Η ΝΕΑ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΟΛΩΝΑΚΙΟΥ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΟΑΣΗ

Η Θεώνη Ξάνθη, η αρχιτέκτονας που κέρδισε τον διαγωνισμό για την ανάπλαση της πλατείας Κολωνακίου με το γραφείο της Theoni Xanthi + XZA Architects, μιλάει στο ΟW και μοιράζεται μαζί μας πώς θέλει να δει αυτή την ιστορική πλατεία.

Περπατώντας γύρω από την πλατεία Φιλικής Εταιρείας, στο Κολωνάκι, η αναστάτωση από τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι εμφανής. Ο θόρυβος έντονος, η σκόνη επίσης, τα γύρω μαγαζιά βρίσκονται σε mode υπομονής εδώ και πολύ καιρό. Οι εργασίες για την κατασκευή του νέου σταθμού μετρό έφεραν το «ξήλωμα» της πλατείας Κολωνακίου όπως την είχαν εμπνευστεί οι αρχιτέκτονες Σουζάνα και Δημήτρης Αντωνακάκη, λίγο πριν την Ολυμπιάδα του 2004. Και έδωσαν τροφή στην δικαιολογημένη αγωνία των περιοίκων και των επισκεπτών: Και τώρα; Πώς θα είναι άραγε η πλατεία όταν ολοκληρωθούν τα έργα;

«Θα είναι ένας ανοιχτός και δυναμικός χώρος, σχεδιασμένος με ανοιχτά όρια έτσι, ώστε να ενθαρρύνει την κίνηση και τη ζωντάνια, τις οπτικές θεάσεις και τις φυγές, τις συναντήσεις στο ύπαιθρο ή σε σκιερές στοές», μας λέει η αρχιτέκτων Θεώνη Ξάνθη. «Ταυτόχρονα, θα επιτρέπει την περιπατητική ρέμβη και ησυχία, και την απόλαυση του φυσικού πρασίνου», συμπληρώνει.

Η πρόταση της κ. Ξάνθη και του γραφείου της για την πλατεία Κολωνακίου ήρθε πρώτη ανάμεσα στις 12 συμμετοχές οι οποίες κατατέθηκαν στον διαγωνισμό που διοργανώθηκε από την Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε. (για τη διαμόρφωση του κοινόχρηστου χώρου στο σταθμό μετρό «Κολωνάκι», που πρόκειται να λειτουργήσει στη γραμμή 4).

Η κριτική επιτροπή την εκθείασε, όπως διαβάζουμε στα πρακτικά: «Πολύ ενδιαφέρουσα και τολμηρή πρόταση συνολικής αναθεώρησης της πλατείας σε σχέση με τον περιβάλλοντα αστικό ιστό. Έχει συλλάβει και χειριστεί καλά τη διαφορά ύψους και την προσβασιμότητα».

Αυτή τη διαφορά ύψους, μάλιστα, το γεγονός πως η πλατεία Κολωνακίου βρίσκεται δηλαδή σε έδαφος επικλινές, η αρχιτεκτονική ομάδα την εξέλαβε ως πρόκληση και ως αφορμή για σκέψη out of the box. Το αποτέλεσμα τους δικαιώνει και με το παραπάνω: το κυκλικό μπελβεντέρε, ένα διάζωμα δηλαδή, δεσπόζει στον σχεδιασμό. Δημιουργείται ένας πρωτότυπος υπερυψωμένος χώρος περιπάτου και ταυτόχρονα ένα στέγαστρο για την είσοδο του μετρό. Κάτω από το διάζωμα, η πλατεία προβάλλει σε έναν ενιαίο, επίπεδο χώρο, δίνοντας παράλληλα και τη δυνατότητα για δημιουργία χώρων για καφέ, υπαίθριο ανθοπωλείο, περίπτερο, εκδηλώσεις.

Παρατηρώντας τις φωτορεαλιστικές απεικονίσεις του έργου, πέραν του αρχιτεκτονικά καινοτόμου σχεδιασμού, με ανακούφιση διαπιστώνουμε πως το βιοκλιματικό στοιχείο πρωταγωνιστεί. Ο φυσικός δροσισμός επιτυγχάνεται, αλλά και το άνοιγμα προς το φως, στον κεντρικό χώρο της πλατείας. Επιπλέον, «τόσο η χρήση στοάς στο άνω επίπεδο, όσο και το φυτεμένο στέγαστρο του καφέ προσφέρουν απαραίτητη σκίαση και διαφάνεια στον χώρο της πλατείας. Δημιουργούνται συμπληρωματικά πάρκα-νησίδες που διαχέονται στον κεντρικό χώρο, σχηματίζοντας “λοφίσκους φύτευσης”».

Στη φύτευση δίνεται έμφαση στη μεσογειακή βλάστηση και στις αρχές της βιοποικιλότητας, ενώ το υδάτινο στοιχείο κάνει, επίσης, αισθητή την παρουσία του: «Δημιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες μικροκλίματος, με κανάλια νερού, νεροσταλάκτες και υδροκουρτίνα, που παρέχουν στοιχεία απόλαυσης και δράσης για τους επισκέπτες».

Καθώς το ζήτημα του δημόσιου χώρου παραμένει «ανοιχτή πληγή» στην Ελλάδα, κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα και ειδικότερα σε αυτό της Αθήνας, ρωτώ την κ. Ξάνθη τι πιστεύει η ίδια πως λείπει από τις πλατείες της πόλης σήμερα. «Οι σημερινές πλατείες στερούνται φυσικού πρασίνου και σκιασμένων περιοχών, προσφέροντας έτσι λιγότερα σημεία αναψυχής και χαλάρωσης. Επίσης, λίγες πλατείες μπορούν να λειτουργήσουν ως κοινωνικοί χώροι και όχι μόνο ως σημεία διέλευσης, προάγοντας την οικειοποίηση του χώρου, τη συναναστροφή και τις κοινωνικές ή πολιτιστικές δραστηριότητες», σημειώνει, «φωτίζοντας» και ένα ακόμα καίριο σημείο από το οποίο πάσχει σχεδόν στο σύνολό του ο ελληνικός δημόσιος χώρος.

«Το πιο βασικό πρόβλημα των πλατειών και ευρύτερα του δημόσιου χώρου θεωρώ πως είναι η έλλειψη συντήρησης, που οδηγεί στην εμφάνιση φθορών, την καταστροφή υλικών και άλλα προβλήματα, μειώνοντας έτσι την αισθητική ποιότητα, τη λειτουργικότητα και την άνεση των πλατειών για τους πολίτες».

Αυτή η νέα πλατεία Κολωνακίου, η δική τους, τι έρχεται να προσφέρει; «Η νέα πλατεία Κολωνακίου θα προσφέρει έναν δημόσιο χώρο, τον οποίο σκεφτόμαστε ως ένα ανοιχτό σύστημα προσπελάσιμο, οικειοποιήσιμο, φιλικό, που επιτρέπει τη συμμετοχή στα κοινά. Συνδεδεμένο με τη μνήμη του τόπου, την ιστορία, την τοπογραφία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της σύγχρονης πολιτικοκοινωνικής κατάστασης», υπογραμμίζει η αρχιτέκτων, εκφράζοντας παράλληλα και μια ελπίδα, την οποία όλοι μας μοιραζόμαστε: «Ελπίζουμε πως στο μέλλον, όταν η πλατεία κατοικηθεί, η συνάντηση του επισκέπτη, περιπατητή ή κατοίκου με έναν χώρο που έχει έντονη αθηναϊκή ταυτότητα θα προκαλεί την ίδια χαρά και ψυχική συγγένεια, με την έννοια ότι “το άστυ αυτό μας ανήκει”, και η αγωγή αυτή είναι και θέμα της πολιτείας».

Το αρχιτεκτονικό γραφείο Theoni Xanthi - XZA ARCHITECTS δραστηριοποιείται από το 1989 σε μελέτες και έργα κυρίως δημόσιου χώρου, με 33 βραβεία και διακρίσεις σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς, με σημαντικότερους το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου, την Αφετηρία της Μαραθώνιας Διαδρομής, το Νέο Δημαρχείο Χαλανδρίου κ.ά.

Η ομάδα που απέσπασε το πρώτο βραβείο για την πλατεία Κολωνακίου απαρτίζεται από τους:

• ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ:Theoni Xanthi – XZA Architects
• ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ:Θεώνη Ξάνθη (lead architect), Σπύρος Γιωτάκης, Μαργαρίτα Ζακυνθινού Ξάνθη, Νικολέττα Ζακυνθινού Ξάνθη, Γεώργιος Λάριος, Θεοδώρα Σακελλαριάδη
• ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΤΟΠΙΟΥ: Άννα-Μαρία Βισίλια
• ΠΟΛΕΟΔΟΜΟΣ-ΧΩΡΟΤΑΚΤΗΣ: Κωνσταντίνος Ζέκκος
• ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ: Παρασκευή Τριβυζά
• ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ: Δανιήλ Σούσσης
• ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΣ - ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ: Νικόλαος Ξηρουδάκης
• ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΩΝ ΈΡΓΩΝ: Βασιλική Αγραφιώτου
• ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΟΣ: Θεοδώρα Μπαρτζή
• ΓΕΩΠΟΝΟΣ: Κώστας Ζηλεμένος