ΣΕΡ ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΑΤΕΝΜΠΟΡΟ: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΣΕ ΤΗ ΓΗ

Στα 99 του, ο Σερ Ντέιβιντ Ατένμπορο μας δείχνει ότι για να σώσουμε τον κόσμο πρέπει πρώτα να τον παρατηρήσουμε και να παραδεχτούμε πως δεν είμαστε το κέντρο του.

«Οι άνθρωποι, ακόμη και αυτοί με τις καλύτερες προθέσεις στον κόσμο, δεν μπορούν παρά να περιορίσουν τον φυσικό κόσμο. Αυτό κάνουμε. Τον παραμερίζουμε. Ακόμα και οι πιο συνετοί από εμάς. Αυτό είναι σχεδόν αναπόφευκτο σε κάποιο βαθμό, αλλά ας καταλάβουμε ότι είμαστε “εισβολείς”, ότι ο φυσικός κόσμος, σε γενικές γραμμές, θα ήταν πολύ καλύτερος αν δεν ήμασταν καθόλου εκεί».

Τη φωνή του και τα λόγια του δεν τα ξεχνάς εύκολα. Ο Σερ Ντέιβιντ Ατένμπορο, ο διακεκριμένος φυσιοδίφης και ντοκιμαντερίστας, ο άνθρωπος που μας σύστησε τη Γη, γιόρτασε στις 8 Μαΐου 2025 τα 99 του χρόνια. Η καριέρα του εκτείνεται σε επτά δεκαετίες, κατά τη διάρκεια των οποίων έχει αναδείξει την ομορφιά και την πολυπλοκότητα του φυσικού κόσμου. Είναι ο άνθρωπος που μας έμαθε να βλέπουμε, να παρατηρούμε, να αναγνωρίζουμε, να αγαπάμε τον πλανήτη που μας φιλοξενεί. Αν και έχει περάσει σχεδόν έναν αιώνα πάνω σε αυτόν, εξακολουθεί να αγωνιά και να αγωνίζεται για την προστασία του.

Η φύση δεν είναι πολυτέλεια

Το μαγευτικό με τις αφηγήσεις του είναι ότι δεν μιλά για τη φύση ως κάτι «άλλο», ξέχωρο από εμάς. Δεν είναι ένα βουνό που επισκεπτόμαστε σε ένα σύντομο ταξίδι, όταν θέλουμε να αλλάξουμε παραστάσεις. Μιλά για το πώς η ύπαρξή μας είναι δεμένη με τη ζωή των φαλαινών, των δέντρων, όλων των οργανισμών που ζουν εδώ πάνω.

Κάπου διάβασα ότι η ζωή του είναι μια ωδή στην παρατήρηση. Ίσως εδώ ακριβώς να βρίσκεται το πιο σημαντικό μάθημα που έχει να μας παραδώσει: για να αγαπήσουμε κάτι κι έπειτα να το προστατέψουμε, πρέπει πρώτα να το δούμε, να το προσέξουμε. Πόσοι όμως από εμάς κάθονται σιωπηλοί μπροστά σε ένα λουλούδι ή παρατηρούν την πορεία που χαράσσει ένα σκουλήκι; Πόσοι πραγματικά εντυπωσιάζονται από το μεγαλείο που κρύβει ένα δάσος και τον πλούτο ενός υφάλου;

Conor McDonnell/ AP

Ένα μεγάλο ευχαριστώ

Αν κάτι ακόμα έχουμε να αναγνωρίσουμε στον Σερ Ντέιβιντ Ατένμπορο, είναι η επιμονή του και η υπομονή του. Στην εποχή της κλιματικής κρίσης και του περιβαλλοντικού άγχους, στην εποχή που όλα φαίνεται να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο, η παρουσία του λειτουργεί σχεδόν σαν μια άγκυρα. Μην μπερδευόμαστε, βέβαια. Η άγκυρα αυτή δεν έχει σκοπό να μας καθησυχάσει. Σκοπό έχει να μας θυμίσει ότι δεν είμαστε μόνοι, ότι δεν μας εγκαταλείπει. Ο Ατένμπορο εξακολουθεί να πιστεύει ότι υπάρχει αξία στην προσπάθεια και ότι δεν είναι αργά, αρκεί να δράσουμε όλοι μαζί.

Το νέο ντοκιμαντέρ του Ντέιβιντ Ατένμπορο

Τον Μάιο κυκλοφόρησε το νέο του ντοκιμαντέρ «Ocean with David Attenborough». Η ταινία εστιάζει στους ωκεανούς και παρουσιάζει τη μεγαλοπρέπεια αλλά και τις απειλές που αντιμετωπίζουν. Κοραλλιογενείς ύφαλοι, δάση από φύκια και ανοιχτές θάλασσες κινδυνεύουν από την πλαστική ρύπανση, την υπεραλίευση και την κλιματική αλλαγή. Κι όμως, οι θάλασσες του πλανήτη είναι τόσο σημαντικές για τη σταθερότητά του και για την ευημερία της ανθρωπότητας!

«Μετά από σχεδόν 100 χρόνια στον πλανήτη, τώρα καταλαβαίνω ότι το πιο σημαντικό μέρος στη Γη δεν είναι η στεριά, αλλά η θάλασσα», λέει ο ίδιος.

Παρά τις ανησυχητικές εικόνες και τα δεδομένα που παρουσιάζονται, η ταινία μεταφέρει ένα μήνυμα ελπίδας. Ο Ατένμπορο τονίζει ότι, αν και οι ωκεανοί αντιμετωπίζουν σοβαρές απειλές, υπάρχει ακόμα χρόνος για να τους σώσουμε, να βοηθήσουμε στην αποκατάστασή τους. Βασική προϋπόθεση, φυσικά, η άμεση λήψη μέτρων προστασίας. «Ο ωκεανός μπορεί να ξαναζωντανέψει. Αν αφεθεί μόνος του, μπορεί όχι απλώς να ανακάμψει, αλλά να ευδοκιμήσει περισσότερο από όσο έχει δει ποτέ κάποιος ζωντανός άνθρωπος», αναφέρει.

Επιπλέον, οι υγιείς ωκεανοί μπορούν να παγιδεύσουν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα, βοηθώντας στην προστασία του πλανήτη από την κλιματική αλλαγή. Όπως υπογραμμίζει, «μπροστά μας υπάρχει μια ευκαιρία να προστατεύσουμε το κλίμα μας, την τροφή μας, το σπίτι μας».