ΜΗΝ ΑΝΗΣΥΧΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ 60 – ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑ ΝΙΟΤΗ

Αν σκεφτείς ότι πολλά μεγάλα πνεύματα έδωσαν τα σπουδαιότερα έργα τους γύρω στην ηλικία των 60, ίσως έχεις κάποιους λόγους να σταματήσεις να ανησυχείς. Μια νέα έρευνα έρχεται να αποκαλύψει πως η συνολική ψυχο-γνωστική λειτουργία κορυφώνεται στην πραγματικότητα μεταξύ 55 και 60 ετών.

Κάρολος Δαρβίνος, Ιμάνουελ Καντ, Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, Κλοντ Μονέ... Αυτά είναι λίγα από τα ονόματα σπουδαίων ανθρώπων που διέπρεψαν σε διάφορους τομείς (εν προκειμένω της ανθρωπολογίας, της φιλοσοφίας, της μουσικής και της ζωγραφικής αντίστοιχα) μετά τα 55 τους. Θα έλεγε κανείς ότι αυτές οι «άνω των 55» επιτυχίες έχουν να κάνουν με την πείρα και τη σοφία που αποκτιέται όταν ασχολείσαι εις βάθος με ένα αντικείμενο για πολλά χρόνια. Σωστά;

Και ναι και όχι. Διότι τώρα οι νευροεπιστήμες έρχονται να δώσουν μια εξήγηση βασισμένη σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Intelligence και έδειξε ότι η συνολική ψυχο-γνωστική λειτουργία κορυφώνεται στην πραγματικότητα μεταξύ 55 και 60 ετών.

Υπάρχουν άπειρες άλλες έρευνες, βέβαια, που δείχνουν κάτι διαφορετικό: ότι οι άνθρωποι φτάνουν στο αποκορύφωμά τους από τα μέσα της δεκαετίας των 20 έως τις αρχές των 30, καθώς όλες οι γνωστικές ικανότητές τους –δηλαδή η ικανότητά να συλλογίζονται, να θυμούνται και να επεξεργάζονται πληροφορίες γρήγορα– αρχίζουν μετά να μειώνονται. Και κάπως έτσι είναι, αν το καλοσκεφτείς. Πόσο εύκολα μάθαινες κάποτε τις ξένες γλώσσες και ρουφούσες σαν σφουγγάρι τις πληροφορίες στη σχολή, ώστε με λίγο μόνο διάβασμα να περνάς τα μαθήματα;

iStock

Πολύ, θα πεις, αλλά αυτές οι ικανότητες δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα την ουσιαστική οξυδέρκεια ενός μυαλού, ούτε το βάθος και τη δημιουργικότητα ενός πνεύματος. Πρόκειται απλώς για «ακατέργαστες», όπως τις αποκαλούν οι ερευνητές, ικανότητες που έχουν το πλεονέκτημα να είναι μετρήσιμες.

Ποια ψυχολογικά χαρακτηριστικά έχουν... διάρκεια;

Τι γίνεται με τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά που έχουν διάρκεια και δεν εκφράζουν μόνο προσωρινές καταστάσεις; Οι επιστήμονες αυτή τη φορά εντόπισαν 16 ψυχολογικές διαστάσεις που πληρούσαν τα συγκεκριμένα κριτήρια. Βασικές γνωστικές ικανότητες, όπως η συλλογιστική, η διάρκεια της μνήμης, η ταχύτητα επεξεργασίας, η γνώση και η συναισθηματική νοημοσύνη μπήκαν στο μικροσκόπιό τους.

Το Big 5 της προσωπικότητας

Επιπλέον, συμπεριέλαβαν στις μετρήσεις τους τα λεγόμενα «μεγάλα 5» χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, δηλαδή:

1. η εξωστρέφεια,
2. η συναισθηματική σταθερότητα,
3. η ευσυνειδησία,
4. το άνοιγμα στην εμπειρία,
5. η ευχαρίστηση.

Για να γίνουν οι μετρήσεις σωστά, συγκεντρώθηκαν υπάρχουσες μελέτες μεγάλης κλίμακας που εξετάζουν αυτές τις 16 διαστάσεις. Αφού τυποποιήθηκαν σε μια κοινή κλίμακα, μπόρεσαν να γίνουν άμεσες συγκρίσεις και να χαρτογραφηθεί το πώς εξελίσσεται κάθε χαρακτηριστικό κατά τη διάρκεια της ζωής.

iStock

Αρκετά από τα χαρακτηριστικά που μέτρησαν οι ειδικοί βρέθηκε ότι φτάνουν στο αποκορύφωμά τους πολύ αργότερα στη ζωή. Για παράδειγμα, η ευσυνειδησία κορυφώθηκε γύρω στην ηλικία των 65 ετών. Η συναισθηματική σταθερότητα κορυφώθηκε γύρω στην ηλικία των 75 ετών.

Λιγότερο συχνά συζητούμενες διαστάσεις, όπως ο ηθικός συλλογισμός, φαίνεται επίσης να κορυφώνονται στην ενήλικη ζωή. Και η ικανότητα να αντιστεκόμαστε στις γνωστικές προκαταλήψεις μπορεί να συνεχίσει να βελτιώνεται μέχρι τη δεκαετία των '70, ακόμη και των '80.

ΑΡΚΕΤΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΜΕΙΩΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΛΛΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ.

Σε ποια ηλικία κορυφώνεται η νοητική λειτουργία;

Όταν συνδύασαν τις τροχιές που σχετίζονται με την ηλικία και τις 16 διαστάσεις σε έναν σταθμισμένο δείκτη, ενημερωμένο θεωρητικά και εμπειρικά, προέκυψε ένα εντυπωσιακό μοτίβο: Η συνολική νοητική λειτουργία κορυφώθηκε μεταξύ 55 και 60 ετών, πριν αρχίσει να μειώνεται από την ηλικία των 65 περίπου . Αυτή η μείωση έγινε πιο έντονη μετά την ηλικία των 75 ετών.

iStock

Έτσι, ενώ αρκετές ικανότητες μειώνονται με την ηλικία, εξισορροπούνται από την ανάπτυξη άλλων σημαντικών χαρακτηριστικών. Σε συνδυασμό, αυτά τα δυνατά σημεία υποστηρίζουν καλύτερη κρίση και πιο μετρημένη λήψη αποφάσεων, ιδιότητες που είναι κρίσιμες σε ηγετικούς ρόλους, αλλά και σε σημαντικές ανακαλύψεις...

Η ηλικία από μόνη της δεν λέει τίποτε

Προφανώς, οι εμπειρίες των ανθρώπων ποικίλλουν. Άλλη έρευνα διαπίστωσε ότι ενώ ορισμένοι ενήλικες παρουσιάζουν μείωση της ταχύτητας συλλογισμού και της μνήμης, άλλοι διατηρούν αυτές τις ικανότητες και στη μετέπειτα ζωή τους. Η ηλικία από μόνη της, λοιπόν, δεν καθορίζει τη συνολική γνωστική λειτουργία. Επομένως, οι αξιολογήσεις θα πρέπει να επικεντρώνονται στις πραγματικές ικανότητες και τα χαρακτηριστικά των ατόμων, όχι σε υποθέσεις με βάση την ηλικία.

Η ιστορία είναι γεμάτη από ανθρώπους που έφτασαν στις μεγαλύτερες ανακαλύψεις τους πολύ πέρα από αυτό που η κοινωνία συχνά χαρακτηρίζει ως «ηλικία αιχμής». Ίσως είναι καιρός να σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε τη μέση ηλικία ως αντίστροφη μέτρηση και να αρχίσουμε να την αναγνωρίζουμε ως κορύφωση.