ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ: «Η ΜΙΣΗ ΕΥΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ»

Διασκευάζει και σκηνοθετεί την παράσταση «Τα Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού», αλλά αυτή είναι μόνο η αφορμή για να μιλήσουμε για διαφορετικότητα με τον Δημοσθένη Παπαδόπουλο. Στην πραγματικότητα, είναι μια ευκαιρία να γνωρίσουμε το «σύμπαν» ενός ηθοποιού και σκηνοθέτη που έχουμε αγαπήσει, αφού «ο καθένας είναι ένα διαφορετικό σύμπαν», όπως μας είπε.

Παρακολουθώ τον Δημοσθένη Παπαδόπουλο σχεδόν από τότε που ξεκίνησε την πορεία του ως ηθοποιός και τον θαυμάζω απεριόριστα. Έτσι, όταν έμαθα ότι έχει διασκευάσει και σκηνοθετήσει την παράσταση «Τα Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού», που ανεβαίνει στο θέατρο Άλφα Ληναίος Φωτίου τα Δευτερότριτα, σκέφτηκα ότι επιτέλους βρέθηκε η αφορμή για να τον γνωρίσω.

Την ημέρα που δώσαμε ραντεβού στα Εξάρχεια, η τρομακτική κίνηση στους δρόμους, με έκανε να αγχωθώ ότι δεν θα προλάβαινα. «Μην ανησυχείς καθόλου, θα πεταχτώ δίπλα σε κάτι φίλους και πάρε με όταν φτάσεις», μου είπε στο τηλέφωνο, σαν ένας παλιός φίλος. Και στο ίδιο κλίμα, σαν να ήμασταν φίλοι από πάντα, κύλησε και η κουβέντα μας.

Ο Δημοσθένης δεν ωραιοποίησε τίποτε: «Το έργο δεν με ιντρίγκαρε εξ αρχής. Δεν είναι από τα έργα που θα επέλεγα. Ήταν παραγγελία από τον παραγωγό Τάσο Ιορδανίδη, την οποία δέχτηκα. Ήταν μια καθαρά επαγγελματική ανάθεση». Μου ξεκαθάρισε όμως ότι δεν θα ήθελε να ξαναμιλήσουμε για πράγματα για τα οποία είχε μιλήσει στο παρελθόν σε άλλους δημοσιογράφους. Κάπως έτσι δώσαμε τα χέρια και η εφαρμογή της ηχογράφησης άρχισε να τρέχει.

«Είναι η δεύτερη φορά που σκηνοθετώ ένα έργο, το οποίο δεν θα επέλεγα, και ευτυχώς για μένα και τα δύο είναι από τις καλύτερες σκηνοθεσίες μου. Διάβασα το θεατρικό, δεν μου είπε πολλά πράγματα. Είδα και την ταινία, η οποία με συγκίνησε πάρα πολύ σε μία σκηνή, τη σκηνή που τα δύο κωφά παιδιά χορεύουν και τραγουδάνε στη γιορτή και είπα ΟΚ, αφού σε συγκίνησε μία σκηνή, αξίζει να προσπαθήσεις». 

Το έργο επί της ουσίας είναι πολύ αλλαγμένο. Είναι μια διασκευή. Ο Δημοσθένης κράτησε από το θεατρικό του Μαρκ Μέντοφ μόνο όσα του άρεσαν, πήρε από την ταινία εκείνα που του άρεσαν πολύ, πρόσθεσε κάποια δικά του και «έγινε κάτι που πραγματικά μου αρέσει, με αφορά, με συγκινεί και –ευτυχώς– πάει καλά και σε σχέση με τους θεατές». 

– Γιατί σε άγγιξε τόσο η σκηνή αυτή;

Με προβλημάτισε και μένα η εξήγηση. Αναρωτήθηκα αν ήταν συγκίνηση ή αν είχε μέσα και λίγο οίκτο, έστω και ασυνείδητα, παρότι δεν θα το ήθελα. Από την άλλη, την πρωταγωνίστρια που παρακολουθεί αυτή τη γιορτή, την εκνευρίζει αφόρητα αυτό το πράγμα και το καταλαβαίνω. Κανονικά έτσι θα έπρεπε να αντιδρούμε. Γιατί βιάζεις έναν άνθρωπο να κάνει κάτι το οποίο δεν μπορεί; Είναι περίεργο το συναίσθημα. Και την ίδια στιγμή συγκινείσαι γιατί βλέπεις δύο ανθρώπους που προσπαθούν να πετύχουν κάτι. 

– Καταλαβαίνω τι λες. Πολλές φορές πιέζουμε τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα που δεν μπορούν ή που δεν θέλουν.  Έχουμε την τάση να τα βάζουμε όλα σε ένα καλούπι. Και ενώ μιλάμε για διαφορετικότητα, έχω την αίσθηση ότι εξακολουθούμε να είμαστε συντηρητικοί.

Ναι, συμφωνώ. Νομίζω ότι λίγο επιφανειακά κάνουμε βήματα μπροστά. Δηλαδή σε σχέση με νομικά θέματα, όπως ότι τώρα πια μπορεί ένα ομόφυλο ζευγάρι να παντρευτεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο κόσμος έχει αποδεχτεί την όλη κατάσταση. Και το άλλο που βγαίνει στο έργο, που για μένα είναι ένα από τα πιο σημαντικά, είναι ότι το αδύναμο πρόσωπο είναι ο ακούων.

– Από ποια άποψη είναι αδύναμος;

Από ανθρώπινη άποψη. Εννοώ ότι αυτός έχει τις περισσότερες αδυναμίες σαν άτομο σε σχέση με τους κωφούς. Και προσπαθεί τώρα ο πιο αδύναμος να κάνει την κωφή να είναι όπως αυτός. Φυσικά αυτό δεν περιορίζεται μόνο μεταξύ ακουόντων και κωφών. Δηλαδή, επί της ουσίας, το ίδιο έργο θα μπορούσε να ανέβει με λίγες αλλαγές ως προς το βασικό θέμα και με ένα απλό ζευγάρι. Ακόμα και δύο ισότιμα άτομα ως προς τη σωματική υγεία τους είναι διαφορετικά. Το θέμα είναι να μην προσπαθείς να κάνεις τον άλλον να γίνει όπως είσαι εσύ. 

– Έχεις πει ότι δεν σου αρέσει η λέξη συμπερίληψη. Και η διαφορετικότητα δεν είναι κάτι αντίστοιχο; Είναι σαν να προϋποθέτει ότι κάποιος άλλος είναι πιο νορμάλ.

Όχι, γιατί όταν λες διαφορετικότητα και οι δύο εμπλέκονται σε αυτό. Είναι και οι δύο διαφορετικοί. Αυτό δεν έχουμε μάθει ακόμα: ότι ο καθένας είναι ένα διαφορετικό σύμπαν, που έχει διάφορα πράγματα στο μυαλό του και στην ψυχή του ως παρελθόν, ως εμπειρίες και πρέπει να συναντηθώ μαζί του σε σχέση με αυτά που έχω εγώ μέσα μου.

«ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ Η ΜΙΣΗ ΕΥΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ. ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΤΟ ΓΟΥΣΤΑΡΕΙ ΤΡΕΛΑ. ΕΓΩ ΔΕΝ ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ ΠΟΤΕ ΟΤΙ ΠΑΩ ΓΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑ». 

– Πώς βίωσες τη δική σου διαφορετικότητα; Πώς ήσουν ως παιδί;

Νομίζω ότι μεγάλωσα πάρα πολύ σαν διαφορετικός. Καταρχάς είχα μία άρνηση σε οτιδήποτε είχε να κάνει με ομάδα. Και το δεύτερο είναι ότι δεν μπορούσα ποτέ να παίξω με φαντασία. Παραδείγματος χάριν, δεν μπορούσα να πάρω τον αναπτήρα και να πω ότι είναι ένα καράβι που ταξιδεύει στη θάλασσα. Και πρόσεξε τώρα το τρελό: Ασχολήθηκα με το θέατρο που βασίζεται στη φαντασία και στην ομάδα. 

Δεν ήθελα να μπω στην αγέλη. Ήμουν μοναχικός, όχι μονόχνωτος, να μη με θέλουν οι άλλοι. Το αντίθετο. Ήμουν κοινωνικός, αλλά κρατούσα πάντα μια απόσταση και έκανα τα δικά μου με έναν δύο κολλητούς μου. Αυτός ήταν ο περίγυρός μου. Δηλαδή, φαντάσου ότι δεν πήγα στην πενταήμερη της Γ' λυκείου.

Ομολογώ ότι αυτό το χαρακτηριστικό το έχω ακόμα και τώρα. Παραδείγματος χάριν, από τον καλλιτεχνικό χώρο κρατάω μια απόσταση. Δηλαδή, θα κρατήσω 2-3 άτομα που εκτιμώ πραγματικά και θα τα κάνω παρέα έτσι κι αλλιώς. Δεν βλέπω θέατρο, δεν συναναστρέφομαι με ηθοποιούς, δεν πάω σε επίσημες πρεμιέρες... Πολλές φορές αναρωτιέμαι κι εγώ πώς δουλεύω ακόμα έτσι όπως είμαι.

– Ως έφηβος αποδέχτηκες τη διαφορετικότητά σου εύκολα;

Ναι, την αποδέχτηκα από την αρχή χωρίς καμία δυσκολία. Ακόμα κι όταν είχα αντιδράσεις από τους γονείς μου, από τον περίγυρο, από το σχολείο, είχα μία πίστη τρελή στην προσωπική μου διαφορετικότητα. Δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω. Πίστευα ακράδαντα κάποια πράγματα. Ήθελα η ζωή μου να είναι έτσι και ακόμα και όταν υπήρχαν εμπόδια ως προς αυτό, έλεγα δεν πειράζει, θα περιμένω να πάω 18 για να φτιάξω τη ζωή μου ακριβώς όπως τη θέλω. Και το έκανα. 

– Έμαθες άπταιστα Γερμανικά στα 40 σου, εργάστηκες στη Γερμανία... Στην παράσταση ζήτησες από τους ηθοποιούς να μάθουν τη νοηματική για να είναι προσβάσιμη σε όλους. Έχεις πολλές απαιτήσεις από τον εαυτό σου και από τους άλλους. Θα έλεγες ότι είσαι τελειομανής; Ψυχαναγκαστικός;

Ναι, είμαι ψυχαναγκαστικός, είμαι και εμμονικός, αλλά το δουλεύω συνέχεια γιατί πια έχω συνειδητοποιήσει ότι μου κάνει κακό. Βέβαια στη δουλειά μου έχει αποδειχθεί καλό, από την άποψη ότι επειδή είμαι έτσι, συνήθως υπάρχει ένα καλό αποτέλεσμα. Τώρα, μετά την ψυχοθεραπεία, το δουλεύω. Κάθε φορά λέω στον εαυτό μου: έλα, κούλαρε. Αφήνω κάποια πράγματα να περάσουν ξέροντας ότι και ο άλλος το κάνει επειδή το θεωρεί ωραίο. Και δεν θέλω να του το χαλάσω, τον αφήνω να το χαρεί. Το κάνω όμως και για μένα, για να μην τρελαίνομαι τόσο πολύ. Γιατί αν είσαι τόσο τελειομανής και εμμονικός, δεν πνίγονται μόνο οι άλλοι, πνίγεσαι κι εσύ. 

– Μετά την παραμονή σου στη Γερμανία, πιάνεις τον εαυτό σου να σε ενοχλεί η ελληνική καθημερινότητα;

Δεν με ενοχλεί τίποτε. Ήθελα πάρα πολύ να γυρίσω. Νομίζω ότι πια δεν αλλάζω την Αθήνα σε καμία περίπτωση. Το βασικότερο είναι ο καιρός. Το ότι είμαστε στα Εξάρχεια Νοέμβριο, καθόμαστε έξω, πίνουμε καφεδάκι, ο κόσμος κυκλοφορεί και κάνει βόλτες. Μου αρέσει πάρα πολύ αυτό.

Η Γερμανία είναι μια χώρα όπου ο κόσμος δουλεύει, τρώει και κοιμάται, σε μία μαυρίλα τρελή, όπου οι περισσότεροι δεν βλέπουν καν και το φως της ημέρας. Γιατί την ώρα που πάει στο γραφείο είναι ακόμα νύχτα και την ώρα που βγαίνει από το γραφείο είναι πάλι νύχτα. Εδώ είμαι μόνο χαρούμενος. Δεν με ενοχλεί τίποτα. Δουλεύω 30 χρόνια σε αυτή τη δουλειά και ζω ακόμα από αυτή τη δουλειά. Είμαι ευτυχισμένος γι' αυτό. Επίσης, δεν είμαι αναγκασμένος να ξυπνάω χαράματα, να πηγαίνω σε ένα γραφείο, να κάθομαι με τις ώρες.

«ΕΙΜΑΙ ΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΣ, ΕΙΜΑΙ ΚΑΙ ΕΜΜΟΝΙΚΟΣ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΔΟΥΛΕΥΩ ΣΥΝΕΧΕΙΑ. ΓΙΑΤΙ ΑΝ ΕΙΣΑΙ ΤΟΣΟ ΤΕΛΕΙΟΜΑΝΗΣ, ΠΝΙΓΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΚΑΙ ΕΣΥ». 

Θέλω να πω ότι όλα στη ζωή μου είναι ακριβώς όπως τα θέλω. Είμαι και ένας άνθρωπος που δεν χρωστάει. Δεν με ενδιαφέρει να έχω άλλα δύο σπίτια, ένα εξοχικό και ένα τζιπ. Εγώ ζω με 500 ευρώ. Εντάξει, δεν πληρώνω ενοίκιο, γιατί έχω δικό μου σπίτι. Αλλά θέλω να σου πω δεν είμαι ένας άνθρωπος που θέλει πολλά. Όταν σκέφτομαι έναν άνθρωπο που έχει οικογένεια, δύο παιδιά, πρέπει να πληρώσει τρία φροντιστήρια και είναι στην απόλυτη τρέλα, τον καταλαβαίνω... Δεν θα έλεγα το ίδιο αν ήμουν στη θέση του. 

– Πιστεύεις πως το να ζούμε όπως μας αρέσει είναι το βασικό βήμα για τη μακροζωία;

Εννοείται. Καταρχάς, θεωρώ ότι η μισή ευτυχία του ανθρώπου είναι το επάγγελμά του. Να κάνει κάτι που το γουστάρει τρελά. Για μένα είναι το πιο σημαντικό πράγμα. Εγώ δεν αισθάνομαι ποτέ ότι πάω για δουλειά. Και να σκεφτείς ότι δουλεύω περισσότερες ώρες από έναν άλλο, γιατί δουλεύω και στο σπίτι μου και στο μυαλό μου σχεδόν όλη την ώρα. Βλέπω ανθρώπους που δεν έχουν επιλογή και κάνουν δουλειές που δεν γουστάρουν και πραγματικά στεναχωριέμαι. Πώς γίνεται; 

– Πότε σου μπήκε το μικρόβιο να ασχοληθείς με την υποκριτική;

Από μικρός είχα μια τάση γενικά στα καλλιτεχνικά. Μικρός ζωγράφιζα πολύ καλά και όλοι πίστευαν ότι αυτό θα ακολουθούσα. Μέχρι την Γ' Γυμνασίου ζωγράφιζα πολύ. Αλλά άκουγα και πάρα πολλή μουσική. Οτιδήποτε είχε να κάνει με την τέχνη με αφορούσε πάρα πολύ. Και επειδή ήμουν και μοναχικός τύπος, είχα πολλές ώρες να ασχοληθώ με όλα αυτά. Η Νομική δεν μου άρεσε, αλλά αποφάσισα να την τελειώσω. Σκεφτόμουν τι να κάνω μετά και αποφάσισα να κάνω θέατρο. Δεν είχα κάποιο κόλλημα, ότι αν δεν γίνω ηθοποιός θα πεθάνω. Θα μπορούσα να κάνω και διακόσμηση και χορό και μουσική... Αλλά όλα αυτά πρέπει να τα έχεις ξεκινήσει πιο μικρός...

«ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΕΠΙΒΡΑΒΕΥΣΩ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΕΧΕΙ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΜΟΥ ΗΛΙΚΙΑ. ΔΕΝ ΝΙΩΘΩ ΑΝΕΤΑ ΝΑ ΒΓΩ ΣΤΗΝ ΥΠΟΚΛΙΣΗ».

Ευτυχώς όμως με το θέατρο συνδυάζονται όλα. Δηλαδή στις παραστάσεις μου ασχολούμαι με όλα – τη μουσική, τον φωτισμό, τα σκηνικά, ακόμη και στο πώς βγαίνει προς τα έξω επικοινωνιακά η παράσταση θέλω να έχω λόγο. Φαίνεται λίγο εγωκεντρικό, αλλά μου αρέσει να το έχω όλο. Σκηνογράφο δεν παίρνω πλέον. Αφού το σκηνικό το έχω φανταστεί ακριβώς. 

– Παρόλα αυτά δεν βγαίνεις συχνά στην υπόκλιση. 

Bγήκα όμως σε αυτήν την παράσταση! Βγήκα στην πρεμιέρα και στην επίσημη. Ξέρεις τι; Κατά βάθος έχεις μέσα στο μυαλό σου πως θα μπορούσε να είναι και καλύτερο. Ο κόσμος μπορεί να εισπράττει μια ντροπή, μια συστολή, αλλά αυτό που έχω, μπορεί να είναι και το απόλυτο ψώνιο. Το έχω σκεφτεί πολλές φορές. 

– Εγώ βλέπω ότι είσαι πολύ αυστηρός με τον εαυτό σου.

Δεν μπορώ να επιβραβεύσω τον εαυτό μου και αυτό έχει σχέση με την παιδική μου ηλικία. Δεν μπορώ να σου απαντήσω γιατί ακριβώς μου βγαίνει έτσι, αλλά πραγματικά δεν νιώθω καλά. Δεν νιώθω καλά να βγω, δεν είμαι άνετος. Είμαι φοβισμένος.

– Τι έχει προσφέρει η ψυχοθεραπεία στις σχέσεις σου;

Κατάλαβα πολύ καλά ότι οι άνθρωποι μεταξύ μας είμαστε απίστευτα διαφορετικοί. Σαν διαφορετικά σύμπαντα. Οι σωστές σχέσεις όμως γίνονται όταν μπαίνεις στη θέση του άλλου. Δηλαδή, αυτό που σου είπα πριν ότι είμαι απαιτητικός με κάτι στη δουλειά και θέλω να γίνεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, προσπαθώ να το αλλάξω – και στη δουλειά και, κυρίως, στις σχέσεις.

Βοηθάει πάρα πολύ στις σχέσεις να μπαίνεις στη θέση του άλλου και να μην είσαι κολλημένος στον δικό σου μικρόκοσμο. Φυσικά η ψυχοθεραπεία βοηθάει πάρα πολύ στο να μπορώ να επεξεργάζομαι αυτά που συμβαίνουν και σε μένα. Για ποιον λόγο κάνω τις συγκεκριμένες επιλογές; Από πού ξεκινάει όλο αυτό; Μια διαφορετική ματιά, μια ανάλυση στα πράγματα και στις συμπεριφορές – και τις δικές μου και των άλλων. Και φυσικά με βοηθάει πάρα πολύ και στη σκηνοθεσία σε σχέση με τους άλλους, με την ομάδα, με τους ανθρώπους γενικά.

H παράσταση «Tα Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού» σε σκηνοθεσία-διασκευή Δημοσθένη Παπαδόπουλου ανεβαίνει στο Θέατρο Άλφα Ληναίος Φωτίου (28ης Οκτωβρίου 37 & Στουρνάρα 51 Αθήνα | Τηλ.: 210 520 18 28) κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στις 21.00. Εισιτήρια στο ταμείο του θεάτρου και online.

Ευχαριστούμε το Αλεξανδρινό Cafe Bistrot (Εμμανουήλ Μπενάκη 69Α, Εξάρχεια) για την ευγενική φιλοξενία της φωτογράφισης.