ΓΙΑΤΙ Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ;

Αν νιώθεις πάντα την ανάγκη να κάνεις κάτι χρήσιμο, αν ψάχνεις να γεμίσεις τις ελεύθερες μέρες σου με δραστηριότητες και υποχρεώσεις, αξίζει να μάθεις γιατί ο εγκέφαλος χρειάζεται μια μέρα απόλυτης χαλάρωσης μέσα στην εβδομάδα. Και κυρίως πώς θα την επιδιώξεις!

Έχω μια φίλη που είναι πολυμηχάνημα. Γρήγορη και αποτελεσματική στη δουλειά της, συνεπής και φροντιστική με τα παιδιά της, δεν αμελεί ποτέ τη γυμναστική, τη συνάντηση με φίλους, τον ποιοτικό χρόνο με το σύντροφό της και τα ταξίδια. Έχει πάντοτε κανονισμένη κάποια έξοδο, πηγαίνει σε συναυλίες, παραστάσεις, δεν χάνει κανένα σημαντικό αθλητικό event και είναι πάντα περιποιημένη και... ετοιμοπόλεμη.

Τη θαυμάζω για όσα μπορεί και καταφέρνει και, παρόλο που δείχνει ευτυχής μέσα στην ομολογουμένως περίσσεια ενέργειά της, δεν παραλείπω να της θυμίζω να αφαιρεί δραστηριότητες από την εβδομάδα της και να θυμάται πού και πού να μην κάνει τίποτε.

Το να υιοθετήσω την απενοχοποιημένη συνήθεια του να μην κάνω τίποτε ήταν (και παραμένει ακόμη κάποιες φορές) κάτι πολύ δύσκολο και για μένα. Και για να είμαι απολύτως ειλικρινής, αν δεν αντιμετώπιζα ένα συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας, που κάνει το σώμα μου να υπολείπεται σε σχέση με όσα οι περισσότεροι συνομήλικοί μου μπορούν να κάνουν, δεν θα το είχα καταφέρει.

Μου φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να χαλαρώνω χωρίς πρόγραμμα, γιατί αισθάνομαι την ανάγκη αμέσως να κάνω «κάτι χρήσιμο». Προσπαθώ λοιπόν να πείσω τον εαυτό μου ότι το χρήσιμο είναι ακριβώς το αντίθετο πού και πού: να μην κάνω τίποτε.

Γιατί είναι σημαντικό να μην κάνεις τίποτε; Οι επιστήμονες απαντούν

O Matthew Edlund, πρώην καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Brown, γνωστός και ως «ο γιατρός της ξεκούρασης», που έχει ασχοληθεί με τη μελέτη του ύπνου και τη σημασία της ξεκούρασης γράφει στο βιβλίο του The Power of Rest: Why Sleep Alone Is Not Enough. A 30-day Plan to Reset your Body: «Πολλοί από εμάς είμαστε τόσο πολυάσχολοι, ώστε θεωρούμε την ξεκούραση ως αδυναμία και απώλεια πολύτιμου χρόνου. Στην πραγματικότητα, όμως, αποτελεί βιολογική ανάγκη και οι υπάρχουσες έρευνες δείχνουν ότι τη χρειαζόμαστε όπως χρειαζόμαστε τον ύπνο ή την τροφή».

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Τα συχνά διαλείμματα, κατά τα οποία το μυαλό αφήνεται να χαλαρώσει, κάνουν καλό στην ψυχική μας ισορροπία, «καθώς λειτουργούν σαν κυματοθραύστης στη φουρτουνιασμένη καθημερινότητά μας», εξηγεί παραστατικά η ψυχολόγος Γιούλη Μπαλίκου, μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων και του Adults and Children Together (ACT) Raising Safe Kids Program Ελλάδας.

Τι λένε οι Νευροεπιστήμες

Συμπεράσματα έρευνας νευροεπιστημόνων δείχνουν ότι το μυαλό χρειάζεται παύσεις, ώστε να γίνεται πιο αποτελεσματικό όσον αφορά τις διαδικασίες της μάθησης, αλλά και πιο παραγωγικό. Το μυαλό θέλει τον δικό του χρόνο. Η αδιάκοπη εργασία και τα καθημερινά πρέπει κρατούν απασχολημένο το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου, ενώ το δεξί παραμένει αδρανές. Είναι οι μικρές ανάπαυλες και ο χρόνος της βαρεμάρας που το ενεργοποιούν για να εκφραστεί.

Οι Ιάπωνες το ονομάζουν Boketto και εννοούν να ατενίζεις τον ορίζοντα με κενό, απλανές βλέμμα χωρίς να σκέφτεσαι κάτι συγκεκριμένο.

«Το να μην κάνεις τίποτα επιτρέπει στον εγκέφαλό σου να ξεκουραστεί, χωρίς να σπαταλά τους πολύτιμους και περιορισμένους γνωστικούς του πόρους και την ικανότητα προσοχής», λέει η Δρ Gloria Mark, συγγραφέας του βιβλίου Attention Span: A Groundbreaking Way to Restore Balance, Happiness and Productivity. Θα πρέπει να κατεβάζεις κάθε εσωτερικό διακόπτη που αναρωτιέται: Τι πρέπει να σκεφτώ ή να κάνω τώρα;

Τι σημαίνει μια μέρα χαλάρωσης;

Έτσι, λοιπόν, αν πρέπει να δώσουμε στον εγκέφαλό μας μία μέρα αληθινής χαλάρωσης, ας δούμε τι πραγματικά σημαίνει αυτό:

Μια μέρα χαλάρωσης είναι μια μέρα χωρίς στόχους, σχέδια, προσδοκίες, παραγωγικότητα, μια μέρα που δεν χρειάζεται να είμαστε ούτε χρήσιμοι, ούτε ενδιαφέροντες.

Οι περισσότεροι από εμάς βέβαια, έχουμε συνηθίσει να κατεβάζουμε με αυτόν τον τρόπο διακόπτες μόνο στις καλοκαιρινές διακοπές. Είναι όμως απαραίτητο να γίνεται πιο συχνά, ιδανικά μία μέρα την εβδομάδα. Κι αυτό διότι, όταν ο εγκέφαλος δεν εστιάζει σε τίποτε, ενεργοποιείται ένα νευρωνικό δίκτυο που είναι υπεύθυνο για την αποκατάσταση της ενέργειας, την επεξεργασία των συναισθημάτων και την ενσωμάτωση εμπειριών. Και πόσο απαραίτητα είναι όλα αυτά για την ψυχική μας υγεία και τη διανοητική μας διαύγεια!

Γιατί και πώς να επιδιώξεις μια μέρα αληθινής χαλάρωσης

Όταν δεν υπάρχουν μέρες χαλάρωσης, το μυαλό δεν προλαβαίνει να αποφορτιστεί από το άγχος και την ένταση και σιγά-σιγά εδραιώνονται το χρόνιο αίσθημα κόπωσης και η απώλεια του ενδιαφέροντος για τη ζωή. Και όταν μιλάμε για ξεκούραση, δεν εννοούμε τον ύπνο. Ο ύπνος ωφελεί με διαφορετικό τρόπο το σώμα και είναι απαραίτητος για την επιβίωση.

Μια μέρα χαλάρωσης είναι μια μέρα που θα βάλεις στην άκρη πρέπει και υποχρεώσεις. Είναι η μέρα που θα ρωτήσεις τον εαυτό σου τι επιθυμεί να κάνει και θα το κάνεις χωρίς δεύτερη σκέψη. Είναι η μέρα που θα δώσεις άδεια στον εαυτό σου να λειτουργήσει αυθόρμητα, όπως έκανε όταν ήταν 5 ετών.

Μια μέρα γεμάτη ευχάριστες δραστηριότητες βάσει προγράμματος δεν είναι μια μέρα χαλάρωσης. Η ανάγκη να προλάβεις να διασκεδάσεις δεν είναι αυτή που θα πρέπει να σε καθοδηγεί. Η εναλλαγή εργασιών και δραστηριοτήτων δεν χαρακτηρίζουν μια μέρα αληθινής χαλάρωσης.

Είναι αληθινά δύσκολο μέσα σε μια κοινωνία που απαιτεί να παράγεις, να καταναλώνεις και να εκτελείς υποχρεώσεις καθημερινά, να χαρίσεις μια τέτοια ημέρα στον εαυτό σου, αλλά ο εγκέφαλός σου το χρειάζεται.

Για να τα καταφέρεις, κάνε στον εαυτό σου μία ερώτηση το πρωί: Πώς θέλω να νιώθω στο τέλος της ημέρας; Διάλεξε δραστηριότητες με γνώμονα το συναίσθημα κι όχι τις υποχρεώσεις!