ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΩΑΡΙΩΝ ΣΟΥ;

Υπάρχουν αλλαγές στον τρόπο ζωής μιας γυναίκας που μπορούν να συμβάλλουν στην καλύτερη ποιότητα των ωαρίων της; Η επιστήμη απαντά.

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πληροφορίες που μας χάρισαν οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια είναι ότι οι γυναίκες γεννιόμαστε με όλα τα ωάρια που θα έχουμε ποτέ στη ζωή μας. Κάθε χρόνο χάνουμε ένα μεγάλο μέρος αυτών και θεωρητικά από τα 35 μας και μετά η μείωση είναι πλέον κατακόρυφη.

Όλα βρίσκονται μέσα μας από την ημέρα μηδέν, λοιπόν, και παρόλο που δεν υπάρχει τίποτα που να μπορούμε να κάνουμε για την ποσότητά τους με φυσικό τρόπο, είναι ορισμένες επιλογές στον τρόπο ζωής μας που ενδεχομένως να παίζουν ρόλο στην ποιότητα των ωαρίων.

Για την ιστορία, τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα των ωαρίων μας συνδέονται άμεσα με την ηλικία μας. Καθώς μεγαλώνουμε, όπως λέει σε άρθρο η αναπαραγωγική ενδοκρινολόγος Dr. Anate Brauer, «όχι μόνο χάνουμε περισσότερα ωάρια, αλλά και τα ωάρια που μας απομένουν αποκτούν όλο και περισσότερες γενετικές μεταλλάξεις, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε ένα ωάριο με εσφαλμένο αριθμό χρωμοσωμάτων. Τότε, το ωάριο είτε δεν θα γονιμοποιηθεί καθόλου, είτε θα γονιμοποιηθεί αλλά δεν θα εμφυτευτεί, είτε θα γονιμοποιηθεί, θα εμφυτευθεί και τελικά θα οδηγηθεί σε αποβολή».

ΚΑΘΩΣ ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΜΕ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΧΑΝΟΥΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΩΑΡΙΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΑΠΟΜΕΝΟΥΝ ΑΠΟΚΤΟΥΝ ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ.

Το DNA του ωαρίου μπορεί να το επηρεάσουν, επίσης, διάφορες γενετικές ανωμαλίες, παθήσεις όπως η ενδομητρίωση και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), καθώς και οι ιατρικές θεραπείες, όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία.

Την ίδια ώρα, όμως, τονίζει η Dr. Brauer, υπάρχουν και παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής μας, οι οποίοι θέτουν το σώμα σε μια στρεσογόνα κατάσταση, η οποία μπορεί να επιδράσει με παρόμοιο τρόπο.

Τι μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε εμείς για να επηρεάσουμε τους τελευταίους αυτούς παράγοντες; Η απάντηση δεν είναι ακόμα απολύτως ξεκάθαρη. Εξάλλου, δεν υπάρχει κάποιο τεστ που να ελέγχει την ποιότητα των ωαρίων – εξετάσεις αίματος για την αντιμυλλεριανή ορμόνη (AMH) και την ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH) δίνουν μόνο μια εικόνα της ποσότητας των ωαρίων, επομένως «δεν γνωρίζουμε αν υπάρχει πρόβλημα ποιότητας, εκτός αν βγάλουμε τα ωάρια και τα εξετάσουμε στο μικροσκόπιο, όπως συμβαίνει με την εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF)», λέει στο ίδιο άρθρο μια δεύτερη αναπαραγωγική ενδοκρινολόγος, η Δρ. Brooke Rossi.

Unsplash Dane Wetton

Καθώς, όμως, η ποιότητα των ωαρίων παίζει επίσης σημαντικό ρόλο για μια καλή εγκυμοσύνη, έχει νόημα –ειδικά οι μικρότερες των 35 ετών γυναίκες– να γνωρίζουν τις συνήθειες που, σύμφωνα με τις έρευνες, αυξάνουν τις πιθανότητες βελτίωσής της.

Ποιες συνήθειες βλάπτουν και ποιες βελτιώνουν την ποιότητα των ωαρίων;

Συνήθειες που βλάπτουν

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το στρες είναι από τους πλέον επιβαρυντικούς παράγοντες για τα ωάρια. Οι δραστηριότητες, λοιπόν, που προκαλούν το λεγόμενο οξειδωτικό στρες στο σώμα –το οποίο συμβαίνει όταν τα μόρια που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες και καταστρέφουν τα κύτταρα υπερτερούν σε αριθμό από τα χρήσιμα αντιοξειδωτικά που τα εξουδετερώνουν–, πρέπει να αποφεύγονται.

Ποιες είναι αυτές; Το κάπνισμα, το άτμισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η έλλειψη ύπνου, η χρήση ψυχαγωγικών ναρκωτικών (όπως η μαριχουάνα) και η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης. Με την πάροδο του χρόνου οι συνήθειες αυτές μπορεί να βλάψουν τα κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων των ωαρίων, επηρεάζοντας ενδεχομένως το DNA τους ή τη λειτουργία των μιτοχονδρίων τους. Και οι δύο αυτές αλλαγές μπορεί να δυσκολέψουν την εγκυμοσύνη ή τη γέννηση ενός υγιούς μωρού.

ΤΟ ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΛΕΟΝ ΕΠΙΒΑΡΥΝΤΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΩΑΡΙΑ.

Εξάλλου, οι παραπάνω συνήθειες επιβαρύνουν και με άλλους τρόπους, προκαλώντας π.χ. διαταραχές στα ορμονικά επίπεδα που συνδέονται με την ωορρηξία και με τη δυσκολία εμφύτευσης ενός εμβρύου στη μήτρα.

Συνεπώς, συνήθειες όπως οι παραπάνω δεν θα πρέπει να είναι συστηματικές και πολυετείς, ειδικά η κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα.

Συνήθειες που βελτιώνουν την ποιότητα των ωαρίων

Στον αντίποδα, συνήθειες που ενισχύουν την ποιότητα των ωαρίων εμπίπτουν σε δύο γενικές κατηγορίες: αυτά που τρως και το πόσο συχνά κινείσαι.

Αναφορικά με τη διατροφή, μεγάλο μέρος της έρευνας δείχνει ότι εξαιρετικά ωφέλιμη είναι η μεσογειακή διατροφή, η οποία δίνει έμφαση σε φυτικές τροφές όπως φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως και ελαιόλαδο, καθώς και σε άπαχες ζωικές πρωτεΐνες (όπως πουλερικά και θαλασσινά) και γαλακτοκομικά.

Η εισροή αντιοξειδωτικών που προσφέρει αυτή η διατροφή, μπορεί να ενισχύσει την άμυνα των κυττάρων έναντι των βλαβερών ελεύθερων ριζών, ενώ μέταλλα όπως οι βιταμίνες Β (συμπεριλαμβανομένου του φυλλικού οξέος), ο σίδηρος και το σελήνιο που βρίσκονται στα δημητριακά ολικής αλέσεως μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη και την ωρίμανση των ωαρίων.

Unsplash Olivia Oliver Design

Έρευνες σε ζώα υποδηλώνουν ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα –που βρίσκονται σε αφθονία κυρίως στα λιπαρά ψάρια– θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ποιότητα των ωαρίων, ενώ έρευνες σε άτομα που χρησιμοποιούν υποβοηθούμενη αναπαραγωγική τεχνολογία (ART). όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση, δείχνουν μια σύνδεση μεταξύ της κατανάλωσης αυτών των λιπαρών και των υψηλότερων ποσοστών γεννήσεων (αν και ο λόγος δεν είναι σαφής). Πέρα από την ποιότητα των ωαρίων, η συνολική ποσότητα φυτικών ινών και καλών λιπαρών από τη μεσογειακή διατροφή μπορεί επίσης να μειώσει τη φλεγμονή, διατηρώντας τη μήτρα σε καλή κατάσταση για εμφύτευση.

Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ Η ΤΑΚΤΙΚΗ ΜΕΤΡΙΑΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΟΥΝ ΤΗ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ.

Αναφορικά με την άσκηση, η έρευνα δείχνει ότι η τακτική, μέτριας έντασης, σωματική δραστηριότητα μπορεί να υποστηρίξει καλύτερη γονιμότητα γενικά –πιθανώς μειώνοντας τη φλεγμονή και βοηθώντας στη ρύθμιση της ωορρηξίας σε ορισμένα άτομα– αλλά οι μελέτες που εξετάζουν συγκεκριμένα την ποιότητα των ωαρίων είναι ελάχιστες. Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις ότι η μέτρια σωματική δραστηριότητα μπορεί να ενισχύσει τους ειδικούς για την ηλικία δείκτες του ωοθηκικού αποθέματος (όπως τα επίπεδα AMH και FSH που αντικατοπτρίζουν την ποσότητα των ωαρίων) για λόγους που δεν είναι απολύτως σαφείς.

Αυτό που σίγουρα γνωρίζουν οι επιστήμονες είναι ότι η σωματική δραστηριότητα καταπονεί τα κύτταρα των μυών, ωθώντας τα να δημιουργήσουν νέα μιτοχόνδρια, τα οποία με τη σειρά τους τους παρέχουν επιπλέον ενέργεια για να ενισχύσουν τη λειτουργία και την αντοχή τους. Τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται κυρίως από μελέτες σε ζώα, αλλά οι ειδικοί πιστεύουν ότι μελλοντική έρευνα θα αποδείξει πόσο απαραίτητα είναι τα μιτοχόνδρια για την ποιότητα των ωαρίων και την αναπαραγωγική υγεία.

Σε κάθε περίπτωση, η τακτική κίνηση (αποφεύγοντας την υπερβολική κόπωση) μπορεί πιθανώς να ενισχύσει τη γονιμότητα, ίσως εν μέρει λόγω της επίδρασής της στα ωάρια.