ΓΙΑΤΙ ΦΟΒΟΜΑΣΤΕ ΤΟΣΟ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ;

Ο φόβος για την κριτική από τους γύρω μας μπορεί να σταθεί εμπόδιο σε πράγματα που θέλουμε να κάνουμε. Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς θα το αποφύγουμε;

Ποιος φοβάται την κριτική; Έχετε νιώσει ποτέ έντονο άγχος λόγω της αρνητικής εικόνας που μπορεί να έχει κάποιος για εσάς; Έχετε νιώσει ότι ορισμένες επιλογές σας καθορίζονται με βάση την αποφυγή αρνητικών σχολίων από κάποιο φίλο, συνάδελφο, μέλος της οικογένειας ή ακόμα και κάποιον τυχαίο περαστικό ;

Ο φόβος της κριτικής είναι μια εντελώς φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού κατά την διάρκεια της εξέλιξης. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, ένα νεογέννητο που ανακαλύπτει τον κόσμο και οτιδήποτε αγγίζει προσπαθεί να το βάλει σου στόμα του. Τη στιγμή που ο γονιός θα το σταματήσει, θα βιώσει μια πρώτη μορφή «κριτικής». Επίσης, ίσως έχετε παρατηρήσει ότι συχνά το πρώτο πράγμα που κάνουν τα παιδιά μόλις δοκιμάσουν κάτι καινούργιο είναι να γυρίσουν και να δουν την αντίδραση της μητέρας τους. Εάν αυτή έχει μορφή κριτικής, ξέρουν ότι αυτό δεν πρέπει να επαναληφθεί, ενώ αν έχει μορφή επιβράβευσης ξέρουν ότι έκαναν κάτι καλό.

Αυτή λοιπόν η κριτική-οριοθέτηση σχετικά με το τι είναι σωστό ή λάθος, καλό ή κακό, γίνεται αντιληπτή ως κάτι συνήθως δυσάρεστο αλλά απαραίτητο για την επιβίωσή μας. Έτσι εξηγείται το γιατί είναι τόσο βαθιά ριζωμένη μέσα μας.

Κριτική και ασυνείδητος φόβος

Όταν λέμε ότι η άποψη τρίτων μας είναι αδιάφορη, συνήθως δεν λέμε όλη την αλήθεια. Μπορεί σε συνειδητό επίπεδο να ορκιζόμαστε ότι κάτι τέτοιο δεν μας αφορά, αλλά σε συναισθηματικό, κάτι βαθιά μέσα μας μας ενοχλεί, άλλους περισσότερο και άλλους λιγότερο.

Ελένη Καστρινογιάννη

Από τη στιγμή που η κριτική ή ο φόβος της πιθανής κριτικής αποτελούν βασικό παράγοντα των όποιων επιλογών μας, τότε υπάρχει πρόβλημα που χρήζει αντιμετώπισης.

Ας δούμε πώς μπορούμε να μειώσουμε τον φόβο μας για κριτική, ώστε να βελτιώσουμε την ποιότητα των επιλογών μας και κατ’ επέκταση της καθημερινότητας μας.

Ερωτήματα και απαντήσεις

Πρώτα απ’ όλα, προσπαθήστε να εξορθολογίσετε τον φόβο της κριτικής. Την επόμενη φορά που θα τον νιώσετε, θέστε στον εαυτό σας το εξής ερώτημα: Αυτό που λένε για μένα πόσο μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητα ή τους στόχους μου, σε πρακτικό επίπεδο;

Εάν η απάντηση είναι  «καθόλου», τότε προσπεράστε την όποια κριτική. Αναγνωρίστε στον άλλον το δικαίωμα να έχει τη γνώμη του, που ως προσωπική του άποψη όμως δεν αφορά εσάς, όπως ενδεχομένως δεν σας αφορά η όποια προσωπική του άποψη για διάφορα άλλα θέματα.

Εάν, από την άλλη, η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα φανερώνει ότι η κριτική όντως σας επηρεάζει σε πρακτικό επίπεδο, τότε μην σπαταλάτε τον χρόνο σας σκεπτόμενοι το πόσο άσχημα νιώθετε, αλλά κάντε οτιδήποτε περνάει από το χέρι σας για να το αντιμετωπίσετε.

ΟΣΟ ΠΙΟ ΠΟΛΥ ΚΡΙΝΕΤΕ, ΤΟΣΟ ΠΙΟ ΠΟΛΥ ΘΑ ΣΚΕΦΤΕΣΤΕ ΟΤΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΣΑΣ ΚΡΙΝΟΥΝ.

Η έννοια της «προβολής»

Το δεύτερο βήμα για να απαλλαγείτε από τα δεσμά της κριτικής των άλλων είναι να κατανοήσετε και αποστασιοποιηθείτε από την έννοια της «προβολής». Στην ψυχολογία, η έννοια της «προβολής» συνίσταται στον ασυνείδητο μηχανισμό βάσει του οποίου έχουμε την τάση αποδίδουμε στους άλλους δικά μας ανεπιθύμητα συναισθήματα ή γνωρίσματα.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα σε ένα ζευγάρι είναι όταν ο σύντροφος που είναι άπιστος γίνεται επίσης ο πιο καχύποπτος. Αντίστοιχα, ο μεγαλύτερος εγωιστής θα κατηγορήσει τους άλλους για το πόσο εγωκεντρικοί ή ατομιστές είναι. Πιθανόν να έχετε αρκετά τέτοια παραδείγματα στην καθημερινότητά σας, όχι μόνο με προβολές που κάνουν άλλοι σε σας, αλλά και με προβολές που –αναπόφευκτα– κάνετε και εσείς σε άλλους.

Πώς μπορεί αυτή η γνώση να μας βοηθήσει; Είναι πολύ απλό. Τώρα που κατανοείτε την έννοια της προβολής, θα παρατηρήσετε ότι τη στιγμή που αρχίζετε να κρίνετε τους άλλους, δημιουργείτε ασυναίσθητα έναν φαύλο κύκλο στον οποίο παγιδεύεστε κι εσείς. Εάν θέλετε να ξεφύγετε από αυτό τον κύκλο, απαλλαγείτε από την συνήθεια να αντιμετωπίζετε τους πάντες και τα πάντα με κριτική διάθεση.

Όσο πιο πολύ κρίνετε, τόσο πιο πολύ θα σκέφτεστε ότι οι άλλοι σας κρίνουν. Μπορεί να μην είναι εύκολο στην αρχή, αλλά σίγουρα μπορείτε να το πετύχετε. Σπάστε τον κύκλο της κριτικής και απελευθερωθείτε.

Ο Κωνσταντίνος-Ρωμανός Ζησιμόπουλος είναι ψυχοθεραπευτής.