ΠΩΣ ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΙΣ ΤΗ ΝΕΟΓΝΙΚΗ ΑΠΩΛΕΙΑ

Ο Οκτώβριος είναι αφιερωμένος στην ευαισθητοποίηση γύρω από την περιγεννητική απώλεια (απώλεια εγκυμοσύνης και νεογνική απώλεια). Συγκεκριμένα, η 15η Οκτωβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα τίμησης και ενημέρωσης γύρω από το θέμα αυτό. Η Μαρία Στραγαλινού είναι πιστοποιημένη βοηθός μητρότητας με ειδίκευση στο περιγεννητικό πένθος και η πλέον αρμόδια να μας μιλήσει για τη δύσκολη αυτή συνθήκη.

Η Μαρία Στραγαλινού είναι από τις πιο γενναίες γυναίκες που ξέρω. Το 2017, έχοντας ένα παιδί 5 ετών, βίωσε μια απώλεια εγκυμοσύνης. Λίγο πριν μπει στον 8ο μήνα της κύησης, το μωρό της σταμάτησε ξαφνικά να ζει. Ο ενδομήτριος θάνατος του παιδιού της τη σημάδεψε για πάντα, όπως ήταν αναμενόμενο.

Εκείνο που δεν ήταν καθόλου αναμενόμενο είναι ότι η Μαρία κατάφερε και μετέτρεψε την απώλειά της σε δημιουργία και προσφορά, αφού πρώτα τη βίωσε βαθιά, χωρίς να προσπαθήσει να αποφύγει τα συναισθήματά της.

Νεογνική απώλεια: μια νέα αρχή

«Δεν περίμενα ποτέ ότι θα ζήσω κάτι τέτοιο, με γέμισε με πληθώρα συναισθημάτων που τα βίωσα σε μοναξιά. Λίγο μετά την απώλεια της εγκυμοσύνης μου, και αφού έψαχνα πολύ πώς θα διαχειριστώ το πένθος μου, έπεσα πάνω σε μια αμερικάνικη εκπαίδευση για βοηθούς μητρότητας (doulas) με ειδίκευση στο περιγεννητικό πένθος. Παρότι εργαζόμουν ως αρχιτέκτονας, αμέσως κατάλαβα ότι με αυτό θέλω να ασχοληθώ στη ζωή μου», μου λέει.

Η Μαρία πιστοποιήθηκε το 2018 και έκτοτε στηρίζει γυναίκες και ζευγάρια που έχουν βιώσει, βιώνουν ή πρόκειται να βιώσουν οποιουδήποτε είδους απώλεια σχετική με την εγκυμοσύνη (αποβολή, ενδομήτριος θάνατος, παλίνδρομη κύηση, διακοπή κύησης, υπογονιμότητα, νεογνική απώλεια κ.λπ.).

Η Μαρία Στραγαλινού.

Πρόσφατα μάλιστα πιστοποιήθηκε και ως εκπαιδεύτρια πένθους από τον David Kessler, κορυφαίο ειδικό στο πένθος, και στόχος της πλέον είναι να βρίσκεται δίπλα σε όποιον άνθρωπο χρειάζεται φροντίδα, στήριξη και αγκαλιά μέσα στον πόνο μιας απώλειας.

Σκληρό πράγμα η απώλεια ενός παιδιού, ακόμη κι όταν πρόκειται για αγέννητο μωρό, αφού οι απώλειες –όπως λέει και η ίδια - δεν μπαίνουν σε ζυγαριά. Το μέγεθος και τον πόνο μιας απώλειας μπορεί να τον μετρήσει μόνο ο πενθών και κανείς άλλος. «Θα έλεγα όμως ότι υπάρχει μια ποιοτική διαφορά. Και αυτό γιατί στον θάνατο ενός μωρού που έχει ζήσει εκτός μήτρας, υπάρχει το φυσικό αποτύπωμά του στον κόσμο μας, το έχουμε ζήσει, το έχουμε δει να κλαίει, να γελάει. 'Ετσι, το πένθος ακουμπά πάνω σε κάτι χειροπιαστό, έχουμε εικόνες του πλάσματος αυτού, κάτι που συνήθως δεν έχουμε στις περιπτώσεις ενός εμβρύου. Και στις δύο περιπτώσεις πάντως, πενθούμε εκτός από το ίδιο το παιδί, που δεν είναι εδώ μαζί μας, και τις προσδοκίες, τα όνειρα, τη ζωή όπως την είχαμε σχεδιάσει και οραματιστεί», αναφέρει.

Το περιγεννητικό πένθος είναι ταμπού

Γιατί όμως δεν μιλάμε για το περιγεννητικό πένθος; «Επειδή μας δυσκολεύει. Μας κάνει να νιώθουμε άβολα, όπως όλα τα πένθη. Αλλά αυτό ακόμα περισσότερο, γιατί συνδυάζεται με πολλές στερεοτυπικές αντιλήψεις που ίσως πηγάζουν υποσυνείδητα και από το γεγονός ότι μέχρι σχετικά πρόσφατα στη χώρα μας, στη γενιά των γιαγιάδων μας, οι γυναίκες βίωναν απώλειες εγκυμοσύνης και κανείς δεν έδινε σημασία, μόνο οι ίδιες που πονούσαν σιωπηλά.

Unsplash Dev Benjamin

»Επίσης δεν μιλάμε γιατί ξέρουμε τι θα μας απαντήσουν: “Δεν πειράζει, θα κάνεις άλλο”, “Είσαι νέα, θα προσπαθήσεις ξανά”, “Τουλάχιστον έχεις ένα παιδί ζωντανό”, “Ήταν τόσο νωρίς στην εγκυμοσύνη, ξέχασέ το”... Όλες αυτές τις φράσεις που υποτιμούν το βίωμα και τα συναισθήματά μας και μας κάνουν να κλεινόμαστε, να συρρικνωνόμαστε, για να μην ενοχλούμε», απαντάει η Μαρία.

Αν ένας γονιός δεν βιώσει το πένθος...

Αν υποθέσουμε ότι ένας γονιός δεν μπορέσει να εκφράσει το πένθος του για τη νεογνική απώλεια, να αφεθεί να το βιώσει ολοκληρωτικά και ύστερα να το διαχειριστεί, πού το διοχετεύει συνήθως; Υπάρχουν προβλήματα που μπορεί να δημιουργηθούν στον ίδιο ή και στην υπόλοιπη οικογένεια;

«Το πένθος είναι μια κατά βάση φυσική και μη παθολογική εμπειρία, διαφορετική για τον κάθε άνθρωπο. Δεν έχει προδιαγεγραμμένη πορεία, είναι μια δυναμική διαδικασία που σχετίζεται με τον χαρακτήρα του κάθε ατόμου, τραύματα του παρελθόντος, κοινωνικές και οικογενειακές συγκυρίες και δυναμικές, τα οποία κατά περίπτωση μπορεί να οδηγήσουν σε παθολογικές καταστάσεις που χρειάζονται την κατάλληλη στήριξη.

»Aν ένας άνθρωπος δεν βιώσει το πένθος του σε σύνδεση με τον αυθεντικό του εαυτό, αν το καταπιέσει ή το καθυστερήσει, τότε μπορεί να κλειστεί περισσότερο, να απομονωθεί, να έχει έντονες εκφράσεις οργής, θυμού, να είναι δυσλειτουργικός στην καθημερινότητα, και όλα αυτά να δυσχεράνουν την επικοινωνία και τη σύνδεσή του με τους γύρω του», απαντάει.

Φωτογραφία από παλιότερη διοργάνωση της Μαρίας Στραγαλινού για τα μωρά που έφυγαν νωρίς.

Τι σημαίνει «βοήθεια στο πένθος»

Αναρωτιέμαι σε τι συνίσταται η βοήθεια στο πένθος, εφόσον πρόκειται για εσωτερική διαδικασία, και πώς ακριβώς θα μπορούσε να ωφεληθεί κάποιος που βιώνει μια απώλεια από έναν άνθρωπο σαν τη Μαρία.

«Συμβαίνει στις δυτικές κοινωνίες τις τελευταίες δεκαετίες να έχουμε χάσει τη σύνδεσή μας με το τέλος της ζωής. Ας θυμηθούμε πώς πενθούσαν οι πρόγονοί μας: Μαζεύονταν όλοι μαζί γύρω από τον νεκρό, τον κλαίγανε, εκφραζόντουσαν ελεύθερα μέσω του λόγου και της μουσικής. Έτρωγαν μαζί... Και όλα αυτά όχι διεκπεραιωτικά και γρήγορα, όπως γίνεται σήμερα, ειδικά στις μεγάλες πόλεις.

»Βιαστική η κηδεία, βιαστικός ο καφές, και όλοι μετά στα σπίτια μας, πίσω από κλειστές πόρτες, να κρατάμε στα χέρια έναν τεράστιο πόνο που μας καίει και δεν ξέρουμε τι να τον κάνουμε. Εδώ μπορεί να έρθει ένας άνθρωπος που θα βοηθήσει στη διαχείριση των δύσκολων συναισθημάτων και θα φωτίσει την ανάγκη μας για έκφραση, για αυθεντικότητα. Να μας δώσει τον χώρο για να επανασυνδεθούμε με το μέσα μας, με τους αγαπημένους μας», εξηγεί.

Αν βιώνεις πένθος ή αν συμπαραστέκεσαι

Της ζητάω να δώσει μια συμβουλή σε κάποιον που βιώνει πένθος και σε κάποιον που του συμπαραστέκεται ή το επιθυμεί.

«Σε κάποιον που βιώνει πένθος θα έλεγα να ακούσει τη μικρή φωνή μέσα του, που του ψιθυρίζει τι χρειάζεται... Να αγκαλιάσει όλα του τα συναισθήματα όπως αναδύονται κάθε στιγμή, να πάρει τον χώρο και τον χρόνο που έχει ανάγκη για να αποχαιρετήσει και ταυτόχρονα να ανανοηματοδοτήσει τη ζωή μετά την απώλεια, ώστε να χωρά με ζεστασιά το πλάσμα που πέθανε και η ανάμνησή του».

«Σε κάποιον που θέλει να συμπαρασταθεί σε έναν πενθούντα, θα έλεγα να τον συναντήσει εκεί που είναι, κάθε στιγμή. Να τον ακούσει και να μην προσπαθήσει να τον μετακινήσει προς κάπου αλλού. Γιατί το πρώτο και το πιο σημαντικό που χρειάζεται ένας άνθρωπος που πενθεί είναι να έχει μάρτυρες η εμπειρία του, ο πόνος του. Είναι το πρώτο που χρειάζεται, για να αρχίσουν σιγά σιγά να επουλώνονται οι πληγές και να γεννηθεί ο νέος άνθρωπος: ο άνθρωπος μετά την απώλεια».

Μiα εκδήλωση για τη νεογνική απώλεια

Δουλεύοντας δίπλα σε ανθρώπους που πενθούν, η Μαρία βλέπει συνεχώς μπροστά της ότι το πένθος δεν είναι παρά αγάπη, μια αγάπη που ζητάει την προσοχή και τη φροντίδα μας κι εμείς συχνά την αγνοούμε. Σκέφτηκε λοιπόν να τιμήσει τα μωρά που δεν πρόλαβαν να δουν το φως αυτού του κόσμου ή το είδαν για πολύ λίγο.

Στις 15 Οκτωβρίου 2022, στο Κτήμα Συγγρού, συναντιούνται όσοι γονείς επιθυμούν να μοιραστούν τις ιστορίες τους. Περισσότερες λεπτομέρειες για την εκδήλωση μπορείτε να βρείτε εδώ.