ΞΕΧΝΑ ΤΟ FOMO, Η ΝΕΑ ΜΑΣΤΙΓΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ FOBO

Από την εποχή του FOMO (της αγωνίας μήπως χάσεις κάτι που απολαμβάνουν άλλοι) περάσαμε στην εποχή του FOBO (της αγωνίας μήπως δεσμευτείς σε μια επιλογή που δεν είναι τέλεια) και οι επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία δεν είναι αμελητέες.

Το FOMO (Fear of Missing Out), δηλαδή το άγχος που νιώθει κάποιος επειδή θεωρεί ότι δεν απολαμβάνει τη ζωή όσο οι γύρω του, είναι ένα κάτι που έχει αναλυθεί επαρκώς και πολυεπίπεδα. Τώρα, αναδύεται ένας ανησυχητικός «συγγενής» του: Πρόκειται για το FOBO, που προκύπτει από τις λέξεις Fear of Best Option και είναι η αγωνία μήπως η επιλογή που κάνεις δεν είναι η καλύτερη δυνατή.

Το Fear of Best Option, μάλιστα, είχε αναφερθεί ως ο «καθρέφτης» του Fear of Missing Out από τον άνθρωπο που πρωτομίλησε για αυτά τα δύο φαινόμενα, τον Patrick McGinnis. Είχε πει χαρακτηριστικά ότι «πρόκειται για ασυμβίβαστα αντίθετες δυνάμεις, την αντίθεση του γιν και του γιανγκ». Αμφότερα μας παραλύουν, το FOMO από τον ψυχαναγκασμό της δέσμευσης να ζήσουμε ό,τι βλέπουμε πως κάνουν όλοι οι άλλοι, το FOBO από το να δεσμευθούμε στο οτιδήποτε.

«Καθώς ένα άτομο έχει όλο και περισσότερο FOMO, η ενέργεια που χρειάζεται για να διατηρήσει μια τόσο ενεργή κοινωνική ζωή είναι τεράστια. Σε ό,τι αφορά το FOBO, κάνει ανεπιθύμητη τη δέσμευση σε υπάρχουσες αποδεκτές επιλογές κατά τη λήψη μιας απόφασης. Έτσι, αντί να κάνουμε αξιολόγηση των επιλογών και να διαλέξουμε μία, καθυστερούμε το αναπόφευκτο. Σε αντίθεση με το FOMO, που είναι σε μεγάλο βαθμό ένας εσωτερικός αγώνας ο οποίος πληγώνει περισσότερο όποιον το ζει, το κόστος του FOBO δεν επιβαρύνει μόνο αυτόν που το έχει, αλλά επίσης επιβάλλεται στους γύρω του».

Liana S / Unsplash

Και κάπως έτσι δεν ζούμε τη ζωή μας, αφού μας κατακλύζει το άγχος. Γι’ αυτό το FOBO εντάσσεται σε ό,τι συχνά περιγράφεται ως «θλίψης αφθονίας» – το άγχος που προκαλείται από την πληθώρα πιθανών επιλογών.

Πώς θα καταλάβεις αν έχεις FOBO

Ο McGinnis είχε εστιάσει για πρώτη φορά στον φόβο της καλύτερης επιλογής ως φοιτητής στο Harvard. «Παραλύουμε στην προοπτική να δεσμευτούμε πραγματικά σε κάτι, από φόβο μήπως δεν κάνουμε την τέλεια επιλογή. Αυτό μας σταματά από το να κάνουμε οτιδήποτε».

Σε περίπτωση που έχεις πιάσει τον εαυτό σου να νιώθει ανασφάλεια ως προς την προσέγγιση ενός ζητήματος, να χάνει προθεσμίες και να «μένει» στον αέρα, τότε μάλλον σε έχει νικήσει το FOBO. Είσαι στα σπάργανα αν νιώθεις να διστάζεις να πατήσεις το send σε ένα email, στο οποίο έχεις επισυνάψει μια αίτηση για εργασία, με την σκέψη πως αύριο μπορεί να βρεις κάτι καλύτερο. Το ίδιο ισχύει κι όταν χάνεις δυο ώρες από τη ζωή σου σκρολάροντας για να βρεις ένα πουκάμισο, πριν τελικά αποφασίσεις να μην αγοράσεις τίποτα.

Nordwood Themes / Unsplash

Γιατί παθαίνουμε FOBO

Ο άνθρωπος που έδωσε στον πλανήτη το FOBO είχε εκτιμήσει ότι ο λόγος που το παθαίνουμε είναι γιατί αποτελεί «μέρος αυτού που είμαστε. Είναι στη βιολογία μας να θέλουμε το καλύτερο δυνατό. Οι πρόγονοί μας πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια ήταν προγραμματισμένοι να περιμένουν το καλύτερο, επειδή αυτό σήμαινε ότι είχαν περισσότερες πιθανότητες να πετύχουν». Βέβαια, η έννοια της επιτυχίας τότε διέφερε σημαντικά από τη σημερινή, που συνδέεται πιο συχνά με την εργασία κι όχι με το να μην μας φάει μια αρκούδα ενώ κοιμόμαστε στη σπηλιά μας. Επιπλέον, παλιά δεν υπήρχαν πολλές επιλογές, ενώ σήμερα είναι αναρίθμητες.

Στα θετικά, το FOBO προϋποθέτει το γεγονός ότι έχουμε επιλογές. Στα αρνητικά, χανόμαστε μέσα στις πιθανές επιλογές, «αφού είναι υποπροϊόν ενός υπεραπασχολημένου, υπερ-συνδεδεμένου κόσμου στον οποίο όλα φαίνονται πιθανά. Ως εκ τούτου, γινόμαστε κακομαθημένοι».

Ένας άνθρωπος με FOBO τείνει να αποξενώνει τους φίλους, την οικογένεια, τους συνεργάτες του και πιθανούς συντρόφους, επειδή όσοι είναι δίπλα του τελικά χάνουν την πίστη τους πως κάποια στιγμή θα πάρει μια απόφαση.

Η οικογενειακή σύμβουλος Becky Stuempfig έχει πει ότι «το FOBO φτάνει στο σημείο να γίνεται πιο συχνά πρόβλημα σε ανθρώπους που ζουν προνομιούχες ζωές με πρόσβαση σε περισσότερες ευκαιρίες. Βέβαια, καθένας μπορεί να το ζήσει σε κάποιο βαθμό. Είναι μια φυσιολογική και υγιής αντίδραση να αισθάνεσαι εξάντληση από αυτό που μοιάζει με ατελείωτο πλήθος επιλογών για σχεδόν κάθε απόφαση που πρέπει να πάρεις. Μέχρι έναν βαθμό, αυτό είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο. Μπορεί όμως να καταστεί επιζήμιο για την ψυχική υγεία, όταν εμποδίζει την πρόοδο σε θέματα ζωής, δεδομένου ότι είναι και μεταδοτικό».

Δηλαδή, αν γίνει η αρχή, μετά το «εφαρμόζουμε» σε όλο και περισσότερες πτυχές της ζωής μας. Έτσι, συμβάλλει στο άγχος και την κατάθλιψη, και δεν επιτρέπει στο άτομο να απολαύσει ό,τι ζει. Αυτή η νοοτροπία καλλιεργεί τη δυσαρέσκεια και μπορεί να διαβρώσει την αυτοπεποίθηση, οδηγώντας σε αναβλητικότητα και αναποφασιστικότητα. Σε επίπεδο σχέσεων, εμποδίζει την προσωπική ανάπτυξη και την ουσιαστική σύνδεση με τους άλλους.

Marianne Bos / Unsplash

Πώς αφήνεις πίσω το FOBO

Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας θυμίζουν πως το πρώτο βήμα για να ξεπεράσουμε ένα πρόβλημα είναι να το αποδεχθούμε. Προτείνουν, λοιπόν, να «αγκαλιάσουμε» το γεγονός ότι έχουμε πολλές επιλογές. Όταν έρχεται η ώρα της απόφασης, επιλέγουμε κάτι και το ίδιο δευτερόλεπτο σκεφτόμαστε ότι τη δεδομένη χρονική στιγμή ήταν ό,τι καλύτερο είχαμε στη διάθεσή μας. Κανείς δεν ξέρει τι θα ξημερώσει αύριο.

Εν τω μεταξύ, βοηθάει να μη βλέπουμε άλλες επιλογές ως εγγενώς καλύτερες. Είναι απλλώς διαφορετικές. Άρα, πρέπει να είμαστε βέβαιοι για το τι θέλουμε και να κινούμαστε βάσει αυτού. Τώρα, αν αλλάξουν τα δεδομένα, θα προσαρμοστούμε εκ νέου.

Με τον τρόπο αυτό, αρχίζουμε να εμπιστευόμαστε όλο και περισσότερο τον εαυτό μας και μαθαίνουμε να τον ακούμε. Έτσι, μειώνεται το στρες. Αν όλα αυτά μας φαίνονται «βουνό», τότε εμπιστευόμαστε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.