ΓΟΝΕΙΣ: ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΧΩΡΙΣ ΦΩΝΕΣ

Η καθημερινότητα για εμάς τους γονείς μπορεί να γίνει πιο εύκολη και ανάλαφρη, χωρίς φωνές και εντάσεις. Ακούγεται ουτοπικό; Ε, λοιπόν, δεν είναι.

Το μυστικό κρύβεται σε μία λέξη: ρυθμός. Ο ρυθμός δεν έχει καμία σχέση με την ώρα, τα ρολόγια, τον χρόνο, το πρόγραμμα. Άλλωστε, το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι να βάλουμε ένα έξτρα άγχος στη ζωή μας.

Στόχος του ρυθμού είναι να απελευθερώσει τους γονείς και να κάνει την καθημερινότητά τους με το παιδί ευκολότερη. Μειώνοντας τους τσακωμούς και τις φωνές. Πάμε να δούμε πώς γίνεται αυτό.

Γιατί είναι σημαντικό οι γονείς να βάλουν ρυθμό στην καθημερινότητα;

Ο ρυθμός υπάρχει μέσα μας και υπάρχει και στη φύση. Ήδη από την ενδομήτρια ζωή, το παιδί βιώνει τον ρυθμό της μαμάς του, τους χτύπους της καρδιάς της, την αναπνοή της, τις κινήσεις της.

Η ανάγκη για ρυθμό παραμένει στο παιδί και μετά τη γέννησή του. Το μωρό μαθαίνει ότι όταν πεινάει το ταΐζουν, ότι οι άνθρωποι που αγαπάει φεύγουν και επιστρέφουν, ότι η μέρα γίνεται νύχτα και ξανά μέρα. Έτσι, κατανοεί τον έξω κόσμο.

«Τα παιδιά εξαρτώνται από τη ρυθμική δομή της κάθε μέρας, από την προβλεψιμότητά της», γράφει ο Kim John Payne στο βιβλίο του «γονείς Απλά!».

«Τα παιδιά ωφελούνται από αυτή την εξάρτηση και την κανονικότητα σε όλο το διάστημα της παιδικής τους ηλικίας. Ιδιαίτερα, όμως, κατά τα πρώτα τρία χρόνια, όταν το μεγαλύτερο μέρος της μάθησης και της κατανόησης γίνεται υποσυνείδητα».

Περιβάλλοντας οι γονείς το μικρό παιδί με μια αίσθηση ρυθμού και τελετουργίας, ουσιαστικά το βοηθούν να βάλει σε τάξη την οπτική του για τον κόσμο σε φυσικό, συναισθηματικό και πνευματικό επίπεδο. Σε ρουτίνες, όπως τα γεύματα, η ώρα του μπάνιου και του παιχνιδιού, ο ύπνος, το παιδί αισθάνεται να αναγνωρίζει τη δική του θέση μέσα στο καθημερινό πηγαινέλα. Αισθάνεται ότι το έδαφος κάτω από τα πόδια του είναι σταθερό. Και αυτό αποτελεί τη βάση για να μπορέσει να αναπτυχθεί.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΩΦΕΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΡΥΘΜΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΜΕΡΑΣ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΒΛΕΨΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ.

Πώς μπορούν οι γονείς να απλοποιήσουν τη ζωή των παιδιών;

Τι σημαίνει ρυθμός στη σύγχρονη πραγματικότητα; Πόσο εφικτό είναι να μαζεύεται η οικογένεια στο μεσημεριανό τραπέζι; Να τρώμε όλοι μαζί κοκκινιστό τις Κυριακές ή να ορίσουμε ως μέρα κατασκευών την Τρίτη; Πώς θα νιώσουν οι γονείς στο άκουσμα της λέξης «ρυθμός», όταν η καθημερινότητά τους θα μπορούσε να είναι συνώνυμη με τις λέξεις «τρέλα», «χάος», «επιβίωση»;

Πριν σπεύσετε να χαρακτηρίσετε παρωχημένα τα περί ρυθμού, ακούστε αυτό: Το να αυξήσουμε την αίσθηση ρυθμού στην καθημερινή ζωή στο σπίτι είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους για να απλοποιήσουμε τη ζωή των παιδιών. Και κατ’ επέκταση τη δική μας. Το λέει ο κ. Payne και το επιβεβαιώνουν οι γονείς που δοκίμασαν τις αρχές του Simplicity Parenting στην πράξη.

Μια ιστορία από την καραντίνα

Επιτρέψτε μου να μοιραστώ μαζί σας μια προσωπική εμπειρία. Κατά τη διάρκεια της τρίτης (ουφ) καραντίνας, μετά τα απανωτά κλεισίματα/ανοίγματα των σχολείων, ο τετράχρονος γιος μου είχε εκνευρισμό, νευρικότητα. Ο ύπνος του ήταν άστατος και έδειχνε να δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα συναισθήματά του.

Δεν ήθελε πολλή σκέψη για να καταλάβει κανείς ότι, μέσα σε ένα σπίτι με δυο γονείς σε τηλεργασία, ένα μεγαλύτερο παιδί σε τηλεκπαίδευση, φίλους και παππούδες σε απόσταση, ο ρυθμός πάσχιζε να βρει μια θέση. «Τι θα κάνουμε σήμερα;» ρωτούσε κάθε πρωί.

Χωρίς καμία ιδιαίτερη σκέψη ή προετοιμασία (αυτό είναι άλλωστε και το μυστικό του ρυθμού, εμφανίζεται έτσι ξαφνικά!) βρέθηκα να σχεδιάζω σε ένα κομμάτι χαρτί όσα θα κάναμε μέσα στη μέρα. Ένας ήλιος, ένας πρόχειρος χάρτης για την απογευματινή βόλτα, ένας υπολογιστής για τις ώρες που θα δούλευα, ένα φεγγάρι για την ώρα του ύπνου. Το κοίταξε με μεγάλη προσοχή, έκανε κάποιες ερωτήσεις και συνέχισε το φαγητό του.

Την ώρα της βόλτας, πριν βάλει τα παπούτσια του, δίπλωσε ένα χαρτί και το έβαλε στην τσέπη του. Τον ρώτησα τι ήταν. «Το σχέδιο της μέρας», απάντησε και βγήκε. Το ίδιο βράδυ κοιμήθηκε πιο νωρίς από κάθε άλλη φορά. Και το επόμενο.

Γιατί οι γονείς αξίζει να υιοθετήσουν την έννοια της προβλεψιμότητας;

Η προβλεψιμότητα και ο ρυθμός συνδέονται απόλυτα. «Εμείς οι γονείς, ως ενήλικες, καταλαβαίνουμε το πώς θα κυλήσει η μέρα μας. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από αυτή την κατανόηση σε ένα επίπεδο. Χρειάζεται να έχουν πρόσβαση σε μια “εικόνα” της μέρας», εξηγεί ο κ. Payne.

Το να ενημερώνουμε τα παιδιά μας για το «τι μας περιμένει αύριο» τα κάνει να αισθάνονται σιγουριά. Να νιώθουν ότι «δεν υπάρχει τίποτα κρυφό εδώ». Μπορούμε, για παράδειγμα, να τους μιλήσουμε για τον καιρό που θα κάνει την επόμενη μέρα και τα ρούχα που θα χρειαστεί να φορέσουν. Ή να τους πούμε ποιος θα τα πάρει από το σχολείο. Ακόμα και το «Αύριο θα σε πάρει από το σχολείο η μαμά ή ο μπαμπάς. Θα στέκεσαι στην είσοδο και θα δεις το μπλε αυτοκίνητο» δημιουργεί στα παιδιά σιγουριά.

Δεν χρειάζονται πάρα πολλές πληροφορίες. Αν ένα παιδί μπορεί να προβλέψει, τότε ξέρει τι να περιμένει και αυτό είναι καθησυχαστικό.

Πώς μπορούν να δημιουργήσουν οι γονείς ρυθμούς;

Ο ρυθμός δεν βοηθάει μόνο τα παιδιά να νιώσουν πιο ασφαλή. Η αίσθηση ρυθμού κάνει και τους γονείς πιο ήρεμους. Τους προσφέρει άμυνες μέσα στη σύγχρονη τρέλα του γονεϊκού τους ρόλου.

«Μα, μπορεί να βάλει κανείς τάξη και ρυθμό στο χάος;» θα αναρωτιέστε, και δικαίως. «Ακόμα και η παραμικρή αλλαγή στην καθημερινότητα είναι ικανή να αλλάξει πολλά πράγματα σε όλη την οικογένεια», υποστηρίζει η Νάταλι Πρασσά, Simplicity Parenting Coach.

– Κάντε κάθε δραστηριότητα ρυθμική

Συνδέοντας μια διαδικασία (π.χ. το πλύσιμο των χεριών) με κάποια μελωδία (ένα πολύ απλό τραγούδι, όπως «Πλένουμε χέρια με νερό στο λεπτό, φούσκες γεμίζουμε τον ουρανό, πάμε τώρα για φαγητό») ορίζουμε τα βήματα της διαδικασίας τραγουδιστά και συνδέουμε το πλύσιμο των χεριών με το φαγητό.

Η δραστηριότητα μετατρέπεται σε ένα είδος τελετουργίας. Το παιδί ξέρει ότι το τραγούδι σηματοδοτεί τη μετάβαση στην επόμενη φάση και μπαίνει σε αυτήν πολύ πιο εύκολα.

– Δώστε χώρο στις παύσεις

Όπως πολύ καλά ξέρουν οι μουσικοί, η παύση είναι καθοριστική για το μουσικό κομμάτι. Το ίδιο συμβαίνει και στην καθημερινότητά μας. Στα κενά ανάμεσα στις δραστηριότητες είναι που χτίζονται οι σχέσεις γονιών παιδιών.

Δεν χρειάζεται να διαμορφώσουμε έναν «ιερό χώρο» (να χαμηλώσουμε τα φώτα, να βάλουμε ήρεμη μουσική) για να καθίσουμε μαζί με τα παιδιά μας και να μιλήσουμε. Η σύνδεση χτίζεται στις μικρές, μη προγραμματισμένες στιγμές.

«Το να μαζεύουμε το τραπέζι μετά το φαγητό είναι κάτι που κάνουμε στην οικογένειά μας – δεν είναι σημαντικό», εξηγεί ο κ. Payne. «Ωστόσο, είναι εκείνη τη στιγμή που ο εξάχρονος γιος σου θα δώσει το πρώτο του ρεσιτάλ… ρομποτικού χορού. Είναι εκείνη η στιγμή που το μωρό χαλαρώνει και κάθεται ήρεμο, καθηλωμένο από την κίνηση γύρω του».

– Επενδύστε στη σιωπή

Τι νόημα έχει ένα λεπτό σιωπής στην καθημερινότητα; Τεράστιο. Όχι μόνο απελευθερώνει την ένταση από ένα διαρκές «κάνω», προσφέρει επίσης και μια αξιοσημείωτη εναλλακτική: την εμπειρία του απλά να «είμαι». Οι «βαλβίδες αποσυμπίεσης» επιτρέπουν στο παιδί να απελευθερώσει την ένταση και να βρει την ψυχική ηρεμία που χρειάζεται για να επεξεργαστεί τα γεγονότα της ημέρας.

Το μυστικό του κ. Payne είναι το να ανάβει ένα κερί σε μια σταθερή ώρα μέσα στη μέρα. Για τα μικρά παιδιά, το φως του κεριού δημιουργεί έναν μαγικό κόσμο. Τα βοηθά να συγκεντρώσουν την προσοχή τους, περιορίζει την εστίασή τους σε ένα μικρό, φωτεινό κύκλο. Έτσι, μπορούν να εστιάσουν το ενδιαφέρον τους πιο εύκολα σε αυτό που κάνουν, π.χ. στο βραδινό φαγητό ή στην ιστορία που τους διαβάζουμε.

– Κάντε το πρωινό ξύπνημα ευχάριστο

Ακούγεται παράδοξο, αλλά η αναγκαιότητα του να ξυπνάνε τα παιδιά νωρίς μπορεί να γίνει μια μικρή, ευχάριστη τελετουργία. Μπορούμε π.χ. να καθόμαστε 1-2 λεπτά δίπλα τους στο κρεβάτι και να τους σιγοψιθυρίζουμε κάτι στο αυτί. Αν πρόκειται για ένα παιδί που ξυπνάει πριν από την υπόλοιπη οικογένεια, μπορούμε να του έχουμε έτοιμο ένα τραπεζάκι με ήσυχες δραστηριότητες για να ασχοληθεί μέχρι να ξυπνήσουν οι υπόλοιποι.

Ο κ. Payne με τις κόρες του μετατρέπουν τις κρεμάστρες σε «σκιάχτρα» με ρούχα από το προηγούμενο βράδυ, ώστε να μην καθυστερούν το πρωί στο σχολείο επιλέγοντας ρούχα.

– Δείξτε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας

Οι γονείς ξέρουν το παιδί τους καλύτερα από οποιονδήποτε. Βλέπουμε ότι το παιδί μας είναι κουρασμένο μετά τη βόλτα στο πάρκο; Ε, τότε δεν κανονίζουμε να πάμε μετά και στο σπίτι των φίλων μας. Προτιμάμε π.χ. να επιστρέψουμε στο σπίτι μας και να παίξουμε ένα επιτραπέζιο. Αυτό είναι ένας ρυθμός και έχει σημασία να τον διατηρήσουμε, ορίζοντας ότι μετά τη βόλτα στο πάρκο, θα παίζουμε ένα παιχνίδι στο σαλόνι. Μπορεί να μην είναι κάθε μέρα επιτραπέζιο, μπορεί να μη γίνεται κάθε μέρα την ίδια ώρα (γιατί κάποιες μέρες ξυπνάμε αργότερα), το παιδί όμως γνωρίζει ότι η επιστροφή στο σπίτι σηματοδοτεί την ώρα του παιχνιδιού.

Στην πραγματικότητα, ακολουθώντας τον ρυθμό της αναπνοής, το παιδί περνά μέσα στην ημέρα εναλλασσόμενες περιόδους εισπνοής και εκπνοής. Στη  φάση «εισπνοής» το παιδί συνδέεται με τον εαυτό του και στη φάση της «εκπνοής» σχετίζεται με τον περιβάλλοντα χώρο. Με το να διευκολύνουμε εμείς οι γονείς αυτές τις εναλλαγές, βοηθάμε να αποφευχθούν οι εντάσεις και να γίνουν πιο εύκολες οι μεταβάσεις.

– Θέστε έναν και μόνο στόχο

Για παράδειγμα: Μια φορά την εβδομάδα να τρώει όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι. Στη σύγχρονη καθημερινότητα, αυτό είναι μια πολύ μεγάλη αλλαγή και τεράστιο κέρδος για όλους. Θέτοντας οι γονείς μη ρεαλιστικούς στόχους, όπως το να τρώνε όλοι μαζί καθημερινά, κινδυνεύουν να βιώσουν άγχος, πίεση και τελικά ματαίωση.

«Το σημαντικό είναι να ξεκινήσουν οι γονείς με κάτι μικρό. Να μείνουν κοντά και να δείξουν επιμονή μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία», συμβουλεύει η κα Πρασσά.

– Δουλέψτε τη ρουτίνα του ύπνου

Η ρουτίνα του ύπνου είναι σημαντική και για το ίδιο το παιδί (ο ύπνος που κάνει πριν τα μεσάνυχτα αξίζει περισσότερο από τις ώρες ύπνου μετά τα μεσάνυχτα) και για την οικογενειακή ηρεμία (ένα κουρασμένο παιδί ξεσπάει).

«Δοκιμάστε να πηγαίνετε στο κρεβάτι 15 λεπτά νωρίτερα κάθε μέρα ώστε σταδιακά να φτάσετε στην επιθυμητή ώρα ύπνου, διαφορετικά δεν θα υπάρξει αποτέλεσμα. Ένα παιδί που έχει μάθει να κοιμάται στις 11 δεν μπορεί ξαφνικά να κοιμηθεί στις 9», εξηγεί η κα Πρασσά.

Ο κ. Payne παρακινεί τους γονείς να διαβάζουν ιστορίες στα παιδιά τους πριν τον ύπνο. «Είναι ένας ρυθμός που εξαπλώνει τη δύναμή σου, τη δύναμη του γονιού», λέει χαρακτηριστικά. «Το να προσφέρεις μια παιδική ηλικία πλούσια σε ιστορίες παρέχει ασφάλεια και σύνδεση – τη δύναμη και την αλήθεια στον καλύτερο από όλους τους ρυθμούς. Οι ιστορίες δίνουν φτερά στα παιδιά, τους επιτρέπουν να πετάξουν, ελεύθερα από την τυραννία των δεδομένων.