ΓΙΑΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΚΑΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ;

Η κακία είναι ένα από τα τρία στοιχεία της ψυχοπάθειας, όμως δεν είναι όλοι οι κακοί άνθρωποι ψυχοπαθείς. Τι άλλο μπορεί να τους έχει συμβεί;

Έχοντας μεγαλώσει από έναν μπαμπά που από μικρή μου έκανε πλύση εγκεφάλου με ένα συγκεκριμένο «μάντρα» –Να είσαι καλός άνθρωπος– σοκάρομαι με την κακία που μπορεί να υπάρχει στον κόσμο. Με τα βασανιστήρια που κάποιοι έχουν την πρόθεση να κάνουν σε άλλους ανθρώπους ή σε ζώα, τα οποία ξεπερνούν κάθε λογική – δεν μιλάμε απλά για έναν «κακό άνθρωπο» στις περιπτώσεις αυτές, μιλάμε για έναν ψυχοπαθή. Αλλά σοκάρομαι και με τη λεκτική βία, με τις προσβολές προς τους άλλους, ειδικά τους πιο ανήμπορους.

Κακία –και απόλυτη ανοησία, φυσικά– είναι στο μυαλό μου και το να ανοίγεις το παράθυρο του αυτοκινήτου σου για να πετάξεις στον δρόμο ένα σκουπίδι. Κακία, επίσης, είναι όχι μόνο το να προκαλείς ή να επιθυμείς να πάθει κάποιος κακό, αλλά και να μην κάνεις το παραμικρό για να το αποτρέψεις, ενώ ίσως μπορείς. Σίγουρα υπάρχουν άτομα που έρχονται στο μυαλό σου αυτή τη στιγμή…

Από την άλλη, υπάρχουν και οι άνθρωποι που ίσως να μην χαρακτήριζες κακούς, μα που «βγάζουν» μια κακεντρέχεια μαζί με πόνο. Θυμάμαι τη γιαγιά μου, η οποία κατά τ’ άλλα με λάτρευε, να εκτοξεύει κατάρες για κάποια γειτόνισσα που παράτησε τον άντρα και τα παιδιά της και έφυγε με κάποιον άγνωστο. Τη γιαγιά μου την πάντρεψαν «με το ζόρι» στην Κατοχή οι γονείς της, για να «μην την κλέψει κανένας Γερμανός», επειδή ήταν μικρή, έξυπνη και όμορφη. Τον αγάπησε τελικά τον άντρα της, αλλά δεν τον ερωτεύτηκε ποτέ. Και γινόταν πολύ κακιά με άλλες γυναίκες όταν έδειχναν να παρασύρονται από τον έρωτα – ακόμα και στις τηλεοπτικές σειρές! Ήταν όλες τους ξετσίπωτες.

Η ΚΑΚΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΨΥΧΟΠΑΘΕΙΑ.

Η επίπτωση αυτού ήταν αφενός η γιαγιά μου να μην έχει φίλες, αφετέρου να έχει μετατραπεί καθώς γερνούσε σε έναν άνθρωπο που γενικά δεν άντεχες για πολύ να έχεις κοντά σου, κυρίως από φόβο μη σε πιάσει στο στόμα του.

Τι είναι η κακία;

Σύμφωνα με τις Allison Daurio και Jeanette Taylor από το Florida State University, η κακία είναι ένα από τα τρία στοιχεία που καθορίζουν την ψυχοπάθεια, αυτή τη διαταραχή προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από έλλειψη τύψεων, αδυναμία ενσυναίσθησης και έναν ορισμένο βαθμό σκληρότητας. Τα άλλα δύο στοιχεία της είναι η παρορμητικότητα και η θρασύτητα (η τόλμη, δηλαδή, με μια αρνητική χροιά).

Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, πως όλοι οι κακοί άνθρωποι είναι ψυχοπαθείς. Συμβαίνει, όμως, συχνά να είναι και αντικοινωνικοί, υπερβολικά δραματικοί, να έχουν την τάση να εκμεταλλεύονται τους άλλους.

Υποστηρίζουν, πάντως, οι ειδικοί ότι η κακία μπορεί να πάρει διάφορες μορφές ανάλογα με τον βασικό χαρακτήρα κάποιου, π.χ. ο ναρκισσιστής έχει την παρόρμηση να ταπεινώνει τους άλλους. Το άτομο με οριακή διαταραχή προσωπικότητας θα δείξει την κακία του ως «αποσυνδεδεμένη δράση», κατά την οποία θα επιδιώκει τους δικούς του στόχους χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των άλλων.

ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΥΣ, ΟΛΗ Η ΚΑΚΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ.

Κι αν όλα τα παραπάνω αποτελούν κάποια «λογική» εξήγηση στο γιατί να είναι κανείς κακός άνθρωπος, η ψυχοθεραπεύτρια Dr. Susan Krauss Whitbourne προσθέτει σε άρθρο της ότι η κακία δεν οφείλεται πάντα σε κάποια διαταραχή: Ο συνάδελφός σου μπορεί απλά να απολαμβάνει να κάνει τη ζωή των γύρω του δύσκολη. Το γιατί, στην περίπτωση αυτή, ίσως δεν είναι καθόλου προφανές για να προκύψει διάγνωση. Αν το ανακαλύψεις, όμως, θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίζεις το άτομο αυτό καλύτερα.

Κακός μπορεί να γίνει ένας άνθρωπος που δεν αγάπησε ή δεν αγαπήθηκε

Σύμφωνα με ένα πολύ ενδιαφέρον βίντεο από την επιστημονική ομάδα πίσω από το κανάλι του σύγχρονου φιλόσοφου Αλέν ντε Μποτόν «The School of Life», «όλη η κακία είναι κληρονομική». Δηλαδή, όλα τα περιστατικά κακίας στα οποία γινόμαστε μάρτυρες στη ζωή μας αποτελούν σύμφωνα με τον νόμο της ψυχολογικής οικονομίας αποτέλεσμα «κάποιας μετάδοσης από έναν άνθρωπο σε έναν άλλο».

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Η άσχημη, προσβλητική ή βίαιη συμπεριφορά ενός ανθρώπου σήμερα είναι κληροδότημα κακομεταχείρισης, βίας, εγωισμού, σκληρότητας, κυνισμού ή αδιαφορίας που επέδειξε κάποτε στον άνθρωπο αυτόν ένας οργισμένος πατέρας, μια εκδικητική μητέρα, μία πικρόχολη θεία ή ένας κακοποιητικός θείος, οι οποίοι επίσης κληρονόμησαν τη διαφθορά τους από έναν ανώμαλο παππού, μια αλκοολική γιαγιά κ.ο.κ.

Αυτό είναι κάτι που παρατηρούν οι επιστήμονες να συμβαίνει εδώ και χρόνια, μάλιστα όχι μόνο από γενιά σε γενιά, αλλά και ανάμεσα σε συνομηλίκους: Ένα παιδί κάνει bullying στο σχολείο, επειδή κάποιος στο σπίτι του το αποκαλεί «βλάκα» και το χλευάζει. Ένας φίλος δεν σου στέκεται σε μια δύσκολη στιγμή, γιατί σε κάποια κομβική φάση της ζωής του η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε ή ο πατέρας του εξαφανίστηκε από τη ζωή του.

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ «ΔΩΡΙΖΟΥΝ» ΠΑΚΕΤΑ ΜΙΣΟΥΣ Ο ΕΝΑΣ ΣΤΟΝ ΑΛΛΟ ΕΔΩ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ.

Μπορεί να μην είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι ακριβώς έχει συμβεί στον κακό άνθρωπο, σε αυτόν που μας βρίζει στον δρόμο ή που μας «θάβει» σε κάποιον συνάδελφο. Μπορεί να μη μάθουμε ποτέ τις λεπτομέρειες (π.χ. ότι ο πατέρας του τον έδερνε ή η μητέρα του ούρλιαζε στο πρόσωπό του, ότι μεγάλωσε σε ένα σπίτι χωρίς καμία ζεστασιά, ότι κοιμόταν κλαίγοντας κάθε βράδυ…). Όμως, αν μάθουμε την υποκείμενη δομή, κάποιο βαθύτερο σχήμα υπό το οποίο γαλουχήθηκε, θα εμφανιστεί και μια σαφής εξήγηση.

«Μπορούμε να ξέρουμε, από την έκταση των τσακωμών, των πολέμων, του αλκοολισμού, της μικροπρέπειας κάποιου ότι οι άνθρωποι "δωρίζουν" ο ένας στον άλλο αυτά τα πακέτα μίσους εδώ και πάρα πολύ καιρό. Του έβγαλε το μάτι γιατί ο άλλος του έκοψε το πόδι, της έκλεψε το σπίτι γιατί η άλλη της έκλεψε τον άντρα…», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο βίντεο.

ΤΟ ΝΑ ΜΗ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙΣ ΤΟ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΚΙΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙΣ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΖΩΗ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙΣ ΤΟΝ ΡΟΥ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ.

Όμως, τονίζει ότι οι εξηγήσεις αυτές δεν αποτελούν αφορμή για συγχώρεση. Δεν κάνουν τον κακό άνθρωπο άμοιρο ευθυνών.

Ο καθένας μας έχει τη δύναμη και έτσι το καθήκον να απαρνηθεί τις κληρονομιές αυτές. Και είναι πράγματι αξιοθαύμαστο όταν ένας άνθρωπος που έχει γίνει αποδέκτης κακίας και σκληρότητας καταφέρνει μέσω της ηθικής πειθαρχίας του να μην την προωθήσει σε άλλον.

Όπως καταλήγουν οι ειδικοί: «Όταν ένας νέος άνδρας που μειώθηκε από τον πατέρα του καταφέρνει να είναι καλός με τα παιδιά του και όταν μια νεαρή γυναίκα που έχει προσβληθεί από τον δικό της πατέρα δεν τον βασανίζει, παρά γίνεται πραγματικά καλόκαρδη με τον σύντροφό της, τότε δεν μπορούμε παρά να εκτιμήσουμε τι πραγματική αλχημεία είναι να μετατρέπεις την κακία σε καλοσύνη. Τι μεγαλείο είναι να χρησιμοποιείς τον πόνο σου ως καμίνι μέσα από το οποίο παράγεται αγάπη. Και αυτό αποτελεί τη μοναδική ευκαιρία που έχει κάποιος σε αυτή τη ζωή να αλλάξει τον ρου της ιστορίας».