ΜΑΡΤΥΡΙΑ: «ΕΚΑΝΑ ΠΑΙΔΙ ΜΕ ΔΟΤΗ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΗΤΑΝ Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΟΥ ΠΗΡΑ ΠΟΤΕ»

Μια γυναίκα που επέλεξε να γίνει μητέρα με δότη σπέρματος μοιράζεται την εμπειρία της από την εγκυμοσύνη, τη γέννηση και τα πρώτα χρόνια με το παιδί της.

Θυμάμαι ακόμη τις συζητήσεις από την εποχή των φοιτητικών μου χρόνων, όταν όλες καταθέταμε τις προσωπικές μας απόψεις για την καριέρα και τη μητρότητα. Η Έλενα πάντα ξεχώριζε. Όσες από εμάς κι αν δηλώναμε ότι θα σπρώχναμε το θέμα «γάμος και παιδί» σε ένα αδιευκρίνιστο μέλλον, εκείνη ήταν κάθετη: Ήθελε οπωσδήποτε να γίνει μαμά και το ήξερε από μικρή. Έτσι, όταν μου ανακοίνωσε ότι θα χρησιμοποιούσε δότη σπέρματος για να αποκτήσει παιδί, δεν ένιωσα καμία έκπληξη. Ήταν για εκείνη φυσική επιλογή.

Η Έλενα πίστευε πάντα ότι το σημαντικότερο για την ίδια ήταν η απόκτηση ενός παιδιού, χωρίς όμως να σκέφτεται παράλληλα το θέμα του γάμου. «Δεν ήμουν ποτέ από τα κορίτσια που ονειρεύονταν το νυφικό τους. Πρώτη φορά σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να κάνω παιδί μόνη μου στα φοιτητικά μου χρόνια. Είχα πάρει ένα αγγλικό Cosmopolitan που περιείχε ένα θέμα βασισμένο στις αγωνίες της Bridget Jones: Πότε θα γίνω μητέρα εγώ; Κατέληξα τότε ότι αν δεν είχα βρει κάποιον αξιόλογο σύντροφο μέχρι τα 30, που στο μυαλό μου φάνταζαν σαν μια μεγάλη ηλικία, θα έκανα παιδί μόνη μου. Σκεφτόμουν ότι η ιατρική έχει προχωρήσει αρκετά για να μου δώσει αυτή τη δυνατότητα, χωρίς να γνωρίζω ακριβώς την έννοια του δότη σπέρματος».

Η αποβολή και οι ακατάλληλοι σύντροφοι

Μέσα στα χρόνια που πέρασαν, η Έλενα βρέθηκε πολλές φορές σε σχέσεις και μάλιστα σοβαρές και με διάρκεια. Χρειάστηκε να κάνει υποχωρήσεις; Φυσικά, και μάλιστα αρκετές, ποτέ όμως δεν έφτασε κοντά στον γάμο. «Σκέφτομαι μερικές φορές αν όλο αυτό ήταν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Εάν δηλαδή εγώ οδήγησα τα πράγματα να γίνουν έτσι, επειδή εξαρχής ήθελα μόνο να κάνω παιδί. Πολλές γυναίκες αποκαλούν plan B αυτή την εναλλακτική. Μήπως για μένα ήταν πάντοτε plan A; Δεν έχω καταλήξει».

Σημείο καμπής για την απόφασή της αποτέλεσε μια αποβολή που βίωσε στο εξωτερικό, όπου είχε εγκατασταθεί για επαγγελματικούς λόγους. «Όταν έμεινα έγκυος, βρισκόμουν σε μια σχέση κακή, με έναν άνθρωπο ο οποίος επέμενε να κάνουμε οικογένεια, να παραιτηθώ από τη δουλειά μου και να επιστρέψω στην Ελλάδα. Παρόλο που σε εκείνη την ηλικία, στα 35-36, έβλεπα τον γάμο με περισσότερη αγωνία από ό,τι θα έπρεπε και ήμουν έτοιμη για πολλούς συμβιβασμούς προκειμένου να κάνω οικογένεια, δεν μπορούσα να αγνοήσω τα γεγονότα. Όταν απέβαλα, συνειδητοποίησα πόσο σημαντικό είναι ο πατέρας του παιδιού μου να είναι ο σωστός άνθρωπος. Όσο σημαντικό και να ήταν για μένα να αποκτήσω παιδί, δεν μπορούσε να είναι με κάποιον τυχαίο άνθρωπο που απλώς το επιθυμούσε».

«ΘΥΜΑΜΑΙ ΟΤΙ ΚΟΙΤΟΥΣΑ ΤΑ ΠΡΟΦΙΛ ΓΙΑ ΔΟΤΗ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ ΑΡΚΕΤΟ ΚΑΙΡΟ ΚΑΙ ΕΙΧΑ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙ ΣΕ ΔΥΟ-ΤΡΙΑ. Η ΤΕΛΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΓΙΝΕ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΝΣΤΙΚΤΟ».

Η εμπειρία αυτή ήταν αρκετή για να κάνει την Έλενα να το πάρει απόφαση και να ξεκινήσει τη διαδικασία των ωοληψιών. Εκείνη την περίοδο, μάλιστα, βρισκόταν σε μια νέα σχέση, ο σύντροφός της όμως ήταν αντίθετος στην ιδέα του παιδιού. Ήταν η τελευταία ευκαιρία που είχε αποφασίσει να δώσει στην προσωπική της ζωή. Κάποια στιγμή, επέστρεψε στην Ελλάδα μόνη αλλά αποφασισμένη.

Η αναζήτηση δότη σπέρματος

«Επισήμως με ενημέρωσε ο γυναικολόγος μου για τη συγκεκριμένη τράπεζα σπέρματος του εξωτερικού. Κατά την αναζήτηση δότη, πρέπει πρώτα να ορίσεις προτιμήσεις για τη φυλή – καυκάσιος, μαύρος, ισπανόφωνος–, ύψος, χρώμα ματιών και μαλλιών. Έπειτα, οδηγείσαι σε κάποιες επιλογές προφίλ, τα οποία διαθέτουν μόνο παιδικές φωτογραφίες. Περιλαμβάνεται επίσης ένα ηχητικό μήνυμα του δότη προς τους γονείς του παιδιού, το ιατρικό ιστορικό του, πληροφορίες για τους γονείς και τους παππούδες του, στοιχεία προσωπικότητας. Θυμάμαι ότι κοιτούσα τα προφίλ αρκετό καιρό και είχα καταλήξει σε δυο-τρία. Η τελική απόφαση έγινε με βάση το ένστικτο. Το μωρό εκείνης της φωτογραφίας –του δότη σπέρματος που τελικά χρησιμοποίησα– έκανε την καρδιά μου να πεταρίσει».

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

«Εξάντλησα όλο μου το κουράγιο σε αυτή την απόφαση ζωής»

Δεν υπήρχε πια χρόνος και ενέργεια για το όνειρο μιας σχέσης η οποία θα εξελισσόταν τόσο γρήγορα, ώστε να οδηγήσει σε κεραυνοβόλο έρωτα και τη γέννηση ενός παιδιού. Βέβαια, το άγχος δεν έλειπε. «Την ημέρα που έκανα την εξωσωματική, ήμουν έτοιμη να εγκαταλείψω. Ένιωθα πολύ αγχωμένη, δίσταζα. Ωστόσο, έμεινα. Για μένα ήταν μια απόφαση ζωής και αισθανόμουν ήδη υπεύθυνη απέναντι σε εκείνα τα έμβρυα που είχαν προετοιμαστεί για την εμβρυομεταφορά. Αν δείλιαζα, ένας πιθανός άνθρωπος δεν θα είχε την ευκαιρία στη ζωή».

Η εξωσωματική πέτυχε με την πρώτη προσπάθεια. Η εγκυμοσύνη κύλησε ομαλά και μετά τη γέννα, η οποία έγινε με καισαρική, η νέα μαμά κράτησε τον γιο της για πρώτη φορά στην αγκαλιά της. Ήταν 42 ετών τότε. Οι ελάχιστοι συγγενείς και φίλοι που γνώριζαν έσπευσαν να την υποστηρίξουν και να τη συγχαρούν. Είχε αποφασίσει να μην συμπεριλάβει τον ευρύτερο κύκλο της σε αυτή τη διαδικασία, προτιμώντας να προστατεύσει ψυχολογικά την ίδια και το παιδί της.

«ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΓΙΑ ΜΕΝΑ ΝΑ ΞΕΡΕΙ Ο ΜΙΚΡΟΣ ΟΤΙ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΕ ΕΚΕΙΝΟΝ».

Προσωπικές ανησυχίες υπήρχαν, φυσικά. «Περισσότερες σκέψεις δεν ήθελα να κάνω, γιατί ήξερα ότι αν τα ζύγιζα όλα με τη λογική και όχι με την καρδιά, μπορεί και να άλλαζα γνώμη. Όλη η οικογένεια ήταν απόλυτα ήρεμη με την απόφασή μου. Έκτοτε, αφού πλέον ανακοινώθηκε παντού, έχω δεχτεί μόνο υποστήριξη και ενθάρρυνση. Τουλάχιστον μπροστά μου κανένας δεν με κατηγόρησε που δεν είχα πει τίποτα!»

Η ζωή με ένα παιδί από δότη σπέρματος

Καθώς ο μικρός μεγάλωνε, η Έλενα αποφάσισε να κινητοποιηθεί αναζητώντας ένα περιβάλλον υποστήριξης για την ίδια και το παιδί της. «Ανακάλυψα ομάδες στο Facebook με μαμάδες που έχουν κάνει παιδί με δότη σπέρματος. Αναζήτησα επίσης στη σχετική διαδικτυακή πλατφόρμα πιθανά αδέρφια του γιου μου από τον ίδιο δότη. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν έχω βρει κανέναν και καμία. Μετά τη δική μου εγκυμοσύνη, παρουσιάστηκε μια άλλη εγκυμοσύνη στην οποία είχε εμφανιστεί μια γονιδιακή μετάλλαξη από το συγκεκριμένο δείγμα σπέρματος και έτσι σταμάτησαν να τον επιλέγουν. Ο γιος μου μπορεί να είναι και ο τελευταίος. Ίσως έχει και μεγαλύτερα αδέρφια κάπου εκεί έξω, ποιος ξέρει;

»Σίγουρα όμως οι μαμάδες της ομάδας και τα παιδιά τους αποτελούν μεγάλη στήριξη. Είναι σημαντικό για μένα να ξέρει ο μικρός ότι και άλλα παιδιά έχουν την ίδια ιστορία με εκείνον. Μάλιστα, οι καλύτεροι φίλοι και φίλες του προέρχονται από αυτή την ομάδα. Εσύ έχεις μπαμπά; Α, ούτε κι εγώ! Κάπως έτσι κυλάνε χαλαρά οι συζητήσεις μεταξύ τους. Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετές γυναίκες με δότη σπέρματος και συζητάμε τη δημιουργία συλλόγου, αλλά ακόμη δεν έχουμε προχωρήσει λόγω έλλειψης χρόνου. Χρειαζόμαστε νομικό σύμβουλο, συγκεκριμένο αριθμό μελών και βέβαια κάποιον που θα αναλάβει τον φόρτο εργασίας».

Το ευαίσθητο θέμα της ενημέρωσης του παιδιού

«Ξεκίνησα να ενημερώνω τον γιο μου από βρεφική ηλικία. Του λέγαμε με τη γιαγιά του την ιστορία για μια κοπέλα που έψαχνε έναν καλό άντρα για μπαμπά του παιδιού της, αλλά επειδή δεν τον βρήκε ποτέ, ζήτησε από κάποιον σε μια μακρινή χώρα να στείλει το σποράκι του. Η κοπέλα το έβαλε στην κοιλίτσα της και γεννήθηκε το αγοράκι. Έτσι ο γιος μου, 10 ετών σήμερα, ξέρει από μικρός την ιστορία του. Δηλαδή αυτός είναι ο μπαμπάς μου; με ρώτησε κάποια στιγμή. Είναι κάτι σαν μπαμπάς σου, του απάντησα, γιατί η συμφωνία ήταν ο άντρας αυτός να μας δώσει το σποράκι του χωρίς να μας πει ποιος είναι».

«ΣΙΓΟΥΡΑ Η ΜΟΝΟΓΟΝΕΪΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΚΟΥΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ, ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΣΚΕΦΤΗΚΑ ΠΟΤΕ ΟΤΙ ΜΑΚΑΡΙ ΝΑ ΕΙΧΑ ΕΝΑΝ ΣΥΖΥΓΟ, ΕΝΑΝ ΠΑΤΕΡΑ».

Η Έλενα πάντα βέβαια είχε την αγωνία για αυτή την έλλειψη, αλλά η παιδοψυχολόγος την καθησυχάζει. Για τον γιο της ουσιαστικά όλο αυτό είναι μέρος της ταυτότητας και της πραγματικότητάς του, και το έχει δεχτεί πολύ καλά, αγκαλιάζοντας την άλλη πλευρά του. Ονειρεύεται ήδη ταξίδια και σπουδές στη χώρα προέλευσης του δότη, την οποία φυσικά γνωρίζει.

«Αν η μητέρα τα πηγαίνει καλά με την απόφασή της, το παιδί της θα μεγαλώσει σωστά. Αν η μητέρα μετανιώνει για αυτή την επιλογή, αυτό θα περάσει και στο παιδί», επισημαίνει η ίδια. «Θυμάμαι μια φορά, ήταν τεσσάρων ετών, είχαμε πάει σε ένα πάρτι με μαμάδες και μπαμπάδες. Ξέρεις μαμά, εγώ πέρασα καλά αλλά δεν έχω μπαμπά, μου είχε πει ο μικρός τότε. Έχεις μια μαμά που σε αγαπάει όσο όλοι οι μπαμπάδες του κόσμου, του απάντησα. Τότε δεν με νοιάζει, μου είπε. Και αυτό κρατήσαμε».

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Οι δύσκολες στιγμές της ευθύνης και της γραφειοκρατίας

Και τι συμβαίνει με τις δύσκολες στιγμές που σίγουρα έρχονται; Πολλές φορές η αποκλειστική ευθύνη της ανατροφής ενός παιδιού βαραίνει τους ώμους της Έλενας, η οποία συχνά βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα σωρό εμπόδια.

«Μια γυναίκα που κάνει παιδί μόνη της αισθάνεται ότι είναι άντρας και γυναίκα της ζωής της. Μπορεί να βασιστεί μόνο στον εαυτό της. Αισθάνομαι μερικές φορές ότι είναι εξαντλητικό το ότι εγώ πρέπει να αποφασίζω για όλα: για το σχολείο, έναν γιατρό, ένα χειρουργείο. Δεν μπορώ να ζητήσω τη γνώμη του άντρα μου για κάτι. Όλα περνάνε από τα χέρια μου, χωρίς διαλείμματα. Δεν θα πάει ο μικρός σινεμά με τον μπαμπά του για να μπορώ εγώ να χαλαρώσω. Είμαι full-time μαμά. Αυτό σημαίνει ότι, όπως όλοι οι γονείς που μεγαλώνουν ένα παιδί μόνοι τους, έτσι κι εγώ έχω πολλές αγωνίες, π.χ. τι θα συμβεί με τον γιο μου εάν εγώ πάθω κάτι.

»Και βέβαια αυτό που δεν τονίζεται αρκετά σε αυτές τις περιπτώσεις είναι τα γραφειοκρατικά κενά. Στην ηλεκτρονική φόρμα της αίτησης π.χ. που έκανα ώστε ο μικρός να μπει σε κλήρωση για πρότυπο σχολείο, εάν δεν έβαζα όνομα πατρός, η αίτηση δεν θα προχωρούσε διαδικτυακά. Τελικά έγραψα “δότης σπέρματος”. Στην ταυτότητα του παιδιού ευτυχώς το “αγνώστου πατρός” έχει καταργηθεί, οπότε μπαίνει απλώς παύλα. Ακόμη και ένας ενήλικας, όμως, απαιτείται να βάλει πατρώνυμο για να βρει που ψηφίζει, ή φαίνεται υποχρεωτικά και το όνομα του πατέρα όταν το παιδί παίρνει απολυτήριο από το σχολείο, ενώ ζητούμενο για έναν μονογονέα είναι να υπάρχει η σχετική επιλογή ώστε να εμφανίζεται μόνο το όνομα της μητέρας.

«ΑΝ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΨΩ ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΤΟΙΜΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΠΑΡΕΙ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗ, ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΟΥ ΘΑ ΤΗΣ ΕΛΕΓΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ».

»Οι γυναίκες μονογονείς κάνουν σχετικές κινήσεις σε ατομικό επίπεδο, αλλά χρειάζεται μια συνολική προσέγγιση του ζητήματος. Μπορεί κανείς βέβαια να κάνει πρόσληψη πατρωνύμου για να ξεπεραστούν αυτά τα θέματα, αλλά υπάρχει ένα ηθικό δίλημμα. Είναι σαν να μην αποδέχεσαι την κατάστασή του. Επίσης, πέραν της ελλιπούς στήριξης του κράτους στις μονογονεϊκές οικογένειες, μας τοποθετεί στην ίδια κατηγορία με μια γυναίκα που γνωρίζει τον πατέρα του παιδιού της αλλά εκείνος για κάποιο λόγο δεν συμμετέχει στην ανατροφή του, παρόλο που ανήκουμε σε διαφορετική κατηγορία. Δεν υπάρχει το αγγλικό single by choice».

«Δεν μετάνιωσα ποτέ»

Παρ’ όλα αυτά, η Έλενα δεν ευχήθηκε ποτέ να είχε πατέρα ο γιος της. «Σίγουρα η μονογονεϊκή οικογένεια περιλαμβάνει κούραση και δυσκολίες, αλλά δεν σκέφτηκα ποτέ ότι μακάρι να είχα έναν σύζυγο, έναν πατέρα. Αυτό το θεωρώ προσβολή για το παιδί μου. Θα ήταν σαν να εύχομαι για ένα διαφορετικό παιδί και για μένα ο γιος μου είναι πολύτιμος ακριβώς επειδή είναι αυτός που είναι».

Τι θα έλεγε η Έλενα σε μία γυναίκα που θα ερχόταν σε εκείνη με τις ίδιες σκέψεις; «Αν έπρεπε να συμβουλέψω μiα γυναίκα που ετοιμάζεται να πάρει την ίδια απόφαση, το πρώτο που θα της έλεγα είναι να διαθέτει επαγγελματική ασφάλεια. Πρέπει να έχεις επίσης«Αν έπρεπε να συμβουλέψω μiα γυναίκα που ετοιμάζεται να πάρει την ίδια απόφαση, το πρώτο που θα της έλεγα είναι να διαθέτει επαγγελματική ασφάλεια., όπως εγώ, που ήμουν αρκετά τυχερή ώστε να έχω την αμέριστη βοήθεια της οικογένειάς μου. Σίγουρα όμως πρέπει να το θέλει πολύ. Ο δρόμος είναι μοναχικός και δύσκολος, αλλά η αγάπη και η πληρότητα είναι ανεκτίμητες. Είσαι εσύ και το παιδί, χωρίς καμία άλλη ανάμειξη, απόλυτα υπεύθυνη για το μεγάλωμά του, χωρίς να δίνεις λογαριασμό σε κανέναν. Αυτό είναι τόσο πηγή χαράς, όσο και πηγή άγχους. Εγώ έχω περάσει δέκα υπέροχα χρόνια και αισθάνομαι πλέον ότι έχω έναν σκοπό, όπως άλλωστε και κάθε άντρας και γυναίκα που είναι γονέας».