ΕΝΑ ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΡΥΛΙΚΟ ΜΠΟΡΙΣ ΒΙΑΝ

Είδα ένα παράξενο όνειρο: Τον Μπορίς Βιάν στο Κίεβο, μπροστά στις ερπύστριες. Να μοιράζει φυλλάδια με στίχους από το ποίημα «Ο Λιποτάκτης».

Καθώς οι ρώσικες ερπύστριες έλιωναν την Ουκρανία, ένα παράξενο όνειρο με συντάραξε. Είδα στον ύπνο μου «ένα ξανθό, αδύνατο και χλωμό παιδί» να μοιράζει αντιπολεμικά φυλλάδια στους Ρώσους στρατιώτες.

Κάποιοι το έβριζαν το παιδί. Άλλοι το σημάδευαν με τα ντουφέκια τους. Και μονάχα δυο τρεις διάβαζαν στα κλεφτά τους στίχους που ήταν γραμμένοι με το χέρι στο φυλλάδιο. Πρόλαβα να δω τον τίτλο: «Ο Λιποτάκτης».

Τότε κατάλαβα. Το χλωμό παιδί ήταν ο Μπορίς Βιάν! Ο πυρετωμένος του Σαιν-Ζερμαίν-ντε-Πρε. Ο αταξινόμητος που δεν χωρούσε πουθενά. Ο αιρετικός του υπερρεαλισμού. Ο «ειλικρινά αναρχικός, ο πικρός και τρυφερός, ο ακατάπαυστα εξεγερμένος» Μπορίς Βιάν.

Ναι, ήταν αυτός. Που διέκοψε τον αιώνιο ύπνο του και είχε την αποκοτιά να βρεθεί στην πρώτη γραμμή. Ζιζάνιο που δεν ησυχάζει, σαρκαστής και τολμηρός, ίδιος ο Μπορίς που τάραζε την ησυχία στις γειτονιές των Παρισίων, τη δεκαετία του ’50.

Ο Μπορίς Βιάν. AFP/VISUALHELLAS.GR

Πετάχτηκα κάθιδρος, έκλεισα την ξεχασμένη οθόνη που μετέδιδε τρεις το πρωί κραυγές, ουρλιαχτά, απειλές και θανατικό σε απευθείας σύνδεση, πήγα σε μια ήσυχη γωνιά της βιβλιοθήκης και ανέσυρα έναν παλιό θησαυρό: «Φύλλα γαλλικής ποίησης του 20ού αιώνα», σε μετάφραση, εισαγωγή και σχόλια από τον αείμνηστο Γιώργο Κ. Καραβασίλη.

Καλά το θυμήθηκα. Ο Μπορίς Βιάν και ο «Λιποτάκτης» του ήταν εκεί! Πήρα στα χέρια μου το βιβλίο –ένα κόσμημα από τις εκδόσεις Σπηλιώτη– κι άρχισα να διαβάζω μες στη νύχτα το ποίημα του Μπορίς Βιάν και τα βιογραφικά στοιχεία του, όπως τα παραδίδει στον αναγνώστη η έξοχη πένα του Γιώργου Κ. Καραβασίλη, που πέθανε το 2004.

Παραθέτω πρώτα το πορτρέτο του Μπορίς Βιάν (που δεν ήταν Ρώσος) και μετά ένα απόσπασμα από τον «Λιποτάκτη». Όσοι πιστοί, ρίξτε μια ματιά στις γραμμές που ακολουθούν. Αντιγράφω, διευκρινίζοντας ότι όλες οι εντός εισαγωγικών προτάσεις του κειμένου, είναι του Γιώργου Κ. Καραβασίλη.

Μπορίς Βιάν (1920-1959)

«Λεξιθήρας, τρομπετίστας, συνθέτης παγκόσμιων επιτυχιών, όπως είναι και ο «Λιποτάκτης» (…) ασχολήθηκε με όλα τα είδη του λόγου και όλα τα περιφρόνησε. Εξαπάτησε την κριτική γράφοντας με το ψευδώνυμο Βέρνον Σάλιβαν τη μεγάλη αργότερα κινηματογραφική επιτυχία “Θα πάω να φτύσω στους τάφους σας”, που όλοι τη δέχτηκαν με διθυράμβους, κι όταν πληροφορήθηκαν ότι ο συγγραφέας αυτού του μυθιστορήματος είχε φοιτήσει στο Κολλέγιο και στη φυλακή, ότι ήταν ο Βιάν που δεν έδινε δεκάρα για τίποτε, την κατακεραύνωσαν. Ο ίδιος (…) δεν δίστασε να φτύσει την ίδια του τη ζωή κατάμουτρα, όταν παρά τις συστάσεις, πήγε να δει το έργο του και άφησε τη στερνή πνοή του μέσα σ’ ένα Παρισινό σινεμά».

ΘΑ ΦΤΥΣΩ ΣΤΟΥΣ ΤΑΦΟΥΣ ΣΑΣ

Εκδόσεις Τόπος

Αγόρασέ το

Public.gr

Ο Λιποτάκτης

Κύριε Πρόεδρε
Σας γράφω ένα γράμμα
Που ίσως το διαβάσετε
Αν έχετε καιρό
Μου στείλαν τα χαρτιά μου
Να φύγω για το μέτωπο
Απόγευμα Τετάρτης
Κύριε Πρόεδρε
Δεν θέλω να το κάνω
Δεν βρίσκομαι στη γη
Για να σκοτώνω τ’ ανθρωπάκια
Δεν θέλω να θυμώσετε
Μα πρέπει να σας πω
Πως το’ χω πάρει απόφαση
Για να λιποτακτήσω […]

Θα ζητιανεύω τη ζωή μου
Στους δρόμους της Γαλλίας
Απ’ τη Βρεττάνη ως την Προβηγκία
Θα λέω στ’ ανθρωπάκια
Μην ακούσετε
Μην το κάνετε
Στον πόλεμο μην πάτε
Να φύγετ’, αρνηθείτε
Αν κάποιο αίμα πρέπει να χυθεί
Να δώστε το δικό σας
Είστε καλός ιεροκήρυκας
Κύριε Πρόεδρε
Και αν με καταδιώξετε
Στους χωροφύλακες να πείτε
Πως όπλα δεν κρατώ
Και να τραβήξουν σίγουρα…