«LA TOMATINA»: ΠΩΣ ΘΑ ΣΟΥ ΦΑΙΝΟΤΑΝ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ «ΝΤΟΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ»;
Τι είναι αυτό που θα προκαλούσε ίσως κι εσένα να λάβεις μέρος στην «La Tomatina», τη μεγαλύτερη και πιο ξέφρενη μάχη με ντομάτες στον κόσμο; Γίνεται κάθε χρόνο στην Ισπανία, προσελκύει επισκέπτες από κάθε γωνιά του πλανήτη και φέτος είχε το σύνθημα «ντοματοθεραπεία»!
Την Τετάρτη στις 27 Αυγούστου 2025, όπως και κάθε τελευταία Τετάρτη του συγκεκριμένου μήνα εδώ και σχεδόν 80 χρόνια, πραγματοποιήθηκε το παραδοσιακό Φεστιβάλ La Tomatina – ή ο πιο γνωστός ντοματοπόλεμος παγκοσμίως. Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στη μικρή ισπανική πόλη Buñol, κοντά στη Βαλένθια, και επί μία ώρα περίπου εκσφενδόνιζαν ο ένας στον άλλο ώριμες ντομάτες μέσα σε κλίμα χαράς και ενθουσιασμού.
Το σκηνικό της «κόκκινης μάχης», αποτυπώθηκε σε φωτογραφίες και βίντεο που έκαναν τον γύρο του κόσμου, με τους δρόμους της περιοχής πλημμυρισμένους από σάλτσα ντομάτας και τους ανθρώπους να τσαλαβουτούν ευτυχισμένοι, να αγκαλιάζονται και να φιλιούνται μέσα σε αυτή! Σύμφωνα με την Ισπανική εφημερίδα El País, ο αριθμός των συμμετεχόντων έφτασε φέτος τους 22.000, που αποτελεί από το 2013 το ανώτατο όριο για λόγους ασφαλείας.
Η δύναμη της εικόνας και η αθρόα συμμετοχή δεν μπορούν να σε αφήσουν αδιάφορο. Ακόμα κι αν ανήκεις σε αυτούς που δεν «ξεκουνιούνται» εύκολα, αναρωτιέσαι τι ακριβώς υποκινεί συναισθήματα χαράς σε τόσους ανθρώπους. Θα φανταζόσουν κι εσύ τον εαυτό σου βουτηγμένο στον τοματοχυμό της La Tomatina;
Μια τυχαία αρχή που έγινε παράδοση
Η πρώτη μάχη με ντομάτες στην Ισπανική αυτή κωμόπολη συνέβη τυχαία το 1945: κατά τη διάρκεια μιας τοπικής παρέλασης, κάποιοι νέοι διαπληκτίστηκαν και άρχισαν να πετούν ντομάτες ο ένας στον άλλο, τις οποίες προμηθεύτηκαν από έναν κοντινό πάγκο λαχανικών.
Το αυθόρμητο αυτό γεγονός επαναλήφθηκε εθιμοτυπικά μέχρι το 1950, που διακόπηκε από τον δικτάτορα Francisco Franco, αλλά επανήλθε το 1957 έπειτα από διαμαρτυρίες των κατοίκων.
Το 2002, η La Tomatina ανακηρύχθηκε από την Ισπανική κυβέρνηση «Εορτή Διεθνούς Τουριστικού Ενδιαφέροντος», ενώ το 2025 σηματοδότησε τον 80ό εορτασμό της (με εξαίρεση τις ακυρώσεις λόγω COVID-19, το 2020-21). Είχε ως γενικό σύνθημα τη λέξη «Tomaterapia» –ντοματοθεραπεία!– επιχειρώντας να στείλει ένα αισιόδοξο μήνυμα έπειτα από τις πλημμύρες που έπληξαν την περιοχή τον περασμένο Οκτώβριο.
Πώς διεξάγεται ο πόλεμος της ντομάτας
Η μεγάλη μέρα ξεκινά με το palo jabón, έναν στύλο που γλιστράει και στην κορυφή του έχει ένα κομμάτι ζαμπόν. Όποιος καταφέρει να το φτάσει δίνει το σύνθημα για την έναρξη του αγώνα και τότε φορτηγά γεμάτα ντομάτες περνούν αργά ανάμεσα και μοιράζουν στον κόσμο «πυρομαχικά». Μιλάμε για περίπου 120 τόνους ντομάτας, οι οποίες δεν είναι βρώσιμες, επειδή είναι χαμηλής ποιότητας και προχωρημένης ωρίμανσης.
Η «μάχη» διαρκεί περίπου μία ώρα και μετά το τέλος της οι δρόμοι καθαρίζονται από τους υπεύθυνους του Δήμου με μάνικες νερού. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, η όξινη σύνθεση της ντομάτας τούς κάνει πιο αστραφτερούς από πριν.
Τι παρακινεί τους ανθρώπους να συμμετάσχουν στην «La Tomatina»;
Η La Tomatina είναι μια ενθουσιώδης, πολύχρωμη, και εντελώς μοναδική εμπειρία, με ιστορική, πολιτιστική και τουριστική σημασία. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι δεν πρόκειται απλώς για μια συνάντηση εκτόνωσης, με θέμα τις ντομάτες· είναι ένας τρόπος συλλογικής διασκέδασης, που παρακινεί πλήθος κόσμου να λάβουν μέρος σε αυτή. Αν και δεν υπάρχουν μέχρι τώρα ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις για το εν λόγω έθιμο, ανατρέξαμε σε θεωρίες/μελέτες που θα μπορούσαν ίσως να εξηγήσουν γιατί μάς ελκύουν γιορτές σαν τη La Tomatina.
– Η συλλογική έξαρση
Η έννοια της συλλογικής έξαρσης, όπως διατυπώθηκε από τον Γάλλο κοινωνιολόγο Émile Durkheim (1858–1917), περιγράφει τη διαδικασία συγχρονισμού και εντατικοποίησης των συναισθημάτων, καθώς και το αίσθημα του «ανήκειν» που βιώνουν τα άτομα όταν συγκεντρώνονται σε μια ομάδα για έναν κοινό σκοπό ή τελετουργία. Στην Tomatina παρατηρείται αυτό το «κύμα» ενθουσιασμού με το που δίνεται το σύνθημα και αρχίζουν να μοιράζονται οι ντομάτες.
– Η μετάβαση σε μια άλλη κοινωνική συνθήκη
Σύμφωνα με τον Βρετανό πολιτισμικό ανθρωπολόγο Victor Turner (1920–1983), η έννοια της communitas (κοινότητα στα λατινικά) προκύπτει σε καταστάσεις μετάβασης εκτός της συνηθισμένης δομής της κοινωνίας, όπου οι κοινωνικοί ρόλοι και ιεραρχίες αναστέλλονται, και γεννιέται μια απρόσμενη, ισότιμη συντροφικότητα και αλληλεγγύη.
Τα φεστιβάλ λειτουργούν ως «μεταβατικοί» χώροι έξω από την καθημερινή τάξη. Ως εκ τούτου, για μία ώρα στη Buñol οι κοινωνικοί ρόλοι «παγώνουν» και κυριαρχεί η αίσθηση της ισότητας και της συντροφικότητας. Στην Tomatina καταρρίπτονται οι κοινωνικές νόρμες – μεγάλοι και μικροί, ντόπιοι και τουρίστες, άντρες και γυναίκες γίνονται ίσοι, μέσα στη λάσπη της ντομάτας. Αυτή η ανατροπή της κανονικότητας δίνει την αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας.
– Η χαρά του παιχνιδιού
Ο Ολλανδός ιστορικός Johan Huizinga (1872–1945) στη μελέτη του με τίτλο «Homo Ludens» (1938), αναφέρει: «Το παιχνίδι είναι θεμελιώδες για την ανθρώπινη κουλτούρα· έχει δικούς του κανόνες, χώρο και χρόνο (“μαγικός κύκλος”) και δίνει χαρά από μόνο του».
Η γιορτή της La Tomatina είναι κυριολεκτικά ένα μαζικό παιχνίδι με κανόνες (π.χ. πριν πετάξεις μια ντομάτα πρέπει πρώτα να τη λιώσεις στο χέρι σου για να μην τραυματίσεις κάποιον, απαγορεύεται η ρίψη σκληρών αντικειμένων, κ.ά.). Το να κυλιέσαι στους δρόμους που είναι γεμάτοι ντομάτες θυμίζει σίγουρα παιδικό παιχνίδι.
Σκέφτεσαι να πας στην επόμενη Tomatina;
Η «μάχη» της ντομάτας στην Buñol είναι μια έντονη εμπειρία, που ενεργοποιεί την ακοή, την όραση, την όσφρηση και την αφή, προκαλώντας υπερδιέγερση των αισθήσεων και δημιουργία θετικών συναισθημάτων. Ο ντοματοπόλεμος γίνεται σύμβολο εκτόνωσης και προσωπικής αποφόρτισης.
Αν σκέφτεσαι να το βάλεις στα πλάνα σου για τον ερχόμενο Αύγουστο, τα εισιτήρια ξεκινούν από 15 ευρώ και το κόστος τους αυξάνεται ανάλογα με το «πακέτο» που επιθυμείς να αγοράσεις (διατίθενται online). Προτίμησε να φορέσεις παλιά ρούχα, προστατευτικά γυαλιά ή μάσκα και αθλητικά παπούτσια που να καθαρίζονται εύκολα. Έχε υπόψη ότι το σκίσιμο των ρούχων θεωρείται προσβολή και απαγορεύεται.
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
