6 ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΣΕ ΠΟΝΕΣΕΙ Η ΜΕΣΗ ΣΟΥ ΟΣΟ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙΣ

Αν είχες μπροστά σου έναν καταπληκτικό ορθοπαιδικό χειρουργό, τι θα τον ρωτούσες για τη μέση σου; Μην κουράζεσαι – το κάναμε εμείς για εσένα.

Ο μπαμπάς μου κοντεύει τα 80 και, παρόλο που χαίρει άκρας υγείας, ταλαιπωρείται σημαντικά από τη μέση του. Το παρατηρώ πόσο δυσκολεύεται πλέον να σηκωθεί από ένα κάθισμα και πόσο δυσφορεί όταν χρειάζεται να μείνει για ώρα όρθιος, τον μαλώνω κάθε φορά που τον βλέπω να «καμπουριάζει» πάνω από το laptop και δεν μπορώ παρά να αναρωτιέμαι τι θα μπορούσε να έχει κάνει διαφορετικά, προκειμένου να μην έχει σήμερα αυτούς τους πόνους.

Ήταν οι πολλές ώρες καθιστικής εργασίας που τον επιβάρυναν; Έχει να κάνει με τον σκελετό του, αφού ήταν πάντα ψηλός και λεπτός; Μήπως είναι και λίγο ζήτημα ψυχολογίας; Πότε θα είχε νόημα να σκεφτεί το χειρουργείο; Ο ορθοπαιδικός χειρουργός Παναγιώτης Κοντοβαζαινίτης, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν. Αθηνών, Διευθυντής Δ' Ορθοπαιδικής Κλινικής Αθλ. Κακώσεων και Αρθροπλαστικών Γόνατος-Ισχίου Νοσ. Μητέρα, απάντησε σε όλα τα παραπάνω και έδωσε συμβουλές που θα σε βοηθήσουν να μην αντιμετωπίσεις ποτέ μεγαλώνοντας πρόβλημα στη μέση σου, όπως ο μπαμπάς μου ή ίσως ο δικός σου.

– Υπάρχουν λάθη στην παιδική ηλικία που δημιουργούν κακό ιστορικό για τη μέση;

Καταρχάς πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι υπάρχουν ορισμένοι μύθοι σχετικά με την παιδική ηλικία, π.χ. αυτά που λένε πολλές μαμάδες στα παιδιά: πρόσεχε πώς κάθεσαι στο θρανίο ή μη σηκώνεις τη σάκα σου γιατί θα «πάθει» η μέση σου κ.λπ. Μια τσάντα που έχει μέσα 5-10 βιβλία και ζυγίζει 1-2 κιλά προφανώς δεν είναι πρόβλημα.

iStock

Αυτό που αποτελεί πράγματι πρόβλημα για τη μέση στην παιδική ή την εφηβική ηλικία είναι αν το παιδί πάρει απότομα πολύ βάρος, αν πάρει π.χ. 10, 15 ή 20 κιλά.

Επίσης, υπάρχουν αθλήματα που μπορεί να δημιουργούν θέματα στη μέση. Για παράδειγμα, η ενόργανη ή ρυθμική σε επίπεδο πρωταθλητισμού, ή οι πολλές ώρες μπάσκετ, που έχει έντονα άλματα.

Φυσικά, δεν θα κόψει το παιδί το άθλημα που του αρέσει, αλλά χρειάζεται να γνωρίζει ο γονιός τι επίπτωση μπορεί να έχει στη μέση του όταν κάνει προπόνηση π.χ. 5 φορές την εβδομάδα. Τι επιβάρυνση δημιουργεί αυτό. Προσωπικά, παρακολουθούσα την Εθνική Ομάδα Ρυθμικής Γυμναστικής για χρόνια και είδα πόσα παιδιά ηλικίας 10-15 ετών έρχονταν στο ιατρείο με προβλήματα στη μέση. Όλα διορθώνονται, αλλά ένα παιδί που ανοίγει τόσο νωρίς παρτίδες με τη μέση μπορεί αργότερα να έχει ευαισθησία.

Αυτό που ευτυχώς έχει εκλείψει είναι να βάζουν παιδιά 10-12 χρονών να κάνουν δουλειές με πολλά βάρη, π.χ. στην επαρχία τα έβαζαν παλιά στα χωράφια ή στις οικοδομές. Έχω έναν αρτοποιό 60 ετών με διαλυμένη μέση. Όταν του είπα ότι είναι η χειρότερη που έχω δει, μου απάντησε ότι από τα 13 σηκώνει σακιά με αλεύρι.

iStock

– Τι ρόλο παίζει ο σωματότυπος στους πόνους της μέσης;

Η επιστήμη δεν έχει δώσει σαφή απάντηση σε αυτό. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι σωμάτων που πονούν ή δεν πονούν για διάφορους λόγους.

Αυτό που παρατηρούμε σίγουρα είναι ότι ενόχληση στη μέση μπορεί π.χ. να έχει ένα παιδί στην εφηβεία που μέσα σε ένα-δύο καλοκαίρια πήρε 15 πόντους ύψος. Επίσης, τα κορίτσια συνήθως έχουν αυξημένη λόρδωση στη μέση σε σχέση με τα αγόρια, οπότε μεγαλώνοντας μπορεί να έχουν προδιάθεση για πόνους.

Ακόμα, αν ένα άτομο που μια ζωή ήταν 75 κιλά αρχίσει να παχαίνει και φτάσει τα 90 κιλά, και αν με τα 90 αυτά κιλά συνεχίσει να κάνει αθλήματα, π.χ. τένις, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, είναι λογικό να τον πονέσει η μέση του.

Τέλος, πόνους μπορεί στην πορεία της ζωής τους να εμφανίσουν άτομα που έχουν ανισοσκελία, δηλαδή λίγο διαφορετικό μήκος σε κάθε πόδι, άνθρωποι που κατασκευαστικά έχουν κάποια κλίση στη λεκάνη ή που περπατούν και τα πόδια τους στρίβουν κάπως προς τα μέσα.

iStock

– Ποιος τρόπος ζωής καταστρέφει τη μέση;

Η καθιστική ζωή είναι σίγουρα ένας παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στη μέση. Προσωπικά, προτείνω σε άτομα που έχουν τέτοιες ενοχλήσεις περισσότερο να περπατάνε παρά να κάθονται. Φαντάσου να έχεις μια καθιστική εργασία και έπειτα από 8-10 ώρες σε αυτή να επιστρέφεις στο σπίτι και να συνεχίζεις να κάθεσαι π.χ. στον καναπέ για να δεις τηλεόραση. Αυτό προκαλεί ζημιά τόσο στη σπονδυλική στήλη, που «τεμπελιάζει», όσο και στους μυς της μέσης, που αδυνατίζουν.

Φυσικά, η μέση πονάει και σε άτομα που την επιβαρύνουν πολύ με την εργασία τους, επειδή π.χ. είναι οικοδόμοι ή δουλεύουν σε μεταφορικές και σηκώνουν βάρη. Πονάει σε παιδιά που δουλεύουν σέρβις, που σηκώνουν έναν δίσκο με 10 κιλά – ειδικά το καλοκαίρι, δουλεύοντας σεζόν, διαλύουν τη μέση τους.

Τέλος, πολλά άτομα καταστρέφουν τη μέση τους στο γυμναστήριο, γιατί συχνά κάνουν ασκήσεις με λάθος τρόπο, λάθος τεχνική, σηκώνουν γρήγορα πολλά κιλά ή είναι σε μια ηλικία που ο σκελετός τους δεν πρέπει να δέχεται τέτοια επιβάρυνση.

Άρα, αυτό που έχω να πω στα άτομα που επιβαρύνουν τη μέση τους λόγω καθιστικής ή πολύ κοπιαστικής σωματικά εργασίας είναι, αν δεν μπορούν να την αλλάξουν, να φροντίσουν τουλάχιστον τα εξής:

• Να μην παίρνουν βάρος και να διατηρούν όσο γίνεται τα κιλά που έχουν.
• Όταν επιστρέφουν στο σπίτι τους, ειδικά τον χειμώνα, να βάζουν μια ζεστή θερμοφόρα στη μέση για να την ανακουφίσουν.
• Όταν πονά η μέση τους συνεχόμενα για 3, 4 ή 5 μέρες να επικοινωνήσουν με έναν ορθοπεδικό, ο οποίος μπορεί να συστήσει αναλγητικά. Να μην περιμένουν να περάσει ένας μήνας για να απευθυνθούν σε γιατρό, γιατί αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσκαμψία που θα φέρει ακόμα περισσότερο πόνο.
• Τα άτομα που έχουν διαγνωσμένο πρόβλημα ή έστω ευαισθησία στη μέση καλό είναι κατά τη διάρκεια του χειμώνα, κάθε χρόνο, να κάνουν μια-δυο φορές την εβδομάδα φυσιοθεραπεία ή ένα ήπιο μασάζ, και να μην αφήνουν τον πόνο να φτάσει στο απροχώρητο για να πάνε στον ειδικό.
• Οι ασκήσεις Pilates βοηθούν πολύ, καθώς και η yoga. Τέλος, πολύ ανακουφιστικές είναι οι διατάσεις στη μέση, στην πλάτη και στη λεκάνη.
• Επίσης, ο βελονισμός σε ένα μεγάλο ποσοστό, όταν γίνεται από ειδικούς, μπορεί να βοηθήσει σε προβλήματα της μέσης ή του αυχένα.
• Τέλος, πρέπει να περπατάμε. Ειδικά τα άτομα που όλη μέρα κάθονται σε ένα γραφείο, πρέπει έπειτα, π.χ. το απόγευμα, να βγαίνουν για ένα περπάτημα.

– Πότε ο πόνος στη μέση γίνεται ανησυχητικός;

Αυτή είναι μια πραγματικά σημαντική ερώτηση, γιατί ο πόνος στη μέση προκαλεί μεγάλη ανησυχία. Πότε είναι αυτή βάσιμη;

• Όταν ο πόνος επιμένει σταθερά χωρίς να υφίεται. Οποιοσδήποτε μπορεί κάποια στιγμή να πονέσει στη μέση. Στο μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων αυτών (80-90%) με μια συγκεκριμένη αγωγή ο πόνος κάποια στιγμή, σε μερικές ημέρες θα υποχωρήσει, καθώς πιθανότατα είναι μυϊκός. Σε ένα 10-20% δεν θα υποχωρήσει ο πόνος, γιατί δεν είναι μυϊκός, οπότε εκεί απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση.
• Όταν αρχίζει να μουδιάζει το πόδι του ατόμου που πονά μόνιμα, όχι μια μέρα.
• Όταν ο πόνος είναι ακινησίας, π.χ. πονά ο ασθενής ενώ κάθεται στον καναπέ, ή είναι βραδινός, π.χ. δεν τον αφήνει να κοιμηθεί ή τον ξυπνά. Αυτό παρατηρείται περισσότερο σε άτομα άνω των 60 ετών.

iStock

–  Όταν πονά η μέση βάζουμε ζεστό ή κρύο;

Δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση, ωστόσο θα πω τι προτείνω εγώ:

• Τις πρώτες δύο μέρες από τη στιγμή που κάποιος εμφανίζει τον πόνο συνήθως προτείνω να βάλει πάγο, για να περιορίσει τυχόν στοιχεία φλεγμονής και οιδήματος. Ο πάγος βοηθά κάπως και στον πόνο.
• Έπειτα, προτείνω να εφαρμόζει μια θερμοφόρα, γιατί αυτή χαλαρώνει τους μυς. Βέβαια, υπάρχουν κάποιες θεωρίες που προτείνουν εναλλαγή ζεστού-κρύου, αλλά εγώ έχω δει ότι η θερμοφόρα βοηθά περισσότερο. Προσοχή: Όχι ζεστό νερό στο ντους, αλλά θερμοφόρα.

iStock

– Πότε μια μέση πρέπει να χειρουργηθεί;

Ένα μεγάλο ποσοστό των προβλημάτων της μέσης –πάνω από το 80% στα αρχικά στάδια– δεν χρειάζεται χειρουργείο, γιατί ιάται συντηρητικά, με τις οδηγίες που είπαμε πιο πάνω, αλλά θέλει υπομονή. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι κάποιος έχει μια κήλη στον δίσκο. Συμβαίνει να πάει σε έναν γιατρό και αυτός να του πει ότι η κήλη αυτή πιέζει το νεύρο και αυτό είναι επικίνδυνο γιατί μπορεί να παραλύσει κ.λπ. Αυτό είναι εκτός πραγματικότητας. 8 στους 10 που έχουν θέμα στη μέση με την κατάλληλη αγωγή το αντιμετωπίζουν – μπορεί να πάρει μέρες, αλλά το αντιμετωπίζουν.

Μια μέση πρέπει να χειρουργηθεί όταν:

• Χαλάει την ποιότητα ζωής του ασθενούς, δηλαδή πονά 5-6 φορές τον χρόνο.
• Έχει μια κήλη που δεν υποχωρεί, που πιέζει το νεύρο συστηματικά ή που σπάει το κομμάτι του δίσκου. Στην περίπτωση αυτή έχει ένα μόνιμο μούδιασμα στο πόδι ή κάποια σταθερή ενόχληση.
• Σε σπάνιες περιπτώσεις, αν πιεστεί πολύ το νεύρο –απότομα ή για μεγάλο χρονικό διάστημα– μπορεί να δημιουργηθεί παράλυση, δηλαδή μια μυϊκή ομάδα να μη λειτουργεί τόσο ισχυρά όσο λειτουργούσε.
• Έχει βαριά σπονδυλική στένωση στη μέση, ώστε περισφίγγει τον νωτιαίο μυελό και το άτομο πονά και δεν μπορεί να περπατήσει.
• Έχει για πολλά χρόνια προβλήματα με τη μέση, π.χ. σοβαρή σπονδυλολίσθηση ή και αρθρίτιδα, οπότε μπορεί να χρειάζεται σπονδυλοδεσία.

Με τα χειρουργεία αυτά το ποσοστό ίασης είναι πάνω από 80-90% εφόσον απευθυνθεί κανείς σε πραγματικά εξειδικευμένους χειρουργούς.

Σε κάθε περίπτωση, το πιο σημαντικό στις παθήσεις της σπονδυλικής στήλης δεν είναι η ίδια η πάθηση, είναι η ένδειξη για χειρουργείο. Υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις ότι ο ασθενής πρέπει να κάνει χειρουργείο. Εκεί τα ποσοστά επιτυχίας και ανακούφισης είναι μεγάλα. Το πρόβλημα πολλές φορές είναι ότι χειρουργούνται ασθενείς με λάθος ενδείξεις. Τότε μπορεί να μην υπάρξει βελτίωση.

Επιπλέον, πρέπει να τονιστεί πως ο πόνος στη μέση –όπως στον αυχένα– σχετίζεται με μεγάλη ψυχολογική επιβάρυνση. Βλέπω π.χ. ασθενείς με κατάθλιψη ή που δεν είναι ικανοποιημένοι στη ζωή τους να πονούν στη μέση χωρίς απαραίτητα να έχουν εκεί κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Ο πόνος, δηλαδή, μπορεί σε μεγάλο βαθμό να είναι και ψυχογενής. Μπορεί το άτομο αυτό να χειρουργηθεί έχοντας μια μικρή ένδειξη, αλλά να συνεχίσει έπειτα να πονά, γιατί η πηγή του προβλήματος δεν έχει αντιμετωπιστεί.

iStock

– Τι πρέπει να κάνω στα 40 για να μην πονά η μέση μου στα 80;

Ανακεφαλαιώνουμε λοιπόν με 6 βασικές συμβουλές:

1. Να διατηρείς τα κιλά σου σωστά. Αν σε βάθος 10-15 ετών πήρες 30 κιλά, αυτά αργά ή γρήγορα θα επιβαρύνουν τη μέση του.
2. Να αποφεύγεις την καθιστική ζωή. Όπως είπαμε, το περπάτημα είναι απαραίτητο έστω και για λίγη ώρα κάθε μέρα.
3. Να ασκείσαι συστηματικά αλλά με τρόπο που να ανταποκρίνεται στην ηλικία και τη φυσική σου κατάσταση. Το περπάτημα και το κολύμπι είναι οι ιδανικές ασκήσεις όσο μεγαλώνουμε. Το τρέξιμο βοηθά, αλλά όχι σε τσιμέντο που είναι ασυμπίεστη επιφάνεια και προκαλεί μεγάλη φθορά στο «ακορντεόν» της μέσης – ας είναι ταρτάν, καλύτερα, ή χόρτο. Το γυμναστήριο θέλει προσοχή κυρίως ως προς τα βάρη, ώστε να μην προκληθούν τραυματισμοί. Όσο για τα αθλήματα, το ότι το έκανες στα 30 σου δεν σημαίνει ότι μπορείς να το κάνεις και στα 50-60 με την ίδια ένταση.
4. Να ακολουθείς μια ισορροπημένη διατροφή με ηλεκτρολύτες. Νάτριο, Κάλιο, Μαγνήσιο, Βιταμίνη D, πολύ νερό – όλα αυτά βοηθούν πολύ τον σκελετό.
5. Να διατηρείς καλή ψυχολογία. Έχω ασθενείς που ήρθαν με πόνους στη μέση και η συμβουλή που τους έδωσα ήταν να αλλάξουν δουλειά – παρόλο που η δουλειά τους δεν καταπονούσε τη μέση τους. Άλλαξαν δουλειά και τους πέρασαν οι πόνοι.
6. Να κάνεις μασάζ ή φυσικοθεραπείες συστηματικά: Να μην αφήνεις μια ενόχληση να χρονίζει και να πηγαίνεις μετά με έντονο πόνο στον γιατρό.