ΜΠΟΡΕΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΣΟΥ ΝΑ ΚΑΘΟΡΙΣΕΙ ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ;

Σύμφωνα με τον ονομαστικό ντετερμινισμό, το όνομά σου μπορεί να καθορίσει την πορεία της ζωής και τις επιλογές σου. Ισχύει πράγματι αυτό;

Περίπου το 60% των γονιών σήμερα, σύμφωνα με τις στατιστικές, συνεχίζει να δίνει στα παιδιά το όνομα των παππούδων. Το έθιμο αυτό, στην Ελλάδα τουλάχιστον, αποτελεί έναν φόρο τιμής για την προηγούμενη γενιά και –εντελώς μεταφυσικά– λειτουργεί λίγο σαν μετάγγιση κάποιων επιθυμητών ιδιοτήτων προς την επόμενη. Αυτή η μετάγγιση ιδιοτήτων ήταν και ο λόγος που με τον άντρα μου αποφασίσαμε να μην δώσουμε τα ονόματα των γιαγιάδων στις δύο κόρες μας, παρόλο που αντικειμενικά είναι αμφότερα υπέροχα.

Θέλαμε τα ονόματά τους –και ό,τι συνδέεται με αυτά– να είναι αποκλειστικά δικά τους. Να μη θυμίζουν, να μη μοιάζουν, να μην παραπέμπουν κάπου. Τι κάναμε; Όταν μάθαμε ότι θα αποκτήσουμε κορίτσια συγκεντρώσαμε τα γυναικεία ονόματα που άρεσαν και στους δύο μας και περιμέναμε να γεννηθούν τα παιδιά για να τα δούμε και να αποφασίσουμε ποιο από αυτά θα ταίριαζε στο καθένα.

Ένας ορθολογιστής τώρα θα με ρωτούσε: Τι πάει να πει να «μη θυμίζουν»; Με τι κριτήρια επιλέξατε δηλαδή ονόματα; Και τι σημαίνει «ένα όνομα που σου ταιριάζει»;

Και, τελικά, μήπως επιλέγοντας ένα συγκεκριμένο όνομα για την κάθε μία αποφύγαμε μεν να δημιουργήσουμε συνάψεις με τις γιαγιάδες τους, αλλά με κάποιον τρόπο επηρεάσαμε με άλλους τρόπους την πορεία της ζωής τους;

Τι είναι ο ονομαστικός ντετερμινισμός;

Ονομαστικός ντετερμινισμός είναι η πεποίθηση ότι το όνομα ενός ατόμου καθορίζει την πορεία της ζωής του ή μπορεί, τέλος πάντων, να έχει επίδραση στον χαρακτήρα του ή στο επάγγελμα που θα επιλέξει. Είναι ένα φαινόμενο που συναντάμε συχνά στη λογοτεχνία ή σε ταινίες: ο Ευγένιος Τριβιζάς είναι μετρ του είδους, με φανταστικά ονόματα σε ήρωες των βιβλίων του, όπως ο πραγματικά αντιπαθής Γρουσούμψιος Στριμψίδης, ενώ ποιος ξεχνά τον ποιητή Τιμολέοντα Φανφάρα και τον «γύπα» Ζάχο Δόγκανο της ελληνικής τηλεόρασης;

Ωστόσο, το βλέπουμε ως φαινόμενο να ισχύει και στην πραγματική ζωή: Ο Φάνης Μπαμπούλας έχει ένα από τα πιο γνωστά γραφεία τελετών. Ο Νικ Καλάθης θα γινόταν άραγε μπασκετμπολίστας αν είχε άλλο επίθετο; Και ναι, όταν σε λένε Usain Bolt (Βolt σημαίνει κεραυνός) είσαι σχεδόν καταδικασμένος να βρίσκεσαι ανάμεσα στους πιο γρήγορους ανθρώπους στον κόσμο!

Πάμε τώρα και στα μικρά ονόματα; Πόσες κούπες και μαγνητάκια κυκλοφορούν εκεί έξω (έχουν ξεμείνει από τα 80s για να είμαστε ακριβείς) που σε λίγες γραμμές σε ενημερώνουν για το τι σημαίνει το όνομά σου; Π.χ. Το «Κωνσταντίνος» θεωρείται όνομα αρχοντικό δεδομένου ότι συνδέεται με την Βυζαντινή αυτοκρατορία, ενώ αποπνέει και μια σταθερότητα σε όσους γνωρίζουν ότι στα λατινικά αυτή ονομάζεται constantia. Μια «Ελένη», αντιστοίχως, σχεδόν οφείλει να είναι όμορφη ή έστω γοητευτική, πάντως σίγουρα «λαμπερή» αφού στην αρχαιότητα «ελάνη» σήμαινε «λαμπάδα». Αν δεν είναι, όμως; Της δίνει άραγε τέτοιες ιδιότητες το όνομά της;

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Σοβαρά τώρα…

Έχει το όνομά μας κάποια παραπάνω επίδραση στη ζωή μας; Άκου αυτό: Το 2015 μια ομάδα Βρετανών γιατρών ανέλυσε ένα αρχείο που περιείχε τα ονόματα όλων των καταγεγραμμένων επιστημόνων υγείας της χώρας. Είτε το πιστεύεις είτε όχι, ανακάλυψαν ότι «η συχνότητα των ονομάτων που σχετίζονται με την ιατρική και τις υποειδικότητές της ήταν πολύ μεγαλύτερη από την αναμενόμενα τυχαία».

Έτσι, στη λίστα περιλαμβάνονται αναισθησιολόγοι με τα ονόματα «Dr. Payne» (που ακούγεται όπως το «pain», δηλαδή «πόνος») και «Dr. Painstill» (= παύση πόνου). Στη μαιευτική, με συχνότητα άνω του μέσου όρου, συναντά κανείς γιατρούς με τα ονόματα «Dr. Child» και «Dr. Kidd». Ενώ ουκ ολίγοι γενικοί χειρουργοί ονομάζονται «Dr. Gore» (= πηχτό αίμα) και «Dr. Butcher» (= χασάπης). Η ερευνητική ομάδα κατάληξε στο ότι όλα αυτά δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι ήταν τα ονόματα που επηρέασαν την επαγγελματική πορεία αυτών των γιατρών, όμως δεν κατάφερε να εξηγήσει και με άλλον τρόπο τις συσχετίσεις!

Ο ρόλος του «έμμεσου εγωισμού»

Προφανώς κανείς μας δεν προσδιορίζεται άμεσα από το όνομά του. Μια Αμαλία ή ένας Όθωνας πιθανότατα δεν θα γίνουν ποτέ βασιλιάδες και ένας συμμαθητής που είχα και λεγόταν Εξαδάκτυλος είχε επιβεβαιωμένα πέντε δάχτυλα σε κάθε άκρο. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως η συστηματική χρήση του ονόματός μας δεν μας οδηγεί λίγο-λίγο «κάπου».

Κάποιοι ψυχολόγοι το ονομάζουν «έμμεσο εγωισμό» και αναφέρονται στην ασυνείδητη παρόρμηση ενός ατόμου να ικανοποιεί τις ατομικές ανάγκες και επιθυμίες του με τον τρόπο που εκείνο έχει μάθει να κάνει, προβάλλοντας και ενισχύοντας τα δικά του συμφέροντα. Τι σημαίνει αυτό;

Μια επίσης βρετανική έρευνα έδειξε, για παράδειγμα, ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να ζουν σε μέρη που μοιάζουν με το όνομά τους (π.χ. στην Αθήνα ζουν πολλοί με το επίθετο Αθηναίος), να επιλέγουν αριθμούς που υπάρχουν στην ημερομηνία γέννησής τους, ακόμα και να επιλέγουν επαγγέλματα που κάπως σχετίζονται με το όνομά τους.

Φυσικά, πρόκειται απλά για συσχετίσεις άνω του μέσου όρου, αντί για τις εκτιμώμενες τυχαίες κατανομές – είναι, δηλαδή, σχετικά σπάνιες. Οι περισσότεροι από εσάς που το διαβάζετε τώρα αυτό δεν θα διακρίνετε καμία σύνδεση ανάμεσα στο όνομά σας και τις σημαντικές αποφάσεις της ζωής σας. Ωστόσο, παραμένει εντυπωσιακό και το αντίστροφο: Το πόσα παραδείγματα υπάρχουν ανάμεσά μας κατά τα οποία ο ονομαστικός ντετερμινισμός πραγματικά βρίσκει εφαρμογή!

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.