ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΤΗΣ ΓΑΖΑΣ: ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΗΣ ΨΥΧΗΣ

Στη Γάζα δοκιμάζεται η ανθρωπότητα. Στην Αθήνα η τέχνη της Γάζας μάς θυμίζει ότι ο Πολιτισμός είναι η τελευταία γραμμή άμυνας ενός λαού.

Πριν λίγο καιρό σάλπαρε το πλοίο «Οξυγόνο» της ελληνικής αποστολής του Global Sumud Flotilla από τη Σύρο για τη Γάζα, προκειμένου να μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια και να στείλει μήνυμα συμπαράστασης στους Παλαιστίνιους. Στις 18 Σεπτεμβρίου 2025, εγκαινιάστηκε στην Αθήνα μια διαφορετική δράση, που βάζει από την πλευρά της ένα πετραδάκι στην άρση αυτής της πολιορκίας.

Έργα καλλιτεχνών που ζουν και εργάζονται στη Γάζα εν μέσω της γενοκτονίας ή κατάγονται από αυτή φιλοξενούνται στο Λόφος art project (Βελβενδού 39, Κυψέλη), στο πλαίσιο της έκθεσης με τίτλο «Στη ζώνη του πυρός. Θαύματα μέσα στα ερείπια – Η Μπιενάλε της Γάζας, Το Ελληνικό Περίπτερο», που επιμελήθηκαν οι Φαίη Τζανετουλάκου και Δημήτρης Σαραφιανός.

Η Μπιενάλε της Γάζας αποτελεί πλατφόρμα αντίστασης και διεθνούς αλληλεγγύης, που φωτίζει τη σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή της Γάζας. Διοργανώνεται σε 14 πόλεις σε όλο τον κόσμο και αποτελεί την πρώτη μεγάλη πλατφόρμα ανάδειξης της τέχνης των νέων Παλαιστινίων καλλιτεχνών, υπενθυμίζοντας ότι ο Πολιτισμός είναι η τελευταία γραμμή άμυνας ενός ελεύθερου λαού.

Όπως μου έχουν πει παλαιότερα μέλη της Παλαιστινιακής Παροικίας Ελλάδος: «Η τέχνη δεν είναι η απάντηση, αλλά είναι η υπενθύμιση ότι η ερώτηση παραμένει. Είναι το μέσο για να αποκαλυφθεί αυτό που δεν φαίνεται στα ρεπορτάζ: η ανθρώπινη ψυχή που αντιστέκεται. Η τέχνη ανοίγει καρδιές, σπάει στερεότυπα, καλλιεργεί ενσυναίσθηση. Ποιος είναι ο καθολικός στόχος της τέχνης; Να εγείρει συναισθήματα, να πει την αλήθεια, να μεταδώσει την ανθρώπινη εμπειρία. Η τέχνη δεν έχει έναν μόνο σκοπό. Είναι καθρέφτης, καταγγελία, παρηγοριά ή κάλεσμα. Δεν αποδίδει δικαιοσύνη, αλλά οδηγεί προς αυτήν. Είναι ένα όπλο άοπλο, γι’ αυτό τόσο δυνατό».

Ιστορίες πίσω από 5 έργα της έκθεσης για τη Γάζα

1. Lamis Dajani Shawwa: Beyond Watermelon / Πέρα από το Καρπούζι)

Lamis Dajani Shawwa

Η Lamis Dajani Shawwa είναι εικαστικός καλλιτέχνης και διακοσμήτρια εσωτερικών χώρων από την Παλαιστίνη, που ζει στην Ελλάδα. Έργα της έχουν εκτεθεί στην Ουάσινγκτον, στην Αθήνα και στη Βενετία.

Όπως γράφει η ίδια, «όταν ένας Ισραηλινός αξιωματικός απαγόρευσε στους καλλιτέχνες να ζωγραφίσουν την παλαιστινιακή σημαία, ένας από αυτούς συνειδητοποίησε ότι μπορούσε να ζωγραφίσει καρπούζια, αφού έχουν τα ίδια χρώματα. Στον πίνακά μου μεταφέρω την ιδέα της αντίστασης. Το καρπούζι έχει το χρώμα της παλαιστινιακής σημαίας. Οι φέτες συμβολίζουν παλαιστινιακές φιγούρες παγιδευμένες σε συρματοπλέγματα. Λόγω του ανθεκτικού δέρματός της, και ανεξάρτητα από τις περιστάσεις, η νέα γενιά κινείται προς την ελευθερία».

2. Ahmad Muhanna: Devoid of Hope / Χωρίς Ελπίδα

Ahmed Muhanna

Πριν από τον πόλεμο, ο Ahmad Muhanna εργαζόταν σε τοπικά ιδρύματα, ασχολούμενος με την ψυχοθεραπεία μέσω των τεχνών. Λόγω του πολέμου, όμως, η τέχνη του έγινε η κραυγή ενός λαού που υπομένει όλα όσα του συμβαίνουν.

«Ζωγράφισα πολλές από τις οπτικές σκηνές που βίωνα καθημερινά: την ορθοστασία σε μεγάλες ουρές για νερό και φαγητό, την πολιτική της λιμοκτονίας, τη γενοκτονία, τον αναγκαστικό εκτοπισμό. Καθώς άρχισα να καταγράφω αυτά τα γεγονότα, άρχισα να σχεδιάζω σε κούτες διεθνούς βοήθειας. Αυτό έγινε ένα φιλοσοφικό καλλιτεχνικό θέμα, δείχνοντας πώς αυτά τα κουτιά, που δεν είχαμε γνωρίσει ποτέ πριν, έγιναν οικεία μέσα από τον πόλεμο. Λόγω της έλλειψης καλλιτεχνικών υλικών, σχεδίαζα επίσης σε χαρτί από βιβλία και περιοδικά, χρησιμοποιώντας απλά υλικά όπως κάρβουνο και υπολείμματα καφέ».

3. Alaa Abu Saif: If I do not burn, and you do not burn, who will burn to light the way? / Αν δεν καώ εγώ, αν δεν καείς εσύ, πώς θα γενούνε τα σκοτάδια φως;

Alaa Abu Saif

«Τα σπίρτα ξεχωρίζουν ως ένα ισχυρό σύμβολο της ανθρώπινης ύπαρξης και της τελικής της παρακμής. Ένα σπίρτο ανάβει για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, μόνο και μόνο για να καταλήξει σε στάχτη, όπως και η ανθρώπινη ζωή. Αλλά, παρά τη φθορά του, έχει τη δυνατότητα να αναφλεγεί ξανά. Αυτή η πιθανότητα συμβολίζει την ελπίδα και την ανανέωση, αντιπροσωπεύοντας την ανθρώπινη ικανότητα να ξεπερνά τις δυσκολίες και να ξεκινά από την αρχή», λέει ο καθηγητής καλλιτεχνικών μαθημάτων Alaa Abu Saif, που γεννήθηκε στο Khan Younis.

«Περνάμε μια κατάσταση απελπισίας μετά από ένα ταξίδι εκτοπισμού. Μετά το μαρτύριο του πατέρα μου, τον βομβαρδισμό του σπιτιού μου και την καταστροφή των περισσότερων από τα υπάρχοντά μου και του στούντιό μου, συνέχισα να ζωγραφίζω στους τοίχους της σκηνής μου. Η σκηνή μου έγινε το στούντιο και το καταφύγιό μου, όπου έζησα και ζωγράφισα αφού εκτοπίστηκα περισσότερες από τρεις φορές. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, προσπάθησα να επιβεβαιώσω την ύπαρξή μου σε έναν κόσμο που είχε καταστραφεί από τις ενέργειες της σιωνιστικής κατοχής», συμπληρώνει.

4. Aya Juha: Human, Not a Number / Άνθρωπος, όχι Αριθμός

Aya Yuha

Η Aya Juha βρίσκεται στη Βόρεια Γάζα και αποτελεί μέρος μιας ομάδας από λίγους γενναίους που αρνήθηκαν να φύγουν. Τα δύο έργα της για την Μπιενάλε δημιουργήθηκαν στο «κατακερματισμένο» σπίτι της. Ένα από αυτά είναι ο Άνας.

«Μαρτύρησε έναν μήνα πριν από τον γάμο του. Δεκαεννέα από εμάς ήμασταν παγιδευμένοι σε ένα δωμάτιο, χωρίς φαγητό και ποτό, και το σώμα του Άνας και του κοριτσιού έμειναν στο έδαφος μπροστά μας για δύο ημέρες, ενώ εμείς δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα. Οι στρατιώτες πυροβόλησαν μέσα στο σπίτι και πέταξαν βόμβες εναντίον μας που πέτυχαν το σώμα του. Μείναμε παγιδευμένοι για μια ολόκληρη εβδομάδα, χωρίς να γνωρίζουμε τίποτα για το τι συνέβαινε έξω από το δωμάτιο, εκτός από τις προσπάθειες να προστατευτούμε από τις σφαίρες και τις βόμβες. Μετά από λίγες μέρες, όταν τα τανκς μετακινήθηκαν από την περιοχή μας σε μια άλλη, καταφέραμε να δραπετεύσουμε. Τα μέλη της οικογένειάς μου κατάφεραν να ανακτήσουν τα σώματα των νεκρών και να τα μεταφέρουν στο νεκροταφείο».

5. Fadel Tafesh: Steadfast as an Olive Tree / Σταθερή σαν Ελιά

Fadel Tafesh

Ο Fadel Tafesh γεννήθηκε στη Γάζα το 1995 και το έργο του επικεντρώνεται στην υπομονή και την αντοχή της Παλαιστίνιας μητέρας. Στη μάνα αυτή, που αντέχει και συνεχίζει να προσπαθεί παρά τις φρικαλεότητες που συμβαίνουν γύρω της.

«Χθες είδα ένα παιδί κομμένο στη μέση. Είδα τη μητέρα εκεί, τόσο ήρεμη και τόσο υπομονετική. Σηκώθηκαν οι τρίχες μου. “Τα παιδιά μου είναι για την Παλαιστίνη”, είπε, “για την πατρίδα”. Έχω ακούσει άλλες μητέρες να κλαίνε και να τραγουδούν σαν να γιορτάζουν. Δεν νομίζω ότι άλλες μητέρες στον κόσμο το κάνουν αυτό».

Εγκαίνια: Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου 2025, 19:30. Διάρκεια: Έως 4 Νοεμβρίου 2025. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως Κυριακή, 18:00 με 21:00. Είσοδος: Δωρεάν