ΣΕ ΠΟΙΑ ΗΛΙΚΙΑ ΦΤΑΝΕΙ Η ΕΥΦΥΪΑ ΣΟΥ ΣΤΟ ΖΕΝΙΘ ΤΗΣ;

Νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο Stanford ανατρέπει τα μέχρι σήμερα δεδομένα και δίνει έμφαση όχι στο πότε αλλά στο πώς διατηρείται η ευφυΐα.

Συζητούσα πρόσφατα με έναν συνομήλικο φίλο προγραμματιστή –Software Architect, για όσους γνωρίζουν τον συγκεκριμένο ρόλο– ο οποίος, ενώ θεωρείται εξαιρετικός στη δουλειά του και απόλυτα up-to-date σε ό,τι την αφορά, μου έλεγε ότι του είναι αδύνατον να παρακολουθήσει το πόσο πιο γρήγορα δουλεύουν οι κατά 15-20 χρόνια νεότεροί του.

Τα λεγόμενά του επιβεβαιώνει μελέτη που διεξήγαγε τον Μάρτιο του 2021 το Πανεπιστήμιο του Gothenburg στον κόσμο της βιομηχανίας της τεχνολογίας, η οποία κατέληξε ότι τα άτομα άνω των 35 θεωρείται πως έχουν «μεγαλύτερες δυσκολίες στην επεξεργασία πληροφοριών και στο να “πιάνουν” νέα πράγματα» από όσους βρίσκονται στη δεκαετία των 20 ή στις αρχές των 30.

Ο φίλος μου, δηλαδή, σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη, στα 44 θεωρείται πλέον... μαθουσάλας. Είναι πολύ καλός στον έλεγχο και την διαχείριση της ομάδας του, που αποτελείται από 25χρονους, αλλά η εποχή των καινοτόμων ιδεών και της υπέρτατης πνευματικής διαύγειας έχει παρέλθει γι’ αυτόν.

Δεν ξέρω για εσάς, πάντως εμένα με «φρικάρει» αυτή η ιδέα, οπότε αποφάσισα να το ψάξω λίγο παραπάνω για να δω αν πράγματι είναι έτσι. Και τότε εμφανίστηκε μπροστά μου μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου Stanford, που δημοσιεύτηκε την Άνοιξη του 2025 στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances, σύμφωνα με την οποία όλα τα παραπάνω είναι μπούρδες.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Πότε φτάνει η ευφυΐα στο ζενίθ;

Ερευνητές του Ινστιτούτου Hoover, από το Πανεπιστήμιο Stanford, θέλησαν να ελέγξουν αν οι γνωστικές δεξιότητες αρχίζουν πραγματικά να φθίνουν μετά τα 30 και βρήκαν έναν έξυπνο τρόπο για να το κάνουν.

Παλαιότερες μελέτες που είχαν επιχειρήσει κάτι αντίστοιχο, το έκαναν αναλύοντας τις επιδόσεις διαφόρων ηλικιακών ομάδων σε συγκεκριμένα τεστ. Αν έβρισκαν ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία απέδιδαν χειρότερα, ανακοίνωναν ότι όσο μεγαλώνει κανείς τόσο λιγότερο ευφυής είναι. Η ομάδα του Stanford, όμως, αναγνώρισε ένα πρόβλημα σε αυτές τις μελέτες: Μερικές φορές δεν είναι η μεγαλύτερη ηλικία που κάνει τους ανθρώπους να αποδίδουν χειρότερα σε κάποιες μετρήσεις, αλλά το περιβάλλον τους ή η εκπαίδευσή τους. Σε κάποιες περιοχές, τα επίπεδα εκπαίδευσης έχουν ανέβει κατακόρυφα.

Τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, λοιπόν, μπορεί να αποδίδουν λιγότερο καλά στα τεστ, αλλά αυτό δεν είναι παράλογο όταν έχουν πολύ λιγότερα χρόνια εκπαίδευσης. Σκέψου το και διαφορετικά: Οι μπαμπάδες μας δεν θα τα κατάφερναν αν δοκιμάζονταν στις τεχνολογικές τους δεξιότητες, όμως θα μπορούσαν ίσως να κάνουν μια δύσκολη μαθηματική πράξη με το μυαλό μέσα σε δευτερόλεπτα.

Αυτό, λοιπόν, που έχει νόημα να ελέγξει ένας επιστήμονας είναι την ευφυΐα των ίδιων ανθρώπων σε διαφορετικές ηλικίες, σε βάθος χρόνου, και να διαπιστώσει έτσι αν πράγματι η γνωστική τους ικανότητα αρχίζει να μειώνεται και πότε. Τα καλά νέα για τους ερευνητές του Stanford ήταν ότι αυτά ακριβώς τα στοιχεία είχαν συλλεχθεί ήδη για μια μεγάλη έρευνα σε Γερμανούς ενήλικες. Όταν τα πήραν στα χέρια τους, τα έβαλαν κάτω και αφού τα σύγκριναν ξέρεις τι ανακάλυψαν;

Η ΕΥΦΥΪΑ ΔΕΝ ΚΟΡΥΦΩΝΕΤΑΙ ΜΕΧΡΙ ΝΑ «ΠΑΤΗΣΟΥΜΕ» ΚΑΛΑ ΤΑ 40.

Παραθέτω το ακριβές –μεταφρασμένο– συμπέρασμα του επικεφαλής ερευνητή Eric Hanushek: «Οι δεξιότητες αυξάνονται σημαντικά στην ηλικία των 40, τόσο στον γραμματισμό (αλφαβητισμό) όσο και στην αριθμητική. Στη συνέχεια, οι μέσες δεξιότητες μειώνονται ελαφρώς στον γραμματισμό και πιο έντονα στην αριθμητική». Συνεπώς και με απλά λόγια: η συνολική καθημερινή ευφυΐα δεν κορυφώνεται μέχρι να «πατήσουμε» καλά τα 40. Και αυτό δεν είναι καν το καλύτερο.

«Χρησιμοποίησέ το ή χάσ’ το»

Τα στοιχεία περιλάμβαναν αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις γνωστικές δεξιότητες που χρησιμοποιούσαν ενεργά οι συμμετέχοντες. Κάποιοι έκαναν μαθήματα στο πλαίσιο διά βίου μάθησης, άλλοι διάβαζαν βιβλία ή έλυναν σύνθετα μαθηματικά. Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να σκάψουν ακόμα πιο βαθιά, μελετώντας πώς η συμπεριφορά επηρεάζει τη γνωστική έκπτωση.

Διαπίστωσαν πως οι πτυχιούχοι που εργάζονταν σε περιβάλλοντα στα οποία χρησιμοποιούσαν καθημερινά τις δεξιότητές τους δεν εμφάνισαν κάποια γνωστική έκπτωση. Μάλιστα, οι ικανότητές τους σε έναν βαθμό αυξήθηκαν κατά το δεύτερο μισό της καριέρας τους.

Οι συμμετέχοντες από κάθε υπόβαθρο –όχι μόνο οι μορφωμένοι– έδειξαν να διατηρούν σταθερές τις γνωστικές τους δεξιότητες τουλάχιστον μέχρι τα 65 εφόσον τις εξασκούσαν. Από την άλλη, αυτοί που δεν φρόντιζαν να μένουν πνευματικά δραστήριοι παρατήρησαν πράγματι μείωση των νοητικών δεξιοτήτων τους μετά τα 40.

Όπως είπε χαρακτηριστικά ο συγγραφέας της μελέτης, «η ατομική συμπεριφορά επηρεάζει σημαντικά την απόδοση των νοητικών δεξιοτήτων ανά ηλικία. Όσοι χρησιμοποιούν καθημερινά τις γραμματικές και αριθμητικές τους ικανότητες στο σπίτι ή τη δουλειά μπορούν να μειώσουν, αν όχι να εξαλείψουν, τα νευρολογικά πρότυπα της έκπτωσης των δεξιοτήτων».

Τι μας λέει με λίγα λόγια η επιστήμη; Use it or lose it – Χρησιμοποίησέ το ή χάσ’ το». Και τι άλλο; Ότι μπορεί ο 25χρονος να «τρέχει» πιο γρήγορα, όμως από τον 40χρονο θα πιαστεί όταν θα σκοντάψει.