Ο BANKSY ΚΑΝΕΙ STREET ART ΣΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

Ίσως ο πιο «καθιερωμένος» street artist της εποχής μας, ο Banksy, άφησε το καλλιτεχνικό στίγμα του στη βομβαρδισμένη Μποροντιάνκα, στην Ουκρανία.

«Ζω στο Κίεβο της Ουκρανίας και είμαι μεγάλη φαν σου, Banksy. Όταν είδα το νέο σου έργο ένιωσα πολύ ενθουσιασμένη, ακόμα είμαι. Σε ευχαριστώ που εμπνέεις τον κόσμο με τη δουλειά σου και που υπενθυμίζεις ότι ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει και ότι πολλοί άνθρωποι, ανάμεσά τους και παιδιά, παλεύουν για την ελευθερία. Βλέπω επίσης στα σχόλια πολλά άτομα από το Ιράν και θέλω να εκφράσω και σε αυτούς την υποστήριξή μου. Η τέχνη μπορεί να γιατρέψει πληγές και να ωθήσει την κοινωνία σε πράξεις με νόημα. Η τέχνη είναι δύναμη».

Το έργο που πόσταρε ο Banksy στο Instagram από την Μποροντιάνκα, επιβεβαιώνοντας ότι είναι δικό του. © 2022 Andrew Kravchenko / AP Photo

Αυτά γράφει μεταξύ άλλων ένα από τα περισσότερα από 21.000 σχόλια κάτω από την ανάρτηση με την οποία ο Banksy στον επίσημο λογαριασμό του στο Instagram ανέλαβε την «πατρότητα» ενός γκράφιτι στη βομβαρδισμένη Μποροντιάνκα. Το σχόλιο υπογράφει μια κοπέλα ονόματι Lesia και, αν θελήσεις να ακολουθήσεις το link στο bio της, το Instagram προειδοποιεί ότι ο συγκεκριμένος σύνδεσμος ανακατευθύνει σε διεύθυνση η οποία ενδεχομένως είναι κακόβουλη. Αν το αγνοήσεις και συνεχίσεις υπ’ ευθύνη σου, φτάνεις στην ιστοσελίδα μιας ομάδας εθελοντών διασωστών και μια λίστα τραπεζικών λογαριασμών για να υποστηρίξεις το έργο τους στην εμπόλεμη Ουκρανία.

Ο Banksy στην Μποροντιάνκα

H Μποροντιάνκα είναι μία από τις πρώτες ουκρανικές πόλεις που δέχτηκαν δριμύτατα χτυπήματα από τη Ρωσία, τον περασμένο Φεβρουάριο. Μέχρι τα τέλη Μαρτίου, οπότε αποχώρησαν οι ρωσικές δυνάμεις από το σημείο, οι καταστροφές που είχαν προκληθεί ήταν τεράστιες. Οι εκτιμήσεις μιλούν για 200-400 νεκρούς, ορισμένοι από τους οποίους παραμένουν θαμμένοι κάτω από τα συντρίμμια.

Μια άλλη αθλήτρια της ενόργανης εμφανίστηκε σε κοντινό τοίχο στην Μποροντιάνκα, πιθανόν επίσης έργο του Banksy. © 2022 Andrew Kravchenko / AP Photo

Εκεί βρέθηκε ο διαβόητος Banksy, o μυστηριώδης δημιουργός που έγινε γνωστός φτιάχνοντας γκράφιτι στους δρόμους, για να φτάσει να βλέπει έργα του να πωλούνται σε οίκους δημοπρασιών για δεκάδες εκατομμύρια. Η παρουσία του έγινε για μια ακόμη φορά γνωστή εκ του αποτελέσματος, καθώς διάφορα έργα με τη χαρακτηριστική τεχνοτροπία που εμφανίστηκαν πάνω στα ερείπια. Ο ίδιος επιβεβαίωσε την αυθεντικότητα αυτού που πόσταρε και απεικονίζει μια αθλήτρια της ενόργανης που είναι σαν να ισορροπεί σε ό,τι έχει απομείνει από τα μπετά μιας πολυκατοικίας. Έκανε την ανάρτηση στις 12 Νοεμβρίου 2022, μετά από εντεκάμηνη απουσία από το Instagram, όπου έχει περισσότερα από 11,3 εκατομμύρια ακόλουθους.

Έργο του Banksy στη Βηθλεέμ, 2007. © Kevin Frayer / AP Photo

Ο αντιπολεμικός Banksy

Σε ένα άλλο έργο εκεί, που πρέπει επίσης να είναι δικό του, ένα παιδί ρίχνει κάτω με λαβή τζούντο κάποιον ενήλικα (που θα μπορούσε να είναι ο Πούτιν, γνωστός για την αγάπη του στο άθλημα).

Ένα ακόμη έργο στην Μποροντιάνκα που φαίνεται να είναι του Banksy, αν και ο ίδιος δεν το έχει επιβεβαιώσει. © 2022 Andrew Kravchenko / AP Photo

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Banksy δίνει το παρών σε περιοχές του πλανήτη που έχουν γίνει πεδίο συγκρούσεων. Το 2005 ήταν από τους πρώτους που έκαναν γκράφιτι πάνω στο τείχος που μόλις είχε ολοκληρωθεί για να χωρίσει το Ισραήλ από τη Δυτική Όχθη. Το 2015 δημοσιοποίησε ένα βίντεο που είχε γυρίσει στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ το 2017 δημιούργησε στη Βηθλεέμ, στην Παλαιστίνη, το Walled Off Hotel, ένα υποτιθέμενο ξενοδοχείο που είχε τη χειρότερη θέα στον κόσμο: το τείχος.

Το Walled Off Hotel, στη Βηθλεέμ. © 2019 Majdi Mohammed / AP Photo

Πολλά άλλα έργα του Banksy έχουν αντιπολεμικό χαρακτήρα, με τον ειρωνικό, υπαινικτικό και πάντα καίριο τρόπο που τον διακρίνει.

Ο θεσμικός Banksy

Μπορεί η πραγματική του ταυτότητα να παραμένει άγνωστη, ωστόσο ο Banksy δεν αφήνει στην τύχη την ταυτότητα των έργων του. Το 2008 δημιούργησε το «Pest Control», ένα πρακτορείο που πιστοποιεί την αυθεντικότητά τους.

Αν είναι πιθανό να μιμηθεί κανείς την τεχνοτροπία του και να δημιουργήσει εύκολα πλαστά αντίγραφα άμεσα αναγνωρίσιμων έργων του, το «Pest Control» είναι ο μόνος φορέας που μπορεί να αποφανθεί αν κάτι είναι ή όχι έργο του Banksy.

O πίνακας «Devolved Parliament», που απεικονίζει τη βρετανική Βουλή των Λόρδων γεμάτη χιμπατζήδες. © Kirsty Wigglesworth / AP Photo

Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην αγορά της τέχνης, αν αναλογιστεί κανείς τα ποσά που διακυβεύονται. Αρκεί να πούμε ότι ο πίνακας του Banksy με τίτλο «Devolved Parliament» έφτασε σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s το ποσό των 9,9 εκατομμυρίων στερλίνων, πενταπλάσιο της τιμής εκτίμησης.

Τι γυρεύει, λοιπόν, ένας τέτοιος δημιουργός στην εμπόλεμη ζώνη; Να χρησιμοποιήσει τη φήμη του για να ευαισθητοποιήσει για κάτι που θεωρεί κοινωνική αδικία; Ή να σχολιάσει μια κοινωνική αδικία ενισχύοντας τη δική του φήμη; Στην περίπτωσή του, μάλλον πλέον είναι δύσκολο να διαχωριστεί το ένα από το άλλο.