρόνια, τότε που νηστεύαμε «μόνο από το κρέας», αλλά πίναμε γάλα και τρώγαμε όση σοκολάτα θέλαμε.
Η νηστεία αυτή σημαίνει για μένα αυτοσυγκράτηση, για 7 ημέρες δεν είναι δα και κάτι τόσο δύσκολο. Υπάρχει κάτι που με γοητεύει στις έννοιες της αυτοσυγκράτησης, του μέτρου και της υπομονής, κάτι που στα δικά μου μάτια σε κάνει σοφότερο. Αλλά, και πάλι, μπορεί όλα αυτά να αποτελούν στερεότυπα που έχουν κολλήσει σαν τσίχλες στο μυαλό μου.
Το θέμα είναι ότι η επταήμερη νηστεία μου αρέσει. Με κάνει να αισθάνομαι ότι μετέχω σε κάτι κοινό και ότι αποτοξινώνω το σώμα μου, ακόμη κι αν κάτι τέτοιο δεν ισχύει επιστημονικά. Το να γίνω vegan για μία εβδομάδα –δεν θέλω να γίνω για πάντα– μου δίνει μεγαλύτερη ευεξία, σα να είμαι πιο ανάλαφρη.
Και κάπως έτσι πείθομαι ότι θα μπορούσα να απέχω και κάποιες άλλες μέρες του χρόνου από τις ζωικές τροφές (οι οποίες αποδεδειγμένα δεν ωφελούν την υγεία σε καθημερινή βάση). Δεν νομίζω ότι το καταφέρνω συστηματικά, αλλά και πάλι, το δείπνο της Ανάστασης με τη μοσχομυριστή μαγειρίτσα, φαντάζει 10 φορές πιο λαχταριστό. Και το απολαμβάνω σαν κάποιο έπαθλο, με τη χαρά μου πολλούς πόντους ψηλότερη.
Γιατί δεν τηρώ τη νηστεία
Της Λουκίας Λυκίδη
Κοντεύω τα 50 και έχω να νηστέψω περίπου από τα 18 μου. Από την ηλικία δηλαδή που άρχισα να απελευθερώνομαι από τον στενό έλεγχο της πατρικής μου οικογένειας και τη συμβίωση μαζί τους, και να μπορώ να κάνω τις δικές μου προσωπικές επιλογές αυτοδιάθεσης.
Η θρησκευτική νηστεία ήταν κάτι που η οικογένεια μου τηρούσε αυστηρά, από την πρώτη στιγμή που θυμάμαι τον εαυτό μου. Επρόκειτο για κάτι που ήταν υπεράνω συζήτησης, αμφισβήτησης, κριτικής ή διακριτικής ευχέρειας. Κάτι που έδειχνε πως ήσουν εντός των κανόνων (της Εκκλησίας), κάτι που απαιτούσε η ηθική.
Το να μην νηστεύεις ήταν ντροπή. Κοινωνικά κατακριτέο. Ένα ατόπημα που θα προκαλούσε την κατακραυγή των συγγενών και των γειτόνων σου. Κάποτε, συζητώντας με μια φίλη, μου διηγήθηκε το άγχος που την κατέβαλλε κάθε φορά που πήγαινε στο σπίτι της καλύτερης της φίλης, αφού γνώριζε πως η μητέρα εκείνης, πολύ αυστηρή στα θέματα θρησκείας και νηστείας, θα τη ρωτούσε τι φαγητό είχαν στο σπίτι και, αν ήταν μέρα νηστείας, θα έπρεπε να έχει μια σωστή απάντηση.
Ακόμη και τώρα, παρά τα χρόνια που έχω να νηστέψω, θυμάμαι κάθε θρησκευτική νηστεία. Τι δεν επιτρέπεται να τρώμε τις Τετάρτες και τις Παρασκευές, τι τρώμε στα Θεοφάνεια, τι του Ευαγγελισμού και τι τον Δεκαπενταύγουστο. Ποιες μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας νηστεύουμε το λάδι. Πώς άλλωστε να το ξεχάσω; Αφού στο σπίτι που μεγάλωσα με τη γιαγιά μου να είναι ο αρχηγός της οικογένειας και της κουζίνας, κάθε Μεγάλη Παρασκευή το μενού προέβλεπε φακές χωρίς λάδι.
Ακόμη θυμάμαι την κουταλιά της σούπας ξύδι που η γιαγιά μου μου έδινε κάθε Μεγάλη Πέμπτη πρωί μόλις ξυπνούσα, σαν ελάχιστο φόρο τιμής στο ξύδι που έδωσαν οι Ρωμαίοι στον Χριστό όταν ζήτησε νερό πάνω στον σταυρό.
Θυμάμαι ακόμη το δικό μου βασανιστήριο της μυρωδιάς των φρεσκοψημένων κουλουριών και τσουρεκιών που πλημμύριζε το σπίτι, ενώ εγώ έτρωγα βραστή πατάτα ή κολοκύθι μέχρι να έρθει η πολυπόθητη ώρα της επιστροφής από την Ανάσταση, που θα μου επέτρεπε να απολαύσω ό,τι είχα στερηθεί.
Τώρα που το σκέφτομαι, αυτή η σκληρή πειθαρχία νηστείας ίσως να είναι που με έκανε τόσο αδιάφορη με τη νηστεία μεγαλώνοντας. Όχι απλώς αδιάφορη. Με έκανε να είμαι ενάντια στη νηστεία. Οι περίοδοι της νηστείας περνούν πια εντελώς απαρατήρητες για μένα και την οικογένεια που έχω δημιουργήσει. Για τα παιδιά μου, όταν ήταν μικρά –έφηβη σήμερα η κόρη μου, ενήλικος ο γιος μου–, η Σαρακοστή ήταν μόνο αυτό το πλάσμα με τα 40 πόδια που έκοβαν με χαρτόνι στον παιδικό σταθμό.
Η νηστεία δεν είναι κάτι που μου πέρασε ποτέ από το μυαλό να εφαρμόσω για λόγους υγείας ή για να νιώσω το πνεύμα των Ημερών, να αισθανθώ τυχόν αυτό το αίσθημα κοινότητας και μοιράσματος που χαρίζει η γιορτή, το έθιμο, οι συνήθειες. Όλα τα παραπάνω τα αναζήτησα διαφορετικά στους δικούς μου χρόνους, με τους δικούς μου τρόπους, σε άλλα πράγματα.
Η νηστεία ήταν κάτι που στην ενήλικη ζωή μου ποτέ δεν έκανα. Από αδιαφορία ή ίσως και από αντίδραση. Όπως τη χρονιά που εγώ, που μεγάλωσα πίνοντας ξύδι και τρώγοντας νερόβραστες φακές, μαγείρεψα Μεγάλη Παρασκευή μπιφτέκια με πατάτες. Η αλήθεια είναι πως κάποια στιγμή, όταν το συνειδητοποίησα, στο μυαλό μου ήρθε η γιαγιά μου, η οποία θα αποδοκίμαζε, θα ντρεπόταν, θα ανησυχούσε για το τι θα σκέφτεται για εμάς η γειτονιά.
Νομίζω ότι για μια στιγμή ένιωσα ένα μικρό ίχνος ντροπής και ενοχής. Μια φωνή μέσα μου μου είπε πως κάπως το παράκανα. Δεν θα χάλαγε ο κόσμος αν σεβόμουν το κοινό αίσθημα και τις πένθιμες καμπάνες, και έφτιαχνα φακές με λάδι ή αρακά. Η σκέψη αυτή δεν κράτησε πολύ. Σε λίγο σέρβιρα τα μπιφτέκια και κάτσαμε όλοι μαζί να φάμε.