ΠΟΣΟ ΠΙΣΩ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΦΤΑΣΟΥΝ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΜΑΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ; Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΠΑΝΤΑ

Όπως έδειξε νέα έρευνα, οι πρώτες μας αναμνήσεις ξεκινούν πολύ νωρίτερα από όσο φανταζόμαστε, ειδικά αν κάποιος μας βοηθήσει να τις ανακαλέσουμε με συγκεκριμένο τρόπο.

Η πρώτη μου ανάμνηση προέρχεται από ένα γεγονός που συνέβη όταν ήμουν περίπου 4 – σύμφωνα με τους γονείς μου. Όχι κάτι σπουδαίο, αλλά από αυτές τις στιγμές που για κάποιον ανεξήγητο λόγο έχουν «γράψει» μέσα σου, με αποτέλεσμα να θυμάσαι κάθε μικρή λεπτομέρεια, ενώ την ίδια ώρα δυσκολεύεσαι να θυμηθείς άλλα γεγονότα, πιο πρόσφατα και ίσως πιο σημαντικά.

Σύμφωνα με κάποιες μελέτες, τα 4 με 5 χρόνια είναι η ηλικία που ξεκινούν οι πρώτες μνήμες των ενηλίκων. Ωστόσο, έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Memory αποκάλυψε πως αν προσπαθήσει κανείς, ίσως μπορέσει να ανακαλέσει ακόμα παλαιότερες αναμνήσεις, ακόμα κι από την ηλικία των 2,5 ετών.

Για την ακρίβεια, λένε οι ερευνητές, «υπάρχει μάλλον μια δεξαμενή πιθανών αναμνήσεων», από την οποία οι άνθρωποι μπορούν να αντλήσουν, αν αρχίσουν να ερωτώνται συγκεκριμένα γι’ αυτές, παρά μια συγκεκριμένη ηλικία που σηματοδοτεί την αρχή των αναμνήσεων.

Τι έδειξε η έρευνα για τις πρώτες αναμνήσεις μας;

Για να μπορέσει να κατανοήσει πώς προκύπτουν οι πρώτες αναμνήσεις, η καθηγήτρια του τμήματος Ψυχολογίας στο Memorial University of Newfoundland, Carole Peterson, PhD, ανέτρεξε σε παλαιότερες έρευνες σχετικά με την παιδική αμνησία και ανέλυσε στοιχεία που συγκεντρώνει στο εργαστήριό της εδώ και δύο δεκαετίες.

Τα στοιχεία αυτά έδειξαν ότι οι πρώτες μνήμες συχνά εντοπίζονται ήδη από την ηλικία των 2,5 ετών, ενώ παλαιότερα οι επιστήμονες πίστευαν ότι αρχίζουν από τα 3,5 και μετά.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Τι είναι αυτό που, σύμφωνα με τους ερευνητές, καθορίζει το πόσο πίσω μπορεί να πάει μια ανάμνηση;

• Η κουλτούρα
• Η εθνικότητα
• Το οικιακό περιβάλλον (αστικό έναντι αγροτικού)
• Το πώς θυμούνται οι γονείς μας τις δικές τους αναμνήσεις
• Η νοημοσύνη
• Η σειρά γέννησης
• Το μέγεθος της οικογένειάς μας
• Το φύλο

«Η μελέτη αυτή μας επιβεβαιώνει ότι ακόμα και από μικρή ηλικία τα παιδιά βλέπουν και επηρεάζονται από το περιβάλλον τους, από τους ανθρώπους που βρίσκονται σε αυτό και από τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω τους», λέει σε άρθρο η ψυχοθεραπεύτρια Cassandra Fallon.

Η ίδια συνεχίζει: «Η ανάκληση των αναμνήσεων αποτελεί μια πρόκληση και αυτή η μελέτη το αποδεικνύει. Επιπλέον, μας βοηθά να επικυρώσουμε ότι μπορεί να μη θυμηθούμε ποτέ ακριβείς ημερομηνίες ή λεπτομέρειες, αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι βιώσαμε ή νιώσαμε αυτά που νιώσαμε και ότι αυτά με κάποιον τρόπο είχαν επίδραση σε εμάς».

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΜΝΗΜΕΣ ΜΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΗΔΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΩΝ 2,5 ΕΤΩΝ.

Η μελέτη έδειξε, επίσης, ότι ρόλο παίζει και ο τρόπος που μας ζητάει κάποιος να ανακαλέσουμε τις πρώτες αναμνήσεις μας. Η πρώτη-πρώτη ανάμνηση μπορεί να μην έχει σταθεροποιηθεί μόνιμα μέσα μας. Αντίθετα, εκτεταμένες συνεντεύξεις και πολλαπλές συναντήσεις με ειδικούς σε διάστημα μηνών ή ετών θα μπορούσαν να βοηθήσουν κάποιον να ανασύρει ακόμα περισσότερες αναμνήσεις από την τράπεζα μνήμης του.

Για παράδειγμα, η ψυχίατρος Leela Magavi λέει: «Εγώ συμβουλεύω τους ασθενείς μου να δημιουργούν χρονολόγια της ζωής τους και αυτό τους βοηθά να αποκτούν πρόσβαση στις πρώτες αναμνήσεις. Όταν συμβαίνει αυτό, τους προκαλεί μεγάλη έκπληξη πόσα μπορούν να θυμηθούν!»

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ.

Η έρευνα κατέληξε στο ότι υπάρχει ρευστότητα στην ανάκτηση των πρώιμων εμπειριών και ότι οι αναμνήσεις αυτές μπορεί τελικά να είναι εύπλαστες. Συνεπώς, είναι δύσκολο να πει κανείς με βεβαιότητα ποια είναι η πραγματικά πρώτη-πρώτη παιδική του ανάμνηση.

Έχει, όμως, σημασία;

Σύμφωνα με τους ειδικούς έχει. Γιατί ανεξάρτητα με το πόσο πίσω πηγαίνουν, οι πρώτες αναμνήσεις μπορεί να έχουν θεραπευτικές δυνατότητες. Όπως εξηγεί η Dr. Magavi, «οι πρώιμες αναμνήσεις συχνά ευθυγραμμίζονται με τις βασικές αξίες, τους φόβους, τις ελπίδες και τα όνειρα των ατόμων. Η ανάσυρση των αναμνήσεων αυτών, λοιπόν, μπορεί να επιτρέψει στα άτομα να ανακουφίσουν το εσωτερικό τους παιδί και να θεραπευτούν από τις αγχωτικές ή τραυματικές καταστάσεις που έχουν υποστεί σε όλη τους τη ζωή. Μπορεί, επίσης, να τα βοηθήσει να δουν πιο καθαρά τη ζωή και να αποδεχτούν ό,τι έχει μεγαλύτερη σημασία γι’ αυτά».

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΜΑΣ ΒΟΗΘΟΥΝ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ.

Οι ειδικοί συμπληρώνουν ότι οι πρώτες αναμνήσεις –ακόμα κι αυτές που μας έχουν θυμίσει άλλοι και που δεν υπάρχουν ξεκάθαρα στο μυαλό μας– μπορεί, επίσης, να παίξουν σημαντικό ρόλο στο να κατασκευάσουμε ολόκληρο το αφήγημα της ζωής μας.

Για παράδειγμα, εξηγούν ότι μπορεί να μην έχει μεγάλη σημασία αν κάποιος θυμάται πραγματικά να πέφτει από το ποδήλατο και να χτυπά στα 3 έτη του, αν άκουσε να το λένε οι γονείς του ή αν το είδε σε κάποια φωτογραφία. Αν πρόκειται για ένα γεγονός που πραγματικά συνέβη, αποτελεί μέρος της ιστορίας ζωής κάποιου. Κάποιος, λοιπόν, μπορεί να το χρησιμοποιήσει ως «θέμα» που θα τον βοηθά να συνειδητοποιεί πώς από παιδί αντιμετωπίζει δυσκολίες που προκύπτουν στη ζωή.

Με άλλα λόγια, οι αναμνήσεις αυτές μας βοηθούν να κατανοούμε καλύτερα τον εαυτό μας, να ενισχύουμε την αυτοπεποίθησή μας, να είμαστε πιο αποφασιστικοί και ανθεκτικοί, και αυτό τελικά μας οδηγεί στο να ζούμε πιο ολοκληρωμένα.