ΠΩΣ Η ΕΛΠΙΔΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΣΕΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΟΥ

Πόσο σημαντική μπορεί να είναι η ελπίδα για τη σωματική και ψυχική μας υγεία, και πώς μπορούμε να την καλλιεργήσουμε;

Τα τελευταία χρόνια θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι κάπως δύσκολα και σκοτεινά: Από την οικονομική κρίση και την πανδημία περάσαμε στους πολέμους, τις αμέτρητες γυναικοκτονίες, τις κοινωνικές αδικίες και το αβέβαιο μέλλον. Την κατάσταση δεν την χαρακτηρίζεις αισιόδοξη. Δεν ξέρω πώς μέσα σε αυτές τις συνθήκες μπορεί κάποιος να διατηρήσει την ελπίδα του.

Πάντως, αν παρά τα όσα συμβαίνουν σε αυτόν τον πλανήτη εξακολουθείς να ανήκεις σε όσους βλέπουν φως στο τέλος του τούνελ, τότε η σωματική και ψυχική σου υγεία έχει πολλά να κερδίσει.

Μια ενδιαφέρουσα νοητική διαδικασία

Όπως εξηγεί ο Everett Worthington, Ομότιμος Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κοινοπολιτείας της Βιρτζίνια, «η ελπίδα δεν σχετίζεται με την αισιοδοξία της Πολυάννας, με την υπόθεση ότι ένα θετικό αποτέλεσμα είναι αναπόφευκτο. Αντίθετα, η ελπίδα είναι ένα κίνητρο για να επιμείνουμε προς έναν στόχο ή μια τελική κατάσταση, ακόμα κι αν δεν είμαστε βέβαιοι για το πόσο πιθανό είναι ένα θετικό αποτέλεσμα. Ψυχολόγοι λένε ότι η ελπίδα περιλαμβάνει δράση, την πεποίθηση ότι υπάρχει ένα μονοπάτι που θα μας οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Η ελπίδα είναι η δύναμη της θέλησης για αλλαγή και ο τρόπος να επιτευχθεί αυτή η αλλαγή».

Η επίδραση της ελπίδας στην υγεία

Δεν είναι λίγα τα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η ελπίδα μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός μηχανισμός αντιμετώπισης δύσκολων στιγμών.

«Μια αισιόδοξη προοπτική μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να ζήσουν περισσότερο και να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων και άλλων χρόνιων παθήσεων. Ένας λόγος μπορεί να είναι ότι οι αισιόδοξοι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να υιοθετήσουν υγιεινές συμπεριφορές, όπως η άσκηση και η ισορροπημένη διατροφή», λέει σε άρθρο της η Claudia Trudel-Fitzgerald, ερευνήτρια στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ.

Μάλιστα, η ελπίδα μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση των ποσοστών επιβίωσης ασθενών, να βελτιώσει την πνευματική ευημερία, την ποιότητα ζωής, και να περιορίσει τη δυσφορία και τα συμπτώματα κατάθλιψης.

Όσον αφορά τον φόβο που προκαλεί η ύπαρξη μιας χρόνιας ή απειλητικής για τη ζωή ασθένειας, «η ελπίδα μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά. Δεν χρειάζεται να εστιάζει στην εύρεση θεραπείας, αλλά μπορεί να έχει ως στόχο την παρηγοριά. Μπορεί να επικεντρωθεί στην επίτευξη ορόσημων ζωής, όπως το να είναι κάποιος παρόν στον γάμο του παιδιού του», γράφει ο Adam Stern, επίκουρος καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.

Οι παγίδες της ψεύτικης ελπίδας

Όταν η ελπίδα βασίζεται στον ρεαλισμό, έχει θετικές επιδράσεις. Αντιθέτως, όταν στηρίζεται σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες μπορεί να εμποδίσει τους ανθρώπους από το να απολαύσουν στιγμές παρηγοριάς και χαράς στο εδώ και τώρα, αλλά και από το να κάνουν τις σωστές επιλογές για σημαντικά θέματα, όπως π.χ. η λήψη ιατρικών αποφάσεων.

Ελπίδα δεν σημαίνει ότι αποφεύγουμε τις αρνητικές σκέψεις ή τα αρνητικά συναισθήματα, ή ότι αναγκάζουμε τον εαυτό μας να δει μόνο τη θετική πλευρά των πραγμάτων. Αυτές οι τεχνικές συνήθως αποτυγχάνουν, συχνά δημιουργούν πρόσθετο άγχος, μπορεί να οδηγήσουν σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και να μας στερήσουν την ευκαιρία να μάθουμε να διαχειριζόμαστε αυτά τα συναισθήματα, αναφέρει ο Andrea Bonior, κλινικός ψυχολόγος.

Πώς να καλλιεργήσουμε την ελπίδα

• Κατ’ αρχάς, μπορούμε να ασχοληθούμε με την πνευματικότητά μας. Μέσα σε μια κοινότητα πιστών, οι άνθρωποι συχνά αντλούν δύναμη, βρίσκουν γαλήνη, βιώνουν μια εσωτερική ανύψωση, γνωρίζοντας ότι υπάρχει κάτι μεγαλύτερο από αυτούς.
• Συγχωρούμε, γιατί η συγχώρεση χτίζει την ελπίδα, μειώνει την κατάθλιψη και το άγχος.
• Επιλέγουμε έναν «ήρωα», όπως κάποιον δικό μας άνθρωπο ή κάποιο πρόσωπο που άλλαξε την ιστορία ενός έθνους (προς το καλύτερο πάντα).
• Προσφέρουμε τη βοήθειά μας σε έναν γείτονα.
• Κάνουμε ένα διάλειμμα από την κατανάλωση αρνητικών ειδήσεων.
• Προσπαθούμε συνειδητά να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας για τα καλά πράγματα που εξακολουθούν να συμβαίνουν.