ΟΤΑΝ ΤΟ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΜΗΤΕΡΑ ΦΑΝΤΑΖΕΙ ΒΟΥΝΟ, ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΣΑΙ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ «ΑΓΚΑΛΙΑ»

Σε μια Ελλάδα όπου η μητρότητα δοκιμάζεται, γυναίκες-μονογονείς μιλούν για τη μάχη τους και για τη στήριξη που βρήκαν στον Σύλλογο Αγκαλιά.

Στην Ελλάδα του σήμερα, το να αποφασίζει μια γυναίκα να φέρει μόνη της στον κόσμο ένα παιδί, μέσα σε δύσκολες οικονομικές και προσωπικές συνθήκες, είναι μια πράξη σχεδόν επαναστατική.

Μια τέτοια γυναίκα ήταν πριν από 20 χρόνια η Αφροδίτη, η οποία επισκέφθηκε έγκυος τον Σύλλογο Αγκαλιά, που ονομαζόταν τότε Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού. Ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου υπήρξε ο αείμνηστος π. Γεώργιος Μεταλληνός, καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ένας από τους πιο μορφωμένους και προοδευτικούς κληρικούς της σύγχρονης ορθόδοξης εκκλησίας, και η πρεσβυτέρα του Βαρβάρα Μεταλληνού, Δρ. Θεολογίας-Φιλόλογος, η οποία ήταν Πρόεδρος του Συλλόγου για 24 χρόνια, ενώ σήμερα παραμένει ως Επίτιμη Πρόεδρος της Αγκαλιάς.

Η Αφροδίτη βίωνε εκείνη την εποχή την απόλυτη απόγνωση: ήταν άνεργη, είχε μόλις εγκαταλείψει έναν κακοποιητικό σύντροφο και δεν είχε την παραμικρή βοήθεια από τους εξίσου κακοποιητικούς γονείς της.

Οι άνθρωποι της Αγκαλιάς την υποδέχθηκαν και τη στήριξαν με ό,τι δυνάμεις είχαν. Παρά τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετώπιζε και παρά τα διλήμματα που είχε για την εγκυμοσύνη της, αποφάσισε να φέρει στον κόσμο το παιδί και να το μεγαλώσει σε όσο το δυνατόν πιο σωστές συνθήκες.

Η Αγκαλιά φρόντισε την Αφροδίτη κατά τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης της, παρέχοντάς της ιατρική και υλική βοήθεια, καθώς και ψυχολογική στήριξη. Αφού το μωρό γεννήθηκε, παρείχε στη μητέρα τα γάλατα, τις πάνες, τα τρόφιμα, τα ρούχα, τα έπιπλα, τα παιχνίδια και κάθε άλλο απαραίτητο αγαθό. Με τη στήριξη αυτή, το παιδί μεγάλωσε και μέχρι τα 14 συμμετείχε στις δραστηριότητες που παρέχει δωρεάν ο Σύλλογος για τα παιδιά μετά το σχολείο, οπότε η μητέρα του είχε πλέον τη δυνατότητα να δουλεύει και να του παρέχει ακόμα περισσότερα, ενώ εκείνο κοινωνικοποιούνταν και δημιουργούσε φιλίες.

Η ΑΓΚΑΛΙΑ ΒΟΗΘΗΣΕ ΤΗΝ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΝΑ ΔΕΙ ΟΤΙ ΤΟ ΝΑ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙΣ ΜΟΝΗ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΕΧΕΙ ΤΡΟΜΕΡΟ ΚΟΠΟ, ΑΛΛΑ ΣΥΓΧΡΟΝΩΣ ΕΧΕΙ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΧΑΡΑ.

Σήμερα, ο γιος της Αφροδίτης, ο Βασίλειος, είναι ένα παλικάρι 20 ετών που έχει να προσφέρει πολλά, καθώς μέσα από την Αγκαλιά διδάχθηκε την αξία της ανθρώπινης ζωής και τον σεβασμό στον συνάνθρωπο που έχει πάντα δικαίωμα στη ζωή, υπό όποιες κοινωνικές συνθήκες κι αν ήρθε στον κόσμο. Κι εκείνη, έχοντας βιώσει τεράστιες δυσκολίες μα και την ευλογία της μητρότητας, μπορεί σήμερα να καμαρώνει το παιδί της, να το βλέπει να προοδεύει και να είναι χρήσιμο μέλος της κοινωνίας.

Μαμάδες σαν την Αφροδίτη, που σήμερα ευγνωμονεί την Αγκαλιά για όσα της παρείχε όλα εκείνα τα χρόνια, είναι η Κατερίνα και η Αντωνία, τις οποίες συνάντησα πρόσφατα στα γραφεία του Συλλόγου. Με αφορμή τη Γιορτή της Μητέρας μου μίλησαν για το τι σημαίνει για μια γυναίκα να μεγαλώνει μόνη το παιδί της, συχνά εγκαταλελειμμένη και χωρίς οικονομικούς πόρους. Στη συνέχεια, η σημερινή Πρόεδρος του Συλλόγου, κ. Ελένη Τσελεμπίδου περιέγραψε τη συμβολή της Αγκαλιάς στη ζωή τους.

Κατερίνα, 32 ετών: «Είμαι ισορροπημένη στο χάος»

Η Κατερίνα έμεινε έγκυος στα 28, σε μία δύσκολη οικονομικά περίοδο της ζωής της, καθώς ήταν άνεργη και ο σύντροφός της εργαζόταν περιστασιακά. Εκείνος αναγνώρισε το παιδί όταν γεννήθηκε και υπέγραψαν σύμφωνο συμβίωσης. Έληξε όμως σύντομα, έπειτα από τη βίαιη συμπεριφορά του απέναντί της, που την ανάγκασε να απομακρυνθεί από κοντά του. Έκτοτε η Κατερίνα μεγαλώνει το παιδί της μόνη, λαμβάνοντας υλική και ψυχολογική στήριξη από την Αγκαλιά και τη βοήθεια που της προσφέρουν οι υπηρεσίες του Δήμου.

«Η Αγκαλιά ξεπέρασε κάθε προσδοκία στη στήριξη που μας παρείχε. Εκεί που ήταν δύσκολο να επιβιώσουμε, ξαφνικά είχαμε την ελπίδα να ζήσουμε ποιοτικά. Δεν ήταν μόνο τα αγαθά που μας πρόσφερε ο Σύλλογος, αλλά και η ψυχολογική υποστήριξη που εμένα με βοήθησε να καταλάβω τι χρειάζεται ένα παιδί, για να μπορέσω να του προσφέρω και εγώ αντίστοιχα», μου λέει.

«Χάρη στην Αγκαλιά είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε ιατρικά τσεκ-απ, να συμμετέχουμε στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες και στις γιορτές του Συλλόγου, να έχει το παιδί μου παιχνίδια… πράγματα πολύ σημαντικά κατά το μεγάλωμά του», προσθέτει. «Επιπλέον, σε εμένα προσέφερε ευκαιρίες για κατάρτιση, π.χ. εκπαίδευση στους υπολογιστές, στα Αγγλικά...».

ΕΝΑΣ ΛΕΚΕΣ ΣΤΟ ΡΟΥΧΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΕΙΜΑΙ ΑΝΕΠΑΡΚΗΣ ΜΑΝΑ. ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΠΑΤΕΡΑ ΔΕΝ ΘΑ ΤΟ ΕΛΕΓΑΝ ΠΟΤΕ ΑΥΤΟ.

Το παιδί δεν ήρθε στη ζωή της Κατερίνας έπειτα από προγραμματισμό. Και το να είναι στα 30 της μονογονεάς δεν ήταν κάτι που πάντα ονειρευόταν. Οι «αγκαλιές είναι διπλές», μου λέει χαρακτηριστικά, «αλλά διπλές είναι και οι δουλειές». Η ανασφάλεια επίσης είναι μεγάλη: «Είμαστε σε μια πόλη όπου συχνά μας κοιτούν με καχυποψία. Οι γείτονες προσπαθούν να βρουν ψεγάδια: π.χ. ένας λεκές στο ρούχο του παιδιού σημαίνει ότι είμαι ανεπαρκής μάνα. Κάτι που δεν θα έλεγαν ποτέ για έναν πατέρα. Όλα αυτά έχουν βέβαια μεγάλο αντίκτυπο και στο παιδί, με το οποίο πρέπει συνέχεια να μιλάω για να διορθώνω τα σφάλματα άλλων. Ο μονογονέας πρέπει διαρκώς να παρακολουθεί τις ψυχικές ανάγκες του παιδιού, να του προσφέρει διαρκώς ασφάλεια».

Η μεγαλύτερη πρακτική ανάγκη της Κατερίνας αυτή τη στιγμή, πέρα από την οικονομική, είναι ο χρόνος. «Επειδή όλα περνούν από τα χέρια μου, καθυστερώ στα πάντα. Πολλές φορές ζητώ βοήθεια από τον κύκλο μου, όμως νιώθω ότι γίνομαι βάρος».

Κάτι που την απασχολεί εξίσου είναι η ανασφάλεια που νιώθει για το γεγονός ότι έχει αναλάβει μόνη της την αποκλειστική ευθύνη του παιδιού. «Θα ήθελα να νιώθω ότι ζω σε ένα περιβάλλον ασφάλειας», μου λέει χαρακτηριστικά. «Γιατί μια μονογονεϊκή οικογένεια είναι πάντα εύκολος στόχος και το κράτος δυστυχώς δεν τη διασφαλίζει επαρκώς».

«Αν γύριζες τον χρόνο πίσω τι θα άλλαζες;» τη ρωτώ. «Σύντροφο!» απαντάει, εννοώντας ότι θα επέλεγε πιο προσεκτικά τον άνθρωπο με τον οποίον θα αποκτούσε παιδί. «Επίσης, θα φρόντιζα τον εαυτό μου περισσότερο. Γιατί αν φρόντιζα εμένα, δεν θα έπεφτα σε τέτοιες περιπτώσεις. Θα έπρεπε να κοιτάζω ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες μου. Ασχολήθηκα πολύ με την εκπαίδευσή μου, αλλά δεν κοίταξα πιο μπροστά, ώστε να φτιάξω μια πιο σωστή οικογένεια. Δεν ήξερα πώς να φιλτράρω σωστά τους ανθρώπους – πίστευα πως είμαι ευπροσάρμοστη, οπότε θα ταιριάξω στον καθένα. Όμως όταν ήρθε το παιδί, το οποίο έχει πολύ συγκεκριμένες ανάγκες, με εκπαίδευσε στο ότι έπρεπε να κάνω πιο σωστές επιλογές. Μακάρι αυτή την εκπαίδευση να την είχα νωρίτερα. Θα ήθελα, επίσης, να προσφέρω περισσότερο στους γύρω μου – να μην είμαι τόσο εγωκεντρική. Αλλά το παιδί με έχει βοηθήσει και σε αυτό, με έχει ανοίξει».

Ρωτώ την Κατερίνα αν μπορεί να ανταπεξέλθει οικονομικά στην ανατροφή του παιδιού της και μου απαντά χαρακτηριστικά: «Είμαι ισορροπημένη στο χάος», εννοώντας ότι με τον βασικό μισθό που λαμβάνει από την εργασία της, τη στήριξη της Αγκαλιάς και του Δήμου «κάπως βγαίνουμε, αλλά οριακά. Κανονικά μια οικογένεια θα πρέπει να έχει κάποια χρήματα στην άκρη για ώρα ανάγκης. Επίσης, φαντάζομαι τα έξοδα θα αυξηθούν στο μέλλον, όσο μεγαλώνει το παιδί… Τα σκέφτομαι συνέχεια όλα αυτά».

Καταφέρνει άραγε, εν μέσω όλων αυτών των απαιτήσεων, να φροντίσει τον εαυτό της; «Προσπαθώ να σέβομαι τον εαυτό μου. Να κοιμάμαι όσο γίνεται καλύτερα, να τρώω ποιοτικά, να βλέπω τα βίντεο που με ψυχαγωγούν, π.χ. ρομαντικά ή με κατασκευές, να διαλέγω μεταχειρισμένα ρούχα αλλά σε καλή κατάστασ,η ώστε να έχω ένα ευπρεπές ντύσιμο, και να βλέπω τους φίλους μου, ώστε να ενισχύεται με την επαφή αυτή η ψυχική μου υγεία».

Τη ρωτώ, τέλος, τι σημαίνει σήμερα για εκείνη ευτυχία: «Ευτυχία για εμένα είναι η προσφορά: Να είμαι χρήσιμη σε κάτι ουσιώδες και όχι απλά να απασχολούμαι με κάτι. Ευτυχία είναι να υπηρετείς την ανθρωπότητα που εξελίσσεται παραγωγικά, όχι άστοχα».

Αντωνία, 35 ετών: «Χρειάζομαι ό,τι κάθε μονογονέας: Χρόνο, υπομονή και ασφάλεια»

Η Αντωνία έχει δύο παιδιά ηλικίας 9 και 5 ετών, τα οποία μεγαλώνει μόνη της. Στην Αγκαλιά βρέθηκε όταν ήταν έγκυος στο δεύτερο παιδί της, οπότε αντιμετώπιζε κάποιες σοβαρές ψυχολογικές δυσκολίες. Της το πρότεινε μια φίλη που είχε επίσης λάβει βοήθεια από εκεί, οπότε έκανε τη σχετική αίτηση και λίγες μέρες μετά συνάντησε την ψυχολόγο του Συλλόγου. «Η γαλήνη που είχε μέσα της με έκανε να νιώσω ότι δεν είμαι μόνη και ότι όλα αντιμετωπίζονται», μου λέει.

Πράγματι, με την υλική και την ψυχολογική στήριξη του Συλλόγου, η Αντωνία καταφέρνει σήμερα –όχι εύκολα– να μεγαλώνει της παιδιά της. «Γενικά είναι δύσκολο να μεγαλώνεις παιδιά, αλλά όταν είσαι μονογονέας έχει παραπάνω βαθμό δυσκολίας, οι κεραίες σου πρέπει πάντα να είναι ανοιχτές», μου λέει και εξηγεί: «Αυτό που πραγματικά με δυσκολεύει είναι να συντονίσω την εργασία μου και την παραλαβή των παιδιών μου από το σχολείο. Επίσης, είναι αρκετά απαιτητικό ν’ ακούς ταυτόχρονα δύο παιδιά, να κάνεις αυτά που κάνουν όλοι οι γονείς καθημερινά, όπως  μαγείρεμα, μαθήματα κ.λπ., αλλά να είσαι μόνη».

Ωστόσο, όπως εξομολογείται, δεν θα άλλαζε κάτι στις επιλογές της. Σήμερα αυτό που πρακτικά χρειάζεται η Αντωνία είναι ύπνος και… υπομονή. Επίσης, «χρειάζομαι ασφάλεια. Αυτό είναι κάτι που χρειάζεται κάθε γυναίκα μονογονέας: να νιώθει ότι δεν είναι μόνη – να ξέρει ότι υπάρχουν πάρα πολλές μητέρες εκεί έξω που αγωνίζονται καθημερινά».

Δεν χρειάζεται και φροντίδα; «Εγώ προσπαθώ να έχω τις φίλες μου και να μην χανόμαστε. Να μιλάμε ανοιχτά για διάφορα θέματα που μας απασχολούν, να μην τα κουβαλάμε μέσα μας».

ΑΝ ΒΡΕΙΣ ΤΗ ΓΑΛΗΝΗ ΜΕΣΑ ΣΟΥ, ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙΣ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΣΟΥ, ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΤΟ ΠΙΟ ΑΣΗΜΑΝΤΟ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟ, ΓΙΑΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΟ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣ.

Θα τολμούσε να πει ακόμα και μέσα σε όλες αυτές τις δυσκολίες ότι νιώθει ευτυχισμένη; «Ευτυχία για μένα είναι τα μικρά καθημερινά πράγματα που δεν φαίνονται σημαντικά. Αν βρεις, όμως, την γαλήνη μέσα σου και αφήσεις για μια στιγμή όλη την πίεση και το άγχος, είναι σαν να ελευθερώνεις την ψυχή σουν και τότε το πιο ασήμαντο φαίνεται σπουδαίο, γιατί μπορείς  να το απολαύσεις».

Ελένη Τσελεμπίδου, Πρόεδρος του Συλλόγου Αγκαλιά: «Χρειαζόμαστε γάλατα, πάνες, και… εθελοντές»

Η Ελένη Τσελεμπίδου είναι Πρόεδρος της Αγκαλιάς εδώ και έναν μήνα, αλλά την υπηρετεί ως εθελόντρια περισσότερο από 20 χρόνια. Η αγάπη της για τα παιδιά και τον εθελοντισμό την οδήγησαν στο τιμόνι του Συλλόγου, που σημαίνει για εκείνη αγάπη, φροντίδα, στήριξη, αλληλεγγύη. «Όλοι χρειαζόμαστε την αγκαλιά, μα δεν μπορούν όλοι να την έχουν – δεν μπορούν όλοι να έχουν βοήθεια, τόσο από τους δικούς τους ανθρώπους όσο και από την κοινωνία, οπότε εμείς είμαστε εδώ για να τους την προσφέρουμε».

H Πρόεδρος του Συλλόγου Αγκαλιά κ. Ελένη Τσελεμπίδου Φωτογραφία: Αγγελική Καλαμαρά

«Ο σκοπός, λοιπόν, είναι καταρχάς η προστασία της εγκύου και του αγέννητου παιδιού, όμως είμαστε αρωγοί και στην οικογένεια, βοηθώντας κοινωνικά, οικονομικά, ψυχολογικά, ηθικά, συμβουλευτικά».

Περίπου 200 οικογένειες ωφελούνται αυτή τη στιγμή από τον Σύλλογο σε όλη την Ελλάδα, μέσα από τέσσερα προγράμματα που απευθύνονται στην έγκυο, τη νέα μαμά με το μωρό της, τη μάνα η οποία έρχεται στην Αγκαλιά με το ήδη γεννημένο παιδί της και τις μητέρες με μεγαλύτερα παιδιά έως 14 ετών. Οι μαμάδες αυτές δεν είναι απαραίτητα άγαμες, απλά συνήθως οι άγαμες είναι που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες οικονομικές δυσκολίες.

«Η πολιτεία δίνει κάποιο επίδομα στη μονογονεϊκή οικογένεια, το οποίο πραγματικά δεν φτάνει, τουλάχιστον για τις μητέρες που, πέρα από πόρους, δεν έχουν και δυνατότητα να αφήσουν τα παιδιά τους κάπου για να εργαστούν. Δεν συζητάμε, βέβαια, για τη φροντίδα του εαυτού τους, που είναι μηδαμινή. Χρειάζεται λοιπόν να φροντίσει η πολιτεία, ώστε τα παιδιά τους να μπορούν να πηγαίνουν σε παιδικούς σταθμούς ή χώρους όπου να παραμένουν με ασφάλεια όσο η γυναίκα δουλεύει ή χρειάζεται να κάνει κάτι για τον εαυτό της. Η πολιτεία θα έπρεπε να επιβραβεύει αυτή τη μάνα, όχι να την τιμωρεί» μου λέει η κ. Τσελεμπίδου.

Όσο για το πώς στηρίζεται ο ίδιος ο Σύλλογος, οι πόροι του προέρχονται από μεγάλες εταιρείες και ιδιώτες που προσφέρουν είτε οικονομικά είτε υλικά. «Το γάλα και οι πάνες είναι μόνιμα οι βασικές ανάγκες μας – είναι το βασικό αίτημα των νέων μαμάδων και αυτό στο οποίο οφείλουμε να επιδείξουμε μια σταθερότητα», υπογραμμίζει η Πρόεδρος.

Υπάρχει, όμως, και μεγάλη ανάγκη για εθελοντές – ιδιαίτερα εκπαιδευτικούς που να μπορούν να βοηθούν τα παιδιά τις απογευματινές ώρες με τα μαθήματά τους.

27 ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΥΠΑΡΞΕΙ ΜΑΜΑ ΟΦΕΛΟΥΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΛΛΟΓΟ ΠΟΥ ΝΑ ΜΑΣ ΕΙΠΕ ΟΤΙ ΜΕΤΑΝΙΩΣΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΗΣ.

Τη ρωτώ, κλείνοντας, τι θα έλεγε αν είχε σήμερα απέναντί της μια γυναίκα σαν την Αφροδίτη που ανέφερα στην εισαγωγή:

«Θα της έλεγα ότι σίγουρα μια ζωή είναι μεγάλο δώρο, όμως είναι και ένα βάρος που είναι δύσκολο να σηκώνει μόνος ένας άνθρωπος, ειδικά αν αυτός ο άνθρωπος δεν έχει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Αν πραγματικά θέλεις να κρατήσεις το μωρό σου, εμείς θα σε στηρίξουμε όπως μπορούμε, τόσο με το εξειδικευμένο προσωπικό μας όσο και καλύπτοντας μεγάλο μέρος των υλικών αναγκών. Όμως, η τελική απόφαση είναι δική σου. Να ξέρεις, πάντως, ότι στα 27 χρόνια λειτουργίας του Συλλόγου, δεν έχει υπάρξει ποτέ ωφελούμενη μαμά που να μας είπε ότι μετάνιωσε για την απόφαση να κρατήσει το παιδί της».