ΤΙ ΚΑΝΕΙΣ ΟΤΑΝ Η ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΟΡΙΖΕΙ ΠΩΣ ΘΑ ΖΕΙΣ ΚΑΙ ΘΑ ΕΡΩΤΕΥΕΣΑΙ;

Από τα ραντεβού μέχρι τη συγκατοίκηση και τις φιλίες, η οικονομική ανασφάλεια και η ακρίβεια αλλάζουν τον τρόπο που αγαπάμε, συνδεόμαστε και παίρνουμε σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή μας.

Χωρίς δεκάρα, πώς θα παντρευτούμε, Μανωλιό μου; Με αγάπη ποιος περνάει όταν πεινάει; Είναι καιρός οι νεότερες γενιές –μιας και αγαπούν να φέρνουν στη μόδα τάσεις από το παρελθόν– να κάνουν soundtrack της ζωής τους το γνωστό τραγούδι της Ελένης Βιτάλη. Μισό αιώνα μετά την κυκλοφορία του, η σημερινή ακρίβεια κάνει τους στίχους της Βαρβάρας Τσιμπούλη να φαίνονται πιο επίκαιροι από ποτέ – όχι μόνο για όσες και όσους έχουν όνειρο ζωής το στεφάνι στον Αϊ-Γιάννη ή αλλού.

Αν βλέπεις ζόρια στη συναισθηματική σου ζωή και την επαφή με φίλους και φίλες να γίνεται όλο και δυσκολότερη, δεν φταίει απαραιτήτως η μία ή η άλλη μεριά. Μπορεί απλώς να μην επαρκεί το υπόλοιπο στους τραπεζικούς σας λογαριασμούς. Η οικονομική ανασφάλεια έχει αλλάξει τον τρόπο που αγαπάμε, συνδεόμαστε και παίρνουμε σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή μας, με τα πράγματα πιο σκούρα για τους εικοσάρηδες και τριαντάρηδες.

Δεν «βγαίνουν» τα μαθηματικά της αγάπης

Οι διαφωνίες στο ζευγάρι για τα οικονομικά δεν είναι νέο φαινόμενο, γράφει σε άρθρο της η Melise Panetta, Καθηγήτρια Μάρκετινγκ. «Όμως το σημερινό τοπίο έχει κάνει το χρηματοοικονομικό άγχος ακόμη πιο δυσβάσταχτο», σχολιάζει και παραθέτει δεδομένα:

• Στον Καναδά, το 77% των ζευγαριών δηλώνει ότι αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες, ενώ το 62% παραδέχεται ότι τσακώνεται συχνά για τα χρήματα.
• Στη Βρετανία, σχεδόν 4 στους 10 (38%) παραδέχονται ότι διατηρούν τραπεζικούς λογαριασμούς κρυφά από τους συντρόφους τους.
• Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα ζευγάρια διαφωνούν κατά μέσο όρο 58 φορές τον χρόνο για οικονομικά ζητήματα.

iStock

Μα αν κάτι κάνει τη σημερινή εποχή διαφορετική, είναι ότι η οικονομική επιβίωση εξαρτάται από την επιβίωση της σχέσης. Δημοσκόπηση της Royal Bank of Canada (RBC) έδειξε ότι το 55% των Καναδών πιστεύει ότι πρέπει να έχει σύντροφο για να αντεπεξέρχεται στις απαιτήσεις του τρόπου ζωής του. Ο ρομαντισμός υποχωρεί μπροστά στην ψυχρή λογική. Έχει και καλύτερα.

Όταν η φτάσουν στο μη παρέκει και η σχέση τελειώσει, οι (πιθανότατα σκοτωμένοι μεταξύ τους) πρώην θα παραμείνουν συχνά κάτω από την ίδια στέγη, επειδή κανείς τους δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να φύγει. Ο χωρισμός δεν έχει πια δράματα με βαλίτσες και κούτες αλλά, στην καλύτερη, ωρολόγιο πρόγραμμα για εκ περιτροπής χρήση του καθιστικού ή της κουζίνας.

Νέοι με όνειρα ζωής στον πάγο

Για νέους από τα 20 έως λίγο μετά τα 30, ο δρόμος προς την ανεξαρτησία δεν έχει σχέση με αυτό που ήταν χρόνια πριν. Η Στατιστική Υπηρεσία του Καναδά διαπίστωσε ότι το 38% των νέων ενηλίκων έχει αναβάλει τη μετακόμιση από το πατρικό λόγω οικονομικής ανασφάλειας, έναντι 32% το 2018. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, 1 στους 5 νέους που κατάφεραν να φύγουν, επέστρεψαν κακήν κακώς στη γονεϊκή εστία, όταν είδαν το κόστος ζωής να εκτοξεύεται.

Η Eurostat επιβεβαιώνει πως και στα καθ’ ημάς η κατάσταση είναι απελπιστική:

• Τα Ελληνόπουλα εγκαταλείπουν το πατρικό σε μέση ηλικία 30,7 ετών, μία από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).
• Ακόμη κι αν μείνουν με τους γονείς, το οικονομικό ζόρι παραμένει· το κόστος στέγασης ροκανίζει σχεδόν το ένα τρίτο του εισοδήματός τους (30,3%), ενώ το 31,3% των νέων 15-29 ετών κινδυνεύει από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό.
• Το 14% των νέων 15-29 ετών κατατάσσεται στην κατηγορία NEET (Not in Education, Employment, or Training), δηλαδή ούτε εργάζονται, ούτε σπουδάζουν, ούτε αναπτύσσουν δεξιότητες. Παρά τη βελτίωση σε σχέση με μια δεκαετία νωρίτερα, η Ελλάδα παραμένει σε κακή θέση, με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά NEET στην ΕΕ.

Eurostat

Μπορεί να ανθίσει η αγάπη εν μέσω στεγαστικής κρίσης; Στον Καναδά, αναφέρει η Panetta, το 55% των νέων επικαλείται το στεγαστικό ως κύριο λόγο για την αναβολή της δημιουργίας οικογένειας. Το ίδιο σε Αγγλία και ΗΠΑ. Πίσω στην Ελλάδα, το 30,3% των νέων ηλικίας 15-29 ετών, περίπου 1 στους 3 δηλαδή, ξοδεύει τουλάχιστον το 40% του εισοδήματός του στη στέγαση, έναντι μόλις 9,7% σε ολόκληρη την ΕΕ.

Eurostat

«Αυτές οι διαρκείς αναβολές», γράφει η καθηγήτρια, «έχουν αλυσιδωτές επιπτώσεις στα άτομα και στις ευρύτερες κοινωνικές τάσεις, συμπεριλαμβανομένης της υπογεννητικότητας και της στροφής προς μικρότερες οικογένειες».

Τα ραντεβού... είδος πολυτελείας

Η οικονομία αλλάζει και τον τρόπο που οι νέοι βγαίνουν ραντεβού και εν γένει προχωρούν μια γνωριμία, συχνά με τρόπους παντελώς απρόσμενους. Κάποια ζευγάρια συγκατοικούν πολύ νωρίς για πρακτικούς και μόνο λόγους, όπως να μοιράζονται το ενοίκιο. Άλλα φέρνουν από νωρίς στο τραπέζι θέματα όπως η οικονομική σταθερότητα, η ασφάλεια στη δουλειά ή η στέγαση.

Μια ανερχόμενη τάση, αναφέρει η Panetta, είναι το «future-proofing», η προσπάθεια να θωρακίσουμε τη ζωή μας για το μέλλον. Σύμφωνα με έρευνα του dating app "Bumble", το 95% των singles λέει ότι οι ανησυχίες τους για το μέλλον (οικονομικά, δουλειά, στέγη, κλιματική αλλαγή) επηρεάζουν το ποιον θα επιλέξουν για να βγουν ραντεβού και πώς. Τα ακριβά δείπνα και οι αποδράσεις σε ονειρεμένους προορισμούς δίνουν τη θέση τους σε καφέ, πικ-νικ ή ρομαντικά δείπνα στο σπίτι.

Κάποια ενδεικτικά στοιχεία:

• Στον Καναδά, περισσότεροι από τους μισούς λένε ότι το αυξανόμενο κόστος επηρεάζει την ερωτική τους ζωή.
• Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 33% των νέων singles βγαίνει λιγότερα ραντεβού, με 1 στους 4 να δηλώνει ότι η οικονομική στενότητα τους αποθαρρύνει από την αναζήτηση συντρόφου,
• Στις ΗΠΑ, το 44% έχει χρειαστεί να αλλάξει ραντεβού για οικονομικούς λόγους και το 27% να τα ακυρώσει.
• Το 38% των Καναδών λέει ότι τα έξοδα των ραντεβού δεν συμβαδίζουν πλέον με τους οικονομικούς τους στόχους, με πολλούς να εγκαταλείπουν το σπορ.

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΤΟ 30,3% ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΗΛΙΚΙΑΣ 15-29 ΕΤΩΝ ΞΟΔΕΥΕΙ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΤΟ 40% ΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗ ΣΤΕΓΑΣΗ.

Φιλίες μετ’ εμποδίων

Και οι φιλίες υποφέρουν σιωπηλά. Οι έξοδοι, κανονισμένες ή τελευταίας στιγμής, που κάποτε ήταν μέρος της κοινωνικής ζωής των νέων, θεωρούνται πλέον πολυτέλεια. 40% των Καναδών, 42% των Βρετανών και 37% των Αμερικανών έχουν περιορίσει τις κοινωνικές τους δραστηριότητες λόγω οικονομικής δυσπραγίας.

Μπορεί ένας «μαραθώνιος Netflix» αντί για ποτά να μην ακούγεται τραγωδία για μια καθημερινή, στην πράξη όμως αποτελεί σύμπτωμα μιας ευρύτερης κοινωνικής παθογένειας. Η Panetta υπογραμμίζει πως χάνονται τεκμηριωμένα οφέλη της κοινωνικότητας για τη συνολική υγεία, τη συναισθηματική ανθεκτικότητα ή και την καριέρα. «Όταν οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μειώνονται, αυξάνονται οι κίνδυνοι μοναξιάς και απομόνωσης, παράγοντες που πλήττουν τη συναισθηματική ευεξία». Πολλοί προσπαθούν να κρατήσουν τις φιλίες ζωντανές με πιο οικονομικούς τρόπους, ωστόσο και η δημιουργικότητα έχει τα όριά της στη θωράκιση των κοινωνικών δεσμών.

iStock

Η ανθρώπινη επαφή σε δύσκολους καιρούς

Πριν από καμιά δεκαετία, στα δικά μου «χρόνια της υπομονής» λίγο πριν τα 30, αποθήκευσα το στάτους ενός αγνώστου στο Facebook, μια φράση επώδυνα εύστοχη: «Δεν έχουμε ζωές κατά παραγγελία – εκτός από κάτι ούφα που πιστεύουν στο "δικαίωμα στο όνειρο"». Τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία, πολύ περισσότερο όταν δεν υπάρχουν. Μια ολόκληρη γενιά σήμερα αναγκάζεται να επαναπροσδιορίσει τι σημαίνει σύνδεση υπό οικονομική πίεση. Το τοπίο αλλάζει, όχι όμως και η ανάγκη για ανθρώπινη επαφή.

Το μυστικό, καταλήγει η Panetta, δεν είναι να αγνοείς την κατάσταση, παρά να αναγνωρίζεις τον αντίκτυπο που έχει στη ζωή σου και να προσπαθείς να προστατεύσεις το πιο σημαντικό: τις ανθρώπινες σχέσεις που σε στηρίζουν στις δύσκολες στιγμές. Η έρευνα δείχνει ότι η συναισθηματική υποστήριξη, οι δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και η ανοιχτή επικοινωνία είναι τα εργαλεία για να το καταφέρεις.