ΕΣΥ ΠΟΙΟ ΣΤΥΛ ΓΟΝΕΪΚΟΤΗΤΑΣ ΕΧΕΙΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ;

Το στυλ γονεϊκότητας που επιλέγεις μπορεί να επηρεάσει την ευημερία, την ανθεκτικότητα και τις σχέσεις του παιδιού σου στο μέλλον.

Ζούμε στην εποχή της γονεϊκότητας. Το ένα στυλ διαδέχεται το άλλο και κάθε γονιός και φροντιστής προσπαθεί να πλοηγηθεί μέσα σε αυτά, αναζητώντας πώς επηρεάζει καθένα την ανάπτυξη και τη μελλοντική ευημερία του παιδιού του. «Οι γονείς διψούν για απαντήσεις», λέει η αναπτυξιακή ψυχολόγος Annie Pezalla. Ως κοινωνία, «γινόμαστε ολοένα και πιο… κανονιστικοί όσον αφορά το τι θα πούμε ή θα κάνουμε ή δεν θα κάνουμε, σκεπτόμενοι ότι μπορεί να καταστρέψουμε τα παιδιά μας αν πούμε ή κάνουμε το λάθος πράγμα», εξηγεί.

Τη δεκαετία του 1960, η ψυχολόγος Diana Baumrind προσδιόρισε τρία βασικά γονεϊκά στυλ ανατροφής:

• Το αυταρχικό (authoritarian parenting) που χαρακτηρίζεται από αυστηρούς κανόνες, υψηλές προσδοκίες και συχνά σκληρή πειθαρχία.
• Το δημοκρατικό (authoritative parenting) που χαρακτηρίζεται από στενή, υποστηρικτική σχέση και καθοδήγηση προς υψηλά πρότυπα.
• Το επιτρεπτικό (permissive parenting) που χαρακτηρίζεται από ζεστασιά και λιγότερους κανόνες και προσδοκίες, αφήνοντας τα παιδιά να διαχειριστούν μόνα τους διάφορες καταστάσεις.

Λίγο αργότερα, στη λίστα προστέθηκε και το στυλ της παραμέλησης (neglectful), που χαρακτηρίζεται από αδιαφορία.

Όπως αναφέρει ο Kenneth Ginsburg, ιατρός και ιδρυτής του Κέντρου Επικοινωνίας Γονέα-Εφήβου στο Νοσοκομείο Παίδων της Φιλαδέλφειας, το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι γονείς/φροντιστές δεν ταυτίζονται εύκολα με τους όρους αυτούς. Κάπως έτσι, οδηγηθήκαμε στις νεότερες περιγραφές, που λειτουργούν μεταφορικά και η σημασία τους ποικίλει ανάλογα με το ποιος τις χρησιμοποιεί. Το μειονέκτημα στην περίπτωση αυτή είναι ότι δεν έχουν μελετηθεί ακόμα διεξοδικά.

Pexels Arina Krasnikova

1.  Ήπια γονεϊκότητα (Gentle parenting)

Δίνει έμφαση στη συμπόνια, τη ζεστασιά και τον σεβασμό, και στοχεύει στην ενίσχυση του δεσμού μεταξύ γονιού και παιδιού. Πρόκειται για ένα στυλ ανατροφής που καλεί τους γονείς να κατανοήσουν τη συμπεριφορά του παιδιού τους και να το αντιμετωπίσουν ως ολοκληρωμένο άνθρωπο. Μπορεί να κινηθεί στο φάσμα μεταξύ δημοκρατικής και επιτρεπτική ανατροφής, ανάλογα με τη διαχείριση των ορίων και της πειθαρχίας. Ωστόσο, σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο Sarah Bren, το στυλ αυτό είναι δύσκολο για αρκετούς γονείς, καθώς μπορεί να τους οδηγήσει στην εξάντληση, ενώ συχνά τους κάνει να νιώθουν αμφιβολίες για τις αποφάσεις τους.

2. Γονείς «μπουλντόζα» (Bulldozer parenting)

Είναι οι γονείς που προσπαθούν να απομακρύνουν κάθε εμπόδιο από τον δρόμο του παιδιού τους. Αν και το κάνουν με καλή πρόθεση, η τακτική αυτή ενισχύει την εξάρτηση των παιδιών και εντείνει την ανασφάλεια. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα παιδιά να μην καλλιεργούν την ανθεκτικότητά τους, ενώ μπορεί να αναπτύξουν άγχος αντιγράφοντας τον άγχος των γονιών. Μην ξεχνάς ότι κανείς σε αυτή τη Γη δεν μπορεί να αποφεύγει σε όλη του τη ζωή τις δυσκολίες.

Pexels Yankrukov

3. Γονείς «ελικόπτερο» (Helicopter parenting)

Οι γονείς ελικόπτερο είναι ελεγκτικοί και υπερπροστατευτικοί, έτοιμοι να επέμβουν ανά πάσα στιγμή. Όμως, το λεγόμενο micromanaging δεν βοηθά τα παιδιά να μάθουν να διαχειρίζονται τις τρικλοποδιές της ζωής, ένα δυσάρεστο αλλά αναπόφευκτο κομμάτι της. Αν και αυτό το στυλ γονεϊκότητας υποτίθεται ότι σκοπό έχει να προστατέψει το παιδί, τελικά εμποδίζει την αυτονομία του και αυξάνει την εξάρτηση, ενώ συνδέεται με μειωμένη αυτοεκτίμηση.

4. Γονεϊκότητα ελεύθερης εμβέλειας (Free-range parenting)

Θα λέγαμε ότι είναι το αντίθετο του helicopter parenting, καθώς δίνει έμφαση στην ανεξαρτησία και την ελευθερία των παιδιών. Στην περίπτωση αυτή, ο κίνδυνος μπορεί να προκύψει από την παραχώρηση υπερβολικής ελευθερίας σε τομείς της ζωής που τα παιδιά δεν είναι έτοιμα να χειριστούν μόνα τους, αλλά χρειάζονται καθοδήγηση ή υποστήριξη για να παραμείνουν ασφαλή.

Pexels Arina Krasnikova

5. Γονείς «τίγρης» (Tiger parenting)

Εδώ, έχουμε την υιοθέτηση ενός αυστηρού και απαιτητικού στυλ ανατροφής με υψηλές προσδοκίες και πρότυπα, και χαμηλότερα επίπεδα συναισθηματικής υποστήριξης. Το παιδί δέχεται πίεση προκειμένου να πετύχει τους στόχους που οι γονείς έχουν θέσει για εκείνο. Μάλιστα, το συγκεκριμένο στυλ γονεϊκότητας σχετίζεται με υψηλότερη απόκριση στο στρες από την πλευρά των παιδιών, καθώς και με μεγαλύτερο αίσθημα αποξένωσης.

6. Γονείς «φάρος» (Lighthouse parenting)

Δεν είναι τόσο αυστηρό ή ελεγκτικό όσο το tiger parenting, αλλά ούτε τόσο ελεύθερο όσο το free-range parenting. Στην ουσία, οι γονείς έχουν τον ρόλο του φάρου που φωτίζει και καθοδηγεί από απόσταση. Παρέχουν υποστήριξη και θέτουν όρια, χωρίς να είναι υπερπροστατευτικοί. Όταν επεμβαίνουν, είναι επειδή χρειάζεται να προστατεύσουν τα παιδιά τους από πραγματικό κίνδυνο, όχι επειδή θέλουν να τα ελέγχουν. Το στυλ αυτό φαίνεται να συνδέεται κατά τον Ginsburg με επιτυχία και συναισθηματική ισορροπία.

Αφήνοντας στην άκρη την ορολογία, τα χαρακτηριστικά μιας αποτελεσματικής ανατροφής δεν είναι κρυμμένα μυστικά: ασφαλής συναισθηματικός δεσμός, ενσυναίσθηση, ζεστασιά, όρια, υπομονή, σταθερότητα και ευελιξία. Στόχος είναι το μεγάλωμα παιδιών αυτόνομων, αλλά και δεμένων με τους γονείς τους.