ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΡΩ ΠΟΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΙ;

Ποιοι χρειάζονται συμπληρώματα διατροφής; Με τι κριτήρια πρέπει να επιλέγονται και τι πρέπει να προσέχουμε; Όλες οι απαντήσεις στο κείμενο που ακολουθεί.

Το 2018, η οργάνωση ΑΚΟΣ και το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) πραγματοποίησαν έρευνα για τις αντιλήψεις και τις συμπεριφορές υγιών και ασθενών ενηλίκων σε σχέση με τα συμπληρώματα διατροφής και τη χρήση τους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το 52% των συμμετεχόντων λάμβανε τέτοιου είδους σκευάσματα. Η πλειοψηφία τα χρησιμοποιούσε για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής της και περίπου οι μισοί τα επέλεγαν βάση των ιδιοτήτων τους. Πάνω από το 50% των συμμετεχόντων δαπανούσε έως 25 ευρώ το μήνα για την αγορά τους και στο 66% είχε υποδείξει τη λήψη τους φαρμακοποιός ή γιατρός.

Ευρωπαϊκή έρευνα αναφέρει ότι η αγορά των συμπληρωμάτων διατροφής αναμένεται να φτάσει τα 33,8 δισ. δολάρια το 2027 και ότι στην Ελλάδα η συμπεριφορά των καταναλωτών προς αυτά έχει αλλάξει θετικά τα τελευταία χρόνια.

Όλο και περισσότερο οι Έλληνες εντάσσουμε στη διατροφή μας συμπληρώματα. Ξέρουμε, όμως, ποια είναι η ορθή τους χρήση;

Τι είναι τα διατροφικά συμπληρώματα;

Σύμφωνα με εγκύκλιο του ΕΟΦ, «τα συμπληρώματα διατροφής είναι βιομηχανικά προϊόντα. Αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών με θρεπτικές ή φυσιολογικές επιδράσεις, διατιθέμενα σε δοσομετρικές μορφές, με σκοπό τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας».

«Τα συμπληρώματα δεν υποκαθιστούν μια ισορροπημένη διατροφή, μπορούν μόνο να συμπληρώσουν κενά της και πάντα εφόσον χρησιμοποιούνται στις προτεινόμενες ποσότητες και για το διάστημα που προτείνεται κατά περίπτωση», επισημαίνει ο Χάρης Δημοσθενόπουλος, κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα συμπληρώματα διατροφής:

• Δεν πρέπει να φέρουν θεραπευτικές ή προληπτικές ενδείξεις αντιμετώπισης νόσου, όπως αυτές που αναγράφονται στα φάρμακα.
• Γνωστοποιούνται στον ΕΟΦ και τους γίνεται κατασταλτικός έλεγχος. Δεν αξιολογούνται ούτε εγκρίνονται, γι’ αυτό οποιαδήποτε αναφορά σε προϊόντα «εγκεκριμένα» από τον οργανισμό θεωρείται παραπλανητική.

Πώς ξέρω τι χρειάζομαι;

Τα συμπληρώματα διατροφής πρέπει να λαμβάνονται αφού πρώτα έχουμε συμβουλευτεί γιατρό ή διαιτολόγο, ιδιαίτερα αν υπάρχει πρόβλημα υγείας ή αν ακολουθούμε φαρμακευτική αγωγή. Χρειάζεται κλινική αξιολόγηση και εξετάσεις, ώστε να ελεγχθεί αν υπάρχει έλλειψη σε κάποιο θρεπτικό συστατικό ή λόγος για τη λήψη τους.

Σύμφωνα με τις συστάσεις του αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων και του αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας:

• Καλό είναι να μαθαίνουμε όσα περισσότερα μπορούμε για το σκεύασμα που σκοπεύουμε να πάρουμε. Ρωτάμε τον γιατρό, τον φαρμακοποιό, τον διαιτολόγο μας. Διαβάζουμε με προσοχή το φυλλάδιο οδηγιών και ελέγχουμε τον ιστότοπο των εταιρειών και τις πηγές πληροφόρησης.
• Βεβαιωνόμαστε ότι κάθε ισχυρισμός σχετικά με ένα συμπλήρωμα διατροφής βασίζεται σε επιστημονικές αποδείξεις. Η εταιρεία που το παράγει θα πρέπει να μπορεί να μας στείλει πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια και/ή την αποτελεσματικότητα των συστατικών του προϊόντος.
• Δεν αγοράζουμε συμπληρώματα που διακινούνται από παράνομες ιστοσελίδες, δεν έχουν έγκριση του ΕΟΦ και δεν προέρχονται από γνωστές εταιρείες, ακόμα κι αν υπόσχονται θετικά αποτελέσματα ή εμπλέκουν επιστήμονες.

Είναι ασφαλή τα συμπληρώματα διατροφής;

«Νέα επιστημονικά δεδομένα μπορεί να ανατρέψουν όσα γνωρίζουμε για την αποτελεσματικότητα κάποιου συμπληρώματος», τονίζει ο κ. Δημοσθενόπουλος. «Όπως π.χ. ανατράπηκαν τα δεδομένα για τη σχέση της κατανάλωσης αβγού με την υπερλιπιδαιμία, έτσι μπορεί να αλλάξουν οι επίσημες συστάσεις για κάποιες βιταμίνες ή μικροθρεπτικά συστατικά. Γι’ αυτό πρέπει να δίνονται μετά από οδηγία γιατρού ή διαιτολόγου».

Σε κάθε περίπτωση, δεν ξεχνάμε ότι τα συμπληρώματα διατροφής δεν υποκαθιστούν την όποια φαρμακευτική αγωγή. Επίσης, οι λέξεις «φυσικό» και «ασφαλές» δεν είναι ταυτόσημες. Ακόμα και τα συμπληρώματα μπορούν να έχουν παρενέργειες, να αλληλεπιδράσουν με άλλα σκευάσματα (π.χ. η βιταμίνη Κ με τα αντιπηκτικά), ενώ η υπερβολική λήψη ορισμένων βιταμινών και ιχνοστοιχείων (π.χ. Βιταμίνη Α, σίδηρος) μπορεί να είναι τοξική για τον οργανισμό.

Καλό είναι, επομένως, η λήψη τους να έχει συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα και να γίνεται υπό παρακολούθηση.

ΣΗΜΕΙΩΝΟΥΜΕ ΤΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΙΡΝΟΥΜΕ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ ΜΑΣ.

Ποιος μπορεί να τα χρειάζεται;

• Οι καπνιστές, καθώς το τσιγάρο μειώνει τα επίπεδα των βιταμινών C, Ε, Β12 και του σεληνίου.
• Άτομα που λόγω προβλημάτων υγείας, π.χ. αλλεργίες, δεν μπορούν να καταναλώσουν ορισμένες τροφές.
• Άτομα που ακολουθούν δίαιτες με χαμηλή πρόσληψη λίπους, καθώς μπορεί να παρουσιάσουν έλλειψη κάποιων λιποδιαλυτών βιταμινών (Α, D, Ε και Κ).
• Όσοι αποκλείουν από τη διατροφή τους ολόκληρες ομάδες τροφίμων, π.χ. μετά από βαριατρικά χειρουργεία.
• Όσοι ακολουθούν μια χορτοφαγική διατροφή. Για παράδειγμα, όσοι δεν καταναλώνουν ζωικά προϊόντα κινδυνεύουν από έλλειψη βιταμίνης Β12.
• Άνθρωποι με αυξημένες σωματικές ή πνευματικές απαιτήσεις, π.χ. αθλητές ή φοιτητές σε περίοδο διαβάσματος.
• Άνθρωποι που βιώνουν έντονο στρες.
• Άνθρωποι που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ.
• Οι ηλικιωμένοι, λόγω της χαμηλής πρόσληψης τροφής.
• Γυναίκες στην περίοδο της εγκυμοσύνης, ίσως και του θηλασμού, μπορεί να χρειαστούν επιπλέον ασβέστιο, φυλλικό οξύ, σίδηρο.
• Όσοι βρίσκονται στο στάδιο της ανάρρωσης από κάποια ασθένεια ή χειρουργική επέμβαση, π.χ. στο έντερο, το στομάχι κ.ά., λόγω περιορισμένης πρόσληψης τροφής.

Ο Χάρης Δημοσθενόπουλος MMedSci.SRD είναι Κλινικός Διαιτολόγος-Βιολόγος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος στο «Λαϊκό» Νοσοκομείο Αθηνών.