ΓΚΕΝΤΙΑΝ ΝΤΟΝΤΑ: ΕΝΑΣ ΑΛΒΑΝΟΣ ΧΟΡΟΓΡΑΦΟΣ ΣΤΟΧΑΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ
Ο Αλβανός χορογράφος Γκεντιάν Ντόντα παρουσιάζει την πρώτη του χορογραφία για το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και εξηγεί πώς γεφύρωσε χορευτικά την απόσταση από την πατρίδα του μέχρι μεγάλες σκηνές του κόσμου.
Έως τη στιγμή που άρχισα να προετοιμάζω τη συνέντευξη με τον Αλβανό χορογράφο Γκεντιάν Ντόντα, ομολογώ ότι δεν είχα αναρωτηθεί ποτέ για το τοπίο του χορού στη γείτονα χώρα. Για την ακρίβεια, δεν είχα ακούσει ποτέ κάτι σχετικό, οπότε υπέθετα ότι δεν έχει να επιδείξει πολλά.
Ο Γκεντιάν Ντόντα όμως έχει γεννηθεί στα Τίρανα και έχει ξεκινήσει την καριέρα από το Εθνικό Θέατρο Όπερας και Μπαλέτου της Αλβανίας. Έχοντας σήμερα ως έδρα του το Βερολίνο, έχει να επιδείξει μια διεθνή καριέρα με σημαντικό έργο και ετοιμάζεται να παρουσιάσει την πρώτη του χορογραφία για το Μπαλέτο της δικής μας Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ).
Είναι κομμάτι του τριπτύχου σύγχρονου χορού «Human Nature», που θα παρουσιαστεί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ και περιλαμβάνει επίσης χορογραφίες του «διεθνούς» Έλληνα Χάρη Γκέκα και του Διευθυντή του Μπαλέτου της ΕΛΣ, Κωνσταντίνου Ρήγου. Το κομμάτι του Γκεντιάν Ντόντα έχει τίτλο «Ο λόφος», μουσική του συμπατριώτη του Τσέζαρ Αλιάι, και θέτει ένα ερώτημα: Πόσο μακριά είναι το παρελθόν;
Η ιδέα προέρχεται από μια εικόνα που περιγράφει ο Ελβετός γλύπτης Αλμπέρτο Τζακομέττι στα «Γραπτά» του: «Έβλεπα τον εαυτό μου σε ένα παράξενο ξέφωτο, έναν αόριστα κυκλικό χώρο [...], τα όρια του οποίου [...] χάνονταν σε μια ατμόσφαιρα ταυτόχρονα πυκνή και ανάλαφρη, όπως και πολύ απαλή. Τριγύρω μου [...] μικροί λόφοι που εναλλάσσονταν σε ακαθόριστες, ασπρουδερές κατασκευές [...]. Όμως αυτοί οι λόφοι –αυτές οι κατασκευές– ήταν πολυσύνθετοι, περιτριγυρισμένοι από αντηχήσεις, κι εγώ αισθανόμουν πως ήταν χειρονομίες, ήχοι από φωνές, κινήσεις, κηλίδες, αισθήσεις από άλλη εποχή, μακριά η μια από την άλλη στον χρόνο [...]. Αυτές οι αισθήσεις που είχαν μετατραπεί σε αντικείμενα υπήρχαν ταυτόχρονα στον χώρο γύρω μου και με γέμιζαν με κατάπληξη…».
Από την Αλβανία στον κόσμο
– Είναι η πρώτη φορά που συνεργάζεσαι με το Μπαλέτο της ΕΛΣ. Είναι και η πρώτη σου συνεργασία γενικά στην Ελλάδα;
Είναι όντως η πρώτη δική μου χορογραφία στην Ελλάδα, αλλά έχω ξανασυνεργαστεί με το Μπαλέτο της ΕΛΣ στο παρελθόν. Ήταν στο ανέβασμα του «Herrumbre», του Ισπανού χορογράφου Νάτσο Ντουάτο, με τον οποίο δουλεύω πολλά χρόνια.
– Βλέποντας ότι γεννήθηκες στα Τίρανα και ξεκίνησες εκεί την καριέρα σου, αναρωτήθηκα σε τι επίπεδο είναι ο χορός στην Αλβανία. Πώς το έβλεπες όταν ήσουν εκεί και πώς τώρα, που έχεις διεθνή εμπειρία;
Ο χορός έχει έντονη παρουσία στην κουλτούρα μας, είναι ένα ισχυρό κομμάτι της εθνικής μας ταυτότητας. Το σκεφτόμουν αυτό τις προάλλες στην Αθήνα, στις Απόκριες, όταν είδα ότι είχε συγκεντρωθεί κόσμος για να χορέψει κοντά στη θάλασσα, σαν να γιόρταζε τον Διόνυσο. Με τον ίδιο τρόπο στην Αλβανία εκφράζουμε μέσα από τον χορό τις χαρές και τις λύπες μας. Ωστόσο, σε θεσμικό επίπεδο, οφείλω να πω ότι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας.
– Τι θα ήθελες να ξέρει για σένα κάποιος που δεν γνωρίζει μέχρι τώρα τη δουλειά σου;
Εκείνο που θα ήθελα, βασικά, είναι ο κόσμος να δει τη δουλειά μου και μέσα από αυτή να γνωρίσει κι εμένα.
Ο «Λόφος» του Γκεντιάν Ντόντα
– Η χορογραφία που θα παρουσιάσεις στην Εναλλακτική Σκηνή εντάσσεται στο τρίπτυχο «Human Nature», ανθρώπινη φύση. Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό όταν ακούς αυτές τις λέξεις;
Συναισθήματα και λέξεις εσωτερικευμένες. Και αντιφάσεις.
– Ο «Λόφος» σου θέτει το ερώτημα πόσο μακριά είναι το παρελθόν και εμπνέεται από μια περιγραφή του Τζακομέττι. Γιατί παρελθόν και γιατί Τζακομέττι;
Η αντίληψη των αναμνήσεων, των απροσδιόριστων αισθήσεων που έρχονται από το παρελθόν, είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στις τελευταίες μου δουλειές. Πιστεύω ότι το παρελθόν μας εξακολουθεί να είναι παρόν, ότι η προσωπικότητά μας δομείται μέσα από τις εμπειρίες που έχουμε ζήσει.
Ο Τζακομέττι είναι ένας καλλιτέχνης που θαυμάζω, εξαιτίας της έρευνας που έχει κάνει πάνω στην ανθρώπινη μορφή. Επιδίωξε να εκφράσει και να αποδώσει στην ύλη την ανθρώπινη κατάσταση εντός μας, διαβρώνοντας τα γλυπτά του. Έχω αναφορές σε αυτόν και σε άλλες δουλειές μου, αλλά καθώς δουλεύαμε τον «Λόφο» με τη δημιουργική ομάδα, οδηγηθήκαμε ειδικά σε ένα απόσπασμα από τα «Γραπτά» του, όπου οι «λόφοι» γίνονται μεταφορικές κατασκευές για την ανάκληση αισθήσεων από μια άλλη εποχή. Ήταν σαν αυτό το απόσπασμα να έβαζε σε λέξεις τη δική μου έρευνα για αυτό το έργο.
– Δουλεύεις τη χορογραφία πάνω σε πρωτότυπη μουσική σύνθεση Τσέζαρ Αλιάι. Πώς εξελίσσεται στην πράξη μια τέτοια σύμπραξη;
Συνεργάζομαι με τον Τσέζαρ εδώ και 15 χρόνια και συνήθως προχωράμε παράλληλα, σε στενή συνεργασία. Στην πορεία, η χορογραφία ξετυλίγεται μέσα από τη μουσική και η μουσική μέσα από τη χορογραφία. Επιδιώκουμε αυτά τα δύο στοιχεία του έργου να αλληλοσυμπληρώνονται ως βάση της κεντρικής ιδέας.
– Σε απασχολεί εκ των προτέρων τι θα εισπράξει το κοινό από τη χορογραφία σου;
Βασικά, με ενδιαφέρει το κοινό να εισπράξει κάτι, παρά τι ακριβώς θα εισπράξει. Δεν επιδιώκω να δημιουργήσω μια ιδέα, αλλά να αναδημιουργήσω ένα συναίσθημα, να δώσω χώρο στη φαντασία, όπου το κοινό μπορεί να αναπτύξει ενεργά τις δικές του αντιλήψεις.
Με απασχολεί πολύ η χορογραφία να αφήσει ένα χνάρι στην αντίληψη του κοινού, κάτι από αυτή να μείνει, να χαραχτεί στη φαντασία του και να μη χαθεί μόλις τελειώσει η παράσταση.
– Υπάρχουν στοιχεία από την Αλβανική σου ταυτότητα που περνάνε στο έργο σου;
Όπως ανέφερα νωρίτερα, σχετικά με το πώς το παρελθόν διαμορφώνει την ταυτότητά μας, η Αλβανική κουλτούρα είναι κομμάτι μου. Ακόμα κι αν δεν επιδιώκω να αποδοθεί στη δουλειά μου, ορισμένα στοιχεία είναι παρόντα, αλλά έχουν επηρεαστεί από τη μακροχρόνια διεθνή εμπειρία μου.
Πολίτης του κόσμου
– Πώς επέλεξες ως βάση σου το Βερολίνο; Πώς είναι η ζωή σου εκεί;
Μου πρότεινε ο Νάτσο Ντουάτο να δουλέψω μαζί του στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Κρατικού Μπαλέτου του Βερολίνου, κάνοντάς με να μετακομίσω εκεί από την Ισπανία. Τώρα έχω ως βάση μου τη Γερμανία, αλλά η ζωή μου είναι όπου πηγαίνω για να δημιουργήσω.
– Έχεις άλλα σχέδια στα σκαριά ή όνειρα που θα ήθελες να υλοποιήσεις στο άμεσο ή το απώτερο μέλλον;
Έχω αφιερώσει τα τελευταία δύο χρόνια στη σύσταση της κολεκτίβας Was Bleibt | Gentian Doda, που συγκεντρώνει μια διεθνή ομάδα καλλιτεχνών από διάφορα δημιουργικά πεδία. Έχουμε κάνει χορογραφίες, ταινίες και εικαστικές εγκαταστάσεις, και όνειρό μου είναι να συνεχίσουμε.
– Τι σημαίνει ο χορός για σένα;
Θα αναφέρω μια φράση μιας μεγάλης χορογράφου, της Πίνα Μπάους: «Χορέψτε, χορέψτε, αλλιώς είμαστε χαμένοι».
«Human Nature»: Παραστάσεις στις 11, 12, 17, 18, 19, 22, 23, 24 Μαρτίου 2023 – Κλείσε εισιτήρια