ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΠΟΥ ΦΑΓΑΜΕ ΧΤΑΠΟΔΙ;
Περιβαλλοντικές ομάδες και ψαράδες συγκρούονται για το αν η υπεραλιεία χταποδιού είναι ηθική, ενώ τα ίδια τα ζώα γίνονται όλο και πιο σπάνια στα χωρικά τους ύδατα.
Η πόλη O Carballino της Ισπανίας περήφανα αποκαλεί τον εαυτό της πρωτεύουσα του χταποδιού: Ένα γιγαντιαίο μπρούτζινο άγαλμα χταποδιού δεσπόζει σε αυτήν, οι δρόμοι είναι γεμάτοι pulperias (παραδοσιακά παντοπωλεία) που προσφέρουν μεζέ στους περαστικούς, μέχρι και ετήσιο φεστιβάλ χταποδιού υπάρχει, το οποίο συγκεντρώνει κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες κόσμου. Κι όμως, η πόλη αυτή δεν έχει αλιεύσει ούτε ένα χταπόδι από τα χωρικά της ύδατα τα τελευταία 10 χρόνια.
«Εδώ, στη Γαλικία, το χταπόδι έχει γίνει ένα εξαιρετικά μεταβλητό και σπάνιο είδος», λέει μιλώντας στο Αssociated Press o Carlos Arcos που είναι διευθυντής εξαγωγών μεγάλης εταιρείας κατεψυγμένων τροφίμων. «Κι αν έχεις βιομηχανοποιήσει τη διαδικασία όπως έχουμε κάνει εμείς, χρειάζεται να μπορείς να εγγυάσαι στους πελάτες σου τακτική προμήθεια». Για να το πετύχει αυτό η εταιρεία του πλέον προμηθεύεται το 100% των χταποδιών της από τη Μαυριτανία και το Μαρόκο.
Τι συμβαίνει με τα χταπόδια;
Παρόλο που ο αριθμός των χταποδιών έχει φυσικές διακυμάνσεις από χρόνο σε χρόνο, οι επιστήμονες και οι ψαράδες λένε ότι η μακρόχρονη αυτή παράδοση στην Ισπανία έχει πλέον τάση πτωτική και η διαρκώς αυξανόμενη διεθνής ζήτηση απλά εντείνει την πίεση. Αυτό έδωσε την ιδέα σε ορισμένες εταιρείες να εξετάσουν την εκτροφή χταποδιών σε δεξαμενές, σε κατάσταση αιχμαλωσίας –σαν τις ιχθυοκαλλιέργειες, δηλαδή– για να εξασφαλίσουν ότι θα διατηρηθεί η προσφορά στους καταναλωτές, όμως περιβαλλοντικές ομάδες για την ευημερία των ζώων αντέδρασαν σθεναρά.
Η Grupo Profand, για παράδειγμα αναπτύσσει ένα ερευνητικό εκκολαπτήριο στη Γαλικία που επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των βιολογικών προκλήσεων της αναπαραγωγής χταποδιών. Εν τω μεταξύ, ο «γίγαντας των θαλασσινών» Nueva Pescanova, ετοιμάζει μια βιομηχανική φάρμα πλήρους κλίμακας που θα εκτρέφει έως και ένα εκατομμύριο χταπόδια ετησίως για κατανάλωση. Δυστυχώς, κανένας εκπρόσωπος των δύο αυτών εταιρειών δεν δέχθηκε να μιλήσει στο Associated Press.
Την ίδια ώρα, ομάδες για την ευημερία των ζώων καταδικάζουν τα παραπάνω projects ως απάνθρωπα, ειδικά αναφορικά με τους τρόπους διαβίωσης και θανάτωσής τους – ας μην ξεχνάμε ότι τα χταπόδια είναι συχνά ζώα-κανίβαλοι και ο περιορισμός μεγάλων πληθυσμών σε συγκεκριμένη έκταση είναι απαράδεκτος.
«Είναι σαν βασανιστήριο γι’ αυτά», λέει μια περιβαλλοντολόγος. Επιπλέον, οι ακτιβιστές προειδοποιούν ότι με τον τρόπο αυτό θα μολυνθούν τα γύρω νερά με απορριπτόμενα απόβλητα, ενώ θα επιδεινωθεί και η υπεραλίευση άγριων ψαριών που χρησιμοποιούνται για τροφή, προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερη αναστάτωση στην πανίδα του ωεκανού.
Ο Michael Sealey, ανώτερος σύμβουλος πολιτικής στην Oceana Europe, δήλωσε ότι η υδατοκαλλιέργεια θα πρέπει να επικεντρωθεί σε είδη με χαμηλότερο περιβαλλοντικό κόστος, όπως τα στρείδια και τα μύδια, τα οποία δεν απαιτούν ιχθυοτροφές. «Αναγνωρίζουμε ότι η υδατοκαλλιέργεια έχει να διαδραματίσει ρόλο στη διατροφή του κόσμου», όπως είπε ο ίδιος, «αλλά πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στην εκτροφή χαμηλού αντίκτυπου – όχι σε συστήματα που βασίζονται στη σίτιση άγριων ψαριών σε σαρκοφάγα είδη».
Μήπως ήρθε η ώρα να το βγάλουμε οριστικά από τη διατροφή μας;
Το φετινό καλοκαίρι η πίεση στην Ισπανία έφτασε σε οριακό σημείο αναγκάζοντας την αλιεία χταποδιών να κλείσει για τρεις μήνες – μια ασυνήθιστα μεγάλη παύση προκειμένου να δοθεί χρόνος στο είδος να ανακάμψει. «Ο πληθυσμός τους πλέον επιστρέφει, αλλά μόλις ανοίξει η σεζόν θα τον ξεπαστρέψουμε ξανά μέσα σε δύο εβδομάδες», λέει ψαράς της περιοχής. «Παλιότερα η αλιεία χταποδιού ήταν μια βιώσιμη βιομηχανία, άλλα τώρα έχουμε διασπάσει ένα ολόκληρο οικοσύστημα».
Δεν είναι, όμως, μόνο η αλιεία: Οι πληθυσμοί χταποδιών στη Γαλικία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό και από το πόσο θρεπτικά είναι τα νερά της ανάδυσης – τα βαθιά νερά των ωκεανών, δηλαδή, που ανεβαίνουν στην επιφάνεια και φέρνουν τροφή για τα χταπόδια, όπως είπε στο Associated Press ο Ángel González, καθηγητής έρευνας στο Ισπανικό Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας.
Παρόλο που και η ανάδυση παρουσιάζει φυσικές διακυμάνσεις, η κλιματική αλλαγή έχει μεταβάλλει τον τρόπο που φυσούν οι άνεμοι, τη στρωματοποίηση των ωκεανών και την παροχή θρεπτικών συστατικών, καθιστώντας αυτούς τους κύκλους λιγότερο προβλέψιμους και, σε ορισμένα χρόνια, λιγότερο παραγωγικούς. «Όσο η παροχή θρεπτικών συστατικών εξασθενεί, λόγω των μεταβαλλόμενων ωκεανογραφικών και ατμοσφαιρικών συνθηκών, τόσο οι αριθμοί χταποδιών θα μειώνονται, ανεξάρτητα από την αλιεία».
Στις Η.Π.Α. έχουν ήδη ληφθεί τελεσίδικα μέτρα: Η Ουάσινγκτον έγινε η πρώτη πολιτεία που απαγόρευσε την εκτροφή χταποδιών το 2024, ακολουθούμενη από την Καλιφόρνια, η οποία επίσης απαγόρευσε την πώληση εκτρεφόμενων χταποδιών. Νομοθέτες σε περισσότερες από έξι άλλες Πολιτείες έχουν προτείνει παρόμοιες απαγορεύσεις και ένα διακομματικό ομοσπονδιακό νομοσχέδιο για την απαγόρευση τόσο της εκτροφής όσο και των εισαγωγών εκτρεφόμενων χταποδιών, βρίσκεται υπό εξέταση στο Κογκρέσο.
Το βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ του 2020 «My Octopus Teacher», το οποίο παρουσίασε τη νοημοσύνη και τη συναισθηματική πολυπλοκότητα των ζώων αυτών, σίγουρα συνέβαλε στην ευαισθητοποίηση του κόσμου.
Την ίδια ώρα στην Ευρώπη –με το χταπόδι να αποτελεί κορυφαίο μεζέ της μεσογειακής κουζίνας– και στην Ασία τα έργα της εκτροφής προχωρούν.
«Τα χταπόδια έχουν πραγματικό εγκέφαλο. Είναι σε θέση να κάνουν πράγματα που άλλα ζώα δεν μπορούν», είπε πάνω σε αυτό ο Ángel González, καθηγητής έρευνας στο Ισπανικό Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, ο οποίος συνεργάζεται με την Grupo Profand στο ερευνητικό της εκκολαπτήριο. «Αλλά σας παρακαλώ, μην ξεπερνάτε τα όρια. Είναι ένα ζώο, είναι ένα ασπόνδυλο. Δεν μπορούμε να κάνουμε παρεκβολές σε τέτοιου είδους πράγματα. Η προσωπικότητα συνδέεται με τα άτομα – όχι με τα ζώα».
Ο ίδιος πιστεύει ότι η εκτροφή θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκατάσταση των πληθυσμών εκτρέφοντας νεαρά χταπόδια σε αιχμαλωσία για να απελευθερώσουν έπειτα ξανά στη θάλασσα – αυτό, σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές ομάδες, όμως, μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για την εκτροφή σε βιομηχανική κλίμακα, με ό,τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό. Όμως… ποιος θα μπορέσει να το σταματήσει, αν όχι εμείς οι ίδιοι, επιλέγοντας να βγάλουμε το χταπόδι οριστικά από τη διατροφή μας;
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
