8 ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΕΞΟΙΚΕΙΩΘΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ

Μια ειδικός στον θάνατο προσπαθεί να μας τον επανασυστήσει μέσα από 8 ερωτήσεις και να αλλάξει τον τρόπο που τον βλέπουμε.

Δεν έχουμε μεγαλώσει, όπως οι προηγούμενες γενιές, με μια κουλτούρα που να μας εξοικειώνει με τον θάνατο. Όχι μόνο δεν τον γιορτάζουμε, αλλά τον εξοβελίζουμε μακριά από τα μέρη όπου κινούμαστε καθημερινά. Τα νεκροταφεία βρίσκονται στην άκρη ενός χωριού ή πίσω από ψηλούς τοίχους κι εκείνον τον θεωρούμε ξένο.

Κι όμως, αυτός ο τρόπος σκέψης είναι πρωτοφανής. Στην πραγματικότητα, ποτέ άλλοτε οι άνθρωποι δεν είχαν απομακρυνθεί τόσο από την καθημερινή εμπειρία του θανάτου, λέει η συγγραφέας, multidisciplinary artist και death enthusiast Joanna Ebenstein.

Το τέλος ως μέρος της ζωής

Όπως εξηγεί σε άρθρο της στον Guardian, μέχρι και τον 19ο αιώνα, ο θάνατος ήταν μέρος της ζωής. Οι άνθρωποι πέθαιναν στο σπίτι, οι συγγενείς και τα παιδιά τους βρίσκονταν στο πλευρό τους. Τα σώματά τους τα φρόντιζαν συνήθως οι γυναίκες της οικογένειας και το πένθος ήταν δημόσιο, δεν κρυβόταν πίσω από κλειστές πόρτες και στη σιωπή.

Pexels Ιvan Samkov

Με την πρόοδο της ιατρικής και της τεχνολογίας, οι άνθρωποι άρχισαν να ζουν περισσότερο, αλλά να πεθαίνουν περιτριγυρισμένοι από ειδικούς στο νοσοκομείο. Η επιστήμη, πολύτιμη μεν, μας δίνει εξηγήσεις, αλλά δεν μπορεί πάντα να μας προσφέρει παρηγοριά, κάτι που έκαναν οι μύθοι και οι τελετουργίες άλλων εποχών.

«Μέρος του να είσαι άνθρωπος, μέρος της ανθρώπινης υπόστασης, είναι το να έχεις επίγνωση ότι μια μέρα θα πεθάνεις. Το μυστήριο του θανάτου μάς έχει οδηγήσει, εδώ και χιλιετίες, στο να θέτουμε τα μεγάλα, υπαρξιακά ερωτήματα: γιατί βρισκόμαστε εδώ; Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Γιατί πεθαίνουμε; Τι συμβαίνει αφού πεθάνουμε;» γράφει η Ebenstein.

Η εσωτερική μας αφήγηση

Πολλοί άνθρωποι έχουν την ανάγκη μιας εσωτερικής αφήγησης που θα δίνει νόημα στο αναπόφευκτο τέλος, γιατί αν ο θάνατος δεν έχει σημασία, τότε και η ζωή μοιάζει να τη χάνει.

Μάλιστα, η Ebenstein προτείνει μια σειρά ερωτήσεων για όποιον από εμάς θέλει να εξερευνήσει τις προσωπικές του πεποιθήσεις γύρω από το θέμα αυτό. Σκοπός της δεν είναι να βρούμε τις σωστές απαντήσεις, αλλά να ξεκινήσουμε έναν διάλογο με τον εαυτό του πάνω σε αυτό το τόσο σημαντικό για την ανθρώπινη ύπαρξη θέμα.

Pexels Αlancabello

Οι 8 ερωτήσεις για τον θάνατο

1. Αναμνήσεις. Ποια είναι η πρώτη μας εμπειρία με τον θάνατο; Πόσο χρονών ήμασταν; Πώς νιώσαμε; Ήταν το κατοικίδιό μας ή ένα άτομο; Πώς μιλούσε η οικογένειά μας γι’ αυτό; Πώς ήταν το πένθος μας και πώς πένθησε η οικογένειά μας;
2. Οικογένεια. Μιλούσαμε για τον θάνατο στην οικογένειά μας; Μας προσκαλούσαν σε κηδείες; Τι μας είπαν όταν πέθανε ένα κατοικίδιο ή ένα αγαπημένο μας πρόσωπο; Τι σκέψεις μας γεννούσαν όσα μας έλεγαν;
3. Συσχετισμοί. Τι συσχετισμούς κάνουμε όσον αφορά την ιδέα του θανάτου; Χωρίς να το σκεφτούμε, γράφουμε κάθε λέξη που μας έρχεται στο μυαλό (π.χ. φόβο, φθορά, θλίψη, αναγέννηση, πτώμα, απελευθέρωση) και τις χωρίζουμε σε δύο στήλες: μία για θετικούς και μία για αρνητικούς συσχετισμούς. Υπάρχει ανισορροπία μεταξύ τους;
4. Καλός θάνατος. Γράφουμε λεπτομερώς πώς θα ήταν ένας ιδανικός θάνατος για εμάς. Να πεθάνουμε ανώδυνα στον ύπνο μας; Με κάποιον που αγαπάμε;
5. Το πείραμα. Ο θάνατος του σώματος είναι πολύ πρόσφατη έννοια και έρχεται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις των ανθρώπων για σχεδόν όλη την ανθρώπινη ιστορία, αναφέρει η συγγραφέας. Προτείνει να αναλογιστούμε ποιες είναι οι πιθανότητες να είναι λάθος η ανθρώπινη ιστορία και σωστή η συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Τι κερδίσαμε τα τελευταία 150 χρόνια με αυτές τις πεποιθήσεις; Αν ήταν μια απλή επιλογή, τι θα πιστεύαμε;
6. Κατανόηση. Μεγαλώσαμε με μια θρησκευτική κατανόηση του θανάτου; Πώς διαμόρφωσε τη ζωή μας, τη σχέση μας με τον φυσικό κόσμο και την τιμωρία; Τι μας είπαν για τον θάνατο και το τι συμβαίνει μετά; Ποιες είναι οι σκέψεις μας τώρα;
7. Συμπληρώνοντας προτάσεις. «Το χειρότερο πράγμα που μπορώ να φανταστώ για τον θάνατο είναι...», «Το καλύτερο πράγμα που μπορώ να φανταστώ για τον θάνατο είναι...», «Αυτό που με τρομάζει περισσότερο στον θάνατο είναι…» και «Αυτό που με τρομάζει περισσότερο στο να είμαι πεθαμένος είναι…».
8. Ο θάνατός μας. Πώς ήταν η στιγμή του θανάτου; Ποιος ήταν μαζί μας; Πώς νιώσαμε; Γράφουμε μια σύντομη ιστορία για τον δικό μας θάνατο, με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες.