ΤΟ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΠΟΥ ΣΩΖΕΙ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ ΑΠΟ ΜΙΑ ΑΠΕΙΛΗΤΙΚΗ ΠΑΘΗΣΗ

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας αποτελεί μια από τις πιο ύπουλες αιτίες απώλειας όρασης μετά τα 65. Όμως, σύμφωνα με μελέτη του Harvard, ένα κοκτέιλ βιταμινών και αντιοξειδωτικών μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου, ακόμη και σε προχωρημένα στάδια.

Κάποια στιγμή, περίπου 4 στους 10 θα νιώσουν ότι η όρασή τους αρχίζει να τους προδίδει. Τα πρόσωπα θα γίνονται θολά, το διάβασμα δύσκολο και κουραστικό, ενώ λεπτομέρειες που συνθέτουν την καθημερινότητα θα αρχίσουν να ξεθωριάζουν. Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας θα πλήξει εκατομμύρια ανθρώπους και θα τους στερήσει μέρος ή το σύνολο της ικανότητάς τους να βλέπουν τον κόσμο.

Φαίνεται όμως πως ένας απλός συνδυασμός βιταμινών και αντιοξειδωτικών μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα για την αντιμετώπισή της απ’ ό,τι πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες.

Η σιωπηλή απειλή για την όραση

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ) είναι μια σοβαρή και απειλητική για την όραση οφθαλμοπάθεια. Η ξηρή μορφή της ΗΕΩ, η πιο συχνή, εμφανίζεται όταν η ωχρά κηλίδα –το σημείο του αμφιβληστροειδούς που είναι υπεύθυνο για την καθαρή και λεπτομερή όραση– αρχίζει να φθείρεται, όπως όταν θολώνει ο φακός μιας κάμερας. Μικρές εναποθέσεις λιπιδίων και πρωτεϊνών, οι λεγόμενες ντρούζεν (drusen), συσσωρεύονται κάτω από τον αμφιβληστροειδή και λεπταίνουν τον ιστό. Στα πρώιμα στάδια, η νόσος μπορεί να περάσει απαρατήρητη, όταν όμως εξελιχθεί, αφήνει πίσω της ένα τυφλό σημείο ακριβώς στο κέντρο του οπτικού πεδίου.

iStock

Αν και αποτελεί βασική αιτία απώλειας της όρασης σε ενήλικες άνω των 65 ετών, για πολλούς η ΗΕΩ παραμένει άγνωστος όρος. Σύμφωνα με τη Δρ Joan Miller, Πρόεδρο του Τμήματος Οφθαλμολογίας στο Massachusetts Eye and Ear του Πανεπιστημίου Harvard, μέχρι την ηλικία των 80, πάνω από το 40% του πληθυσμού θα έχει κάποια μορφή της οφθαλμοπάθειας. Σε περίπου 1 στους 10 ασθενείς, η κατάσταση γίνεται πιο επιθετική και εξελίσσεται σε υγρή ΗΕΩ. Σε αυτή την περίπτωση, νέα αγγεία αναπτύσσονται κάτω από την ωχρά κηλίδα, διαρρέουν υγρά και προκαλούν απότομη και σοβαρή απώλεια όρασης.

Το μείγμα που άλλαξε τα δεδομένα

Για χρόνια στις ΗΠΑ, ο «κανόνας» στη διαχείριση της ξηρής ΗΕΩ ήταν η φόρμουλα AREDS2: ένας συνδυασμός βιταμίνης C, βιταμίνης Ε, ψευδαργύρου, χαλκού, λουτεΐνης και ζεαξανθίνης. Πρόκειται για αντιοξειδωτικά που προστατεύουν τα μάτια από τις ελεύθερες ρίζες, μικρά μόρια τα οποία προκαλούν φλεγμονή και φθορά στον αμφιβληστροειδή. Οι κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι το συγκεκριμένο κοκτέιλ μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου σε προχωρημένο στάδιο έως και 25%.

Μέχρι πρόσφατα, οι γιατροί θεωρούσαν δεδομένο ότι όταν η νόσος προχωρήσει αρκετά, το συμπλήρωμα δεν έχει να προσφέρει κάτι. Μέχρι που ήρθε η ανατροπή. Τον Ιανουάριο του 2025, μια ομάδα ερευνητών του Harvard δημοσίευσε στο περιοδικό Ophthalmology μελέτη βασισμένη σε δεδομένα για περισσότερους από 1.200 συμμετέχοντες στις κλασικές μελέτες AREDS.

Τα ευρήματα έδειξαν ότι η φόρμουλα AREDS2 επιβράδυνε τη λέπτυνση της ωχράς κηλίδας ακόμη και σε ασθενείς με προχωρημένη νόσο. Αν και δεν σταμάτησε την εξέλιξη της πάθησης, προστάτευσε την πιο κρίσιμη περιοχή της όρασης, επιβραδύνοντας την απώλεια όρασης. Η Δρ Miller τόνισε: «Παλιά, λέγαμε ότι μόλις η νόσος προχωρήσει, το συμπλήρωμα δεν έχει νόημα. Τώρα συμβουλεύω τους ασθενείς να το συνεχίσουν».

Τι γίνεται με τα νέα φάρμακα;

Το 2023, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε δύο νέα φάρμακα για την προχωρημένη ξηρή ΗΕΩ, την πεγκσετακοπλάνη και την αβακινκαπτάδη πεγόλη. Οι εγκρίσεις βασίστηκαν σε μελέτες που έδειξαν μείωση της λέπτυνσης του αμφιβληστροειδούς. Παρά τις αισιόδοξες εξελίξεις, η Δρ Miller σχολίασε ότι «κανένα από τα δύο φάρμακα δεν βελτίωσε τη λειτουργία της όρασης. Επιπλέον, αυξάνουν τον κίνδυνο μετατροπής σε υγρή ΗΕΩ, κάτι που σημαίνει πρόσθετες θεραπείες».

Αντιθέτως, η φόρμουλα AREDS2 έχει δείξει ότι επιβραδύνει όχι μόνο τη βιολογική πορεία της νόσου αλλά και την απώλεια της όρασης, χωρίς σοβαρές παρενέργειες. Με αυτά τα δεδομένα, πολλοί από τους ειδικούς εκφράζουν επιφυλάξεις απέναντι στα νέα φάρμακα που, σημειωτέον, δεν έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ).

Τι να κάνεις καθημερινά αν εχεις ΗΕΩ

Η Δρ Miller συστήνει σε ασθενείς με μέτρια ή προχωρημένη ξηρή ΗΕΩ να συζητήσουν με τον οφθαλμίατρό τους το ενδεχόμενο λήψης της φόρμουλας AREDS2. Έπειτα, τονίζει, καθώς τα μάτια μας συνδέονται με τη συνολική υγεία, προτείνει καθημερινές παρεμβάσεις για την ενίσχυσή τους, όπως:

• τακτική άσκηση,
• μεσογειακή διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και ψάρια,
• διακοπή του καπνίσματος,
• σωστή ρύθμιση της πίεσης και χοληστερίνης.