ΠΟΣΟ ΕΠΙΒΑΡΥΝΕΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΟΥ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ;

«Καπνίζω» δεν σημαίνει μόνο «ανάβω το τσιγάρο». Στις μέρες μας οι μελέτες που εστιάζουν στις συνέπειες που έχει το δευτερογενές και τριτογενές κάπνισμα αυξάνονται συνεχώς.

Το να μην καπνίζουμε εμείς οι ίδιοι φαίνεται να μην αρκετό για την υγεία μας. Οι τρόποι που μας επιβαρύνει το κάπνισμα των γύρω μας είναι πολλοί. Αρκετοί από αυτούς δεν είχαν περάσει καν από το μυαλό μας. Σίγουρα όχι πριν από αρκετές δεκαετίες, όταν οι γονείς κάπνιζαν αμέριμνα δίπλα στα παιδιά τους.

Ας ξεκινήσουμε με τα ευχάριστα νέα. Αυτά είναι ότι όλο και λιγότεροι νέοι στην Ελλάδα ξεκινούν το κάπνισμα. Σύμφωνα με την έρευνα υγείας του 2019, που πραγματοποίησε η ΕΛΣΤΑΤ σε άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω:

• Καθημερινά το 24,9% κάνει χρήση καπνού και συναφών προϊόντων (μη συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού τσιγάρου), ποσοστό μειωμένο κατά 8,8% σε σχέση με το 2014.
• Το 3,7% κάνει χρήση καπνού και συναφών προϊόντων περιστασιακά, ποσοστό κατά 30,2% χαμηλότερο σε σχέση με το 2014.
• Οι 7 στους 10 (71,4%) δεν κάνουν χρήση καπνού και συναφών προϊόντων και από αυτούς οι 6 δεν έχουν κάνει χρήση καπνού ποτέ.

Τα δυσάρεστα είναι ότι δεν καπνίζουν μόνο εκείνοι που ανάβουν το τσιγάρο, αλλά και εκείνοι που είναι δίπλα τους, καθώς και εκείνοι που μπαίνουν στο σπίτι τους. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες έρευνες εστιάζουν στις αρνητικές επιπτώσεις του λεγόμενου δευτερογενούς και τριτογενούς καπνίσματος.

Τι συμβαίνει με την έκθεση των μη καπνιστών στον καπνό;

Γνωρίζετε τι σημαίνει δευτερογενές ή περιβαλλοντικό ή παθητικό κάπνισμα; Με τους όρους αυτούς εννοούμε την εισπνοή καπνού από τα τσιγάρα που καπνίζουν οι άλλοι γύρω μας, ο οποίος προέρχεται από την εκπνοή του καπνιστή (καπνός κεντρικής ροής), αλλά και από το ίδιο το τσιγάρο που καίγεται (καπνός περιφερικής ροής). Μάλιστα, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία αναφέρει ότι ο δεύτερος τύπος έχει υψηλότερες συγκεντρώσεις νικοτίνης και καρκινογόνων ουσιών. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο 2017, η Ελλάδα έχει τα υψηλότερα ποσοστά έκθεσης στην Ε.Ε. όσον αφορά το συγκεκριμένο είδος καπνίσματος: Το ποσοστό φτάνει το 87%!

Unsplash Jaroslav Devia

Ο δευτερογενής καπνός έχει ταξινομηθεί ως καρκινογόνος παράγοντας κατηγορίας 1. Περιέχει περισσότερες από 7.000 χημικές ουσίες, τουλάχιστον 70 από τις οποίες μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο του πνεύμονα, ενώ φαίνεται να συνδέεται και με άλλες μορφές καρκίνου, όπως του λάρυγγα. Είναι, επίσης, πιθανό να επηρεάσει την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού επεισοδίου. Μάλιστα, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πνευμονολογικό Ίδρυμα, δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης σε αυτόν.

Με το κάπνισμα στους εσωτερικούς χώρους να απαγορεύεται πια σε πολλές χώρες, θα περιμέναμε το πρόβλημα να έχει περιοριστεί σημαντικά. Ωστόσο, εξακολουθεί να υφίσταται. Απλώς έχει μεταφερθεί σε εξωτερικούς χώρους και σε παρακείμενους εσωτερικούς. Έρευνα σε ξενοδοχεία όπου δεν ίσχυε η πλήρης απαγόρευση έδειξε ότι οι μη καπνιστές που διέμεναν σε δωμάτια μη καπνιζόντων μπορούσαν να εκτεθούν στον καπνό του τσιγάρου. Μελέτη που εξέτασε διαμερίσματα πολυκατοικιών βρήκε ότι ο καπνός εισχωρούσε σε σπίτια μη καπνιστών, ακόμα κι όταν οι ίδιοι δεν τον μύριζαν.

Ιδιαίτερα ευάλωτα παραμένουν τα μικρά παιδιά, που δυσκολεύονται να τον αποφύγουν, μια και η έκθεσή τους προέρχεται κυρίως από ενήλικες που καπνίζουν στο σπίτι.

ΤΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ ΜΕΝΟΥΝ ΣΕ ΕΝΑΝ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ ΑΡΚΕΤΟΥΣ ΜΗΝΕΣ, ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΑΕΡΙΣΜΟ Ή ΤΟΝ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟ ΤΟΥΣ.

Υπάρχει και τριτογενές κάπνισμα

Η ιδέα ότι το τσιγάρο αφήνει τα… σημάδια του σε έναν χώρο ακόμα και μετά την απομάκρυνση του σταχτοδοχείου έχει επιβεβαιωθεί από το 1953. Πολύ πριν το «τριτογενές» κάπνισμα αποκτήσει όνομα. Ο όρος περιγράφει τα κατάλοιπα του καπνού και τους ρύπους του τσιγάρου που παραμένουν στο εσωτερικό του αυτοκινήτου, στα έπιπλα, στους τοίχους, στο πάτωμα, στα υφάσματα, στην οικιακή σκόνη, αφότου σβήσουμε το τσιγάρο. Επιπλέον, οι υπολειμματικοί αυτοί ρύποι (ανάμεσά τους το αρσενικό, το βουτάνιο, το τολουόλιο, ο μόλυβδος) επανεκπέμπονται στην ατμόσφαιρα ή αντιδρούν οξειδωτικά με άλλες ενώσεις στο περιβάλλον, σχηματίζοντας δευτερογενείς ρύπους. Επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τον αέρα του σπιτιού μας.

Τα κατάλοιπα παραμένουν στον χώρο και στις επιφάνειες αρκετούς μήνες, ακόμα και μετά τον καθαρισμό ή τον αερισμό τους, ή τον περιορισμό του καπνίσματος σε ένα δωμάτιο.

Οι επικίνδυνες αυτές ενώσεις προσκολλώνται, επίσης, στα ρούχα και στο σώμα μας, με αποτέλεσμα να τις μεταφέρουμε σε περιβάλλοντα μη καπνιστών. Πείραμα που πραγματοποιήθηκε σε κλειστό χώρο, έδειξε ότι οι συμμετέχοντες εκτέθηκαν σε ποσότητες εκπομπών που μεταφέρθηκαν με τον παραπάνω τρόπο ίσες με εκείνες που προκύπτουν από τον δευτερογενή καπνό 1-10 τσιγάρων σε περίοδο μίας ώρας. Ερευνητές, επίσης, εξέθεσαν ανθρώπινα κύτταρα σε τριτογενή καπνό και παρατήρησαν βλάβες στο DNA τους.

Η έκθεσή μας στο «κάπνισμα από τρίτο χέρι» πραγματοποιείται μέσω της δερματικής επαφής, της εισπνοής και της κατάποσης. Τα μωρά και τα παιδιά διατρέχουν, επομένως, μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τους ενήλικες, όχι μόνο επειδή βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξης, αλλά και γιατί αναπνέουν γρηγορότερα, έρχονται διαρκώς σε επαφή με χαλιά, δάπεδα και επιφάνειες, και βάζουν συχνά τα χέρια τους και αντικείμενα στο στόμα.