ΤΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ Η ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ ΣΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΓΗΡΑΝΣΗ

Γνωρίζεις πόσο έξυπνος είναι ο σκύλος σου; Η επιστήμη δείχνει ότι η νοημοσύνη του φθίνει με την ηλικία – και έχει πολλά να μας μάθει για τη δική μας.

Ζούμε στον 21ο αιώνα και τα ζώα γίνονται συχνά αντικείμενο πειραμάτων που έχουν ως τελικό στόχο να σώζουν εμάς. Τώρα, αν στο μεσοδιάστημα σώζουν και τα ζώα που τραβούν των παθών τους τον τάραχο, ακόμα καλύτερα. Στο πεδίο της έρευνας για την αντιγήρανση, η ανθρωπότητα έχει «ποντάρει» και πάνω στους σκύλους. Είναι το δημοφιλέστερο ζωικό μοντέλο για τη γήρανση του ανθρώπου, η οποία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για όλες τις κύριες (και δολοφονικές) ασθένειες.

Στα αρνητικά είναι πως οι επιστήμονες ακόμα δεν έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν στο τι προκαλεί τη γήρανση. Ή ποια προσέγγιση θα μπορούσε να την επιβραδύνει καλύτερα.

Εδώ θα χρειαστεί να διευκρινίσουμε ότι δεν υπάρχει έμβιο ον που να μην επηρεάζεται από τη φθορά του χρόνου. Ωστόσο, κάποια επηρεάζονται περισσότερο από άλλα, ακόμα κι αν ανήκουν σε στενά συγγενικά είδη.

Μεταξύ των επικρατέστερων θεωριών είναι ότι:

• ο ρυθμός γήρανσης ενός έμβιου οργανισμού ελέγχεται από ορισμένα γονίδια,
• όλα εξαρτώνται από τα τελομερή,
• ο εχθρός είναι η βλάβη που προκαλείται από χρόνια φλεγμονή.

Πιθανοί μηχανισμοί γήρανσης έχουν τροποποιηθεί σε σκουλήκια, μύγες φρούτων και ποντίκια, έπειτα από σχετικά πειράματα. Από το πρώτο στάδιο των δοκιμών μέχρι τη χρήση των ίδιων ουσιών από ανθρώπους συνήθως απαιτούνται δεκαετίες έρευνας.

Ως προς τη γήρανση του ανθρώπου, οι σκύλοι χρησιμεύουν στις έρευνες, καθώς είναι αρκετά μακρόβια ζώα, που τα καθιστά καλύτερο μοντέλο από τα ποντίκια, αλλά και αρκετά βραχύβια, ώστε μια θεραπεία να μπορεί να δοκιμαστεί σε λίγα χρόνια.

Στο επίκεντρο έχουν τεθεί μεταξύ άλλων πιθανές αντιγηραντικές ενώσεις που διαθέτουν οι τριχωτοί μας φίλοι. Διάφορα σχετικά συμπληρώματα που υπόσχονται παράταση ζωής (διά της μείωσης των επιπτώσεων του γήρατος) κυκλοφορούν ήδη στις ΗΠΑ. Ωστόσο, ο Αμερικανικός Oργανισμός Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA) δεν έχει δώσει σχετική έγκριση, καθώς τα προϊόντα έχουν αμφισβητούμενα –όχι αρκετά σταθερά– αποτελέσματα.

Έτσι, έρχεται στο προσκήνιο νέα πρωτοποριακή μελέτη, που διενεργήθηκε από το Πανεπιστήμιο Eötvös Loránd της Ουγγαρίας και σχετίζεται με την κατανόηση της οργάνωσης και των προτύπων γήρανσης των καλύτερων φίλων μας.

Δύο βασικοί άξονες νοημοσύνης στους σκύλους

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ηλικιωμένοι σκύλοι μπορούν όπως και οι άνθρωποι να εμφανίσουν συμπτώματα που παραπέμπουν στην άνοια, γεγονός που τους καθιστά εξαιρετικό μοντέλο στη μελέτη της γνωστικής γήρανσης. Έως τώρα, όμως, οι μελέτες επί των γνωστικών αλλαγών γίνονταν σε συνθήκες απομόνωσης. Δεν είχε διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίον μπορεί να αλληλεπιδρούν διαφορετικές γνωστικές ικανότητες. Ή πώς η ηλικία επηρεάζει αυτές τις ικανότητες σε ένα ευρύτερο φάσμα. Αυτές τις απαντήσεις επιχείρησαν να δώσουν οι ερευνητές από το ουγγρικό πανεπιστήμιο.

iStock

Τα ευρήματα παρέχουν στοιχεία ότι οι σκύλοι διαθέτουν ένα βασικό συστατικό νοημοσύνης που είναι γνωστό ως ο «γενικός γνωστικός παράγοντας» και αντικατοπτρίζει την ανθρώπινη εκδοχή, ειδικά σε σχέση με τη γήρανση. Ο γενικός γνωστικός παράγοντας (παράγοντας g) αντιπροσωπεύει τη βασική νοημοσύνη που επηρεάζει τη συνολική γνωστική απόδοση ενός ατόμου σε μια ποικιλία εργασιών. Η συγκεκριμένη ιδέα πηγάζει από την παρατήρηση ότι τα άτομα που αποδίδουν καλά σε έναν τύπο γνωστικών εργασιών τείνουν να αποδίδουν καλά σε άλλους. Αυτό υποδηλώνει την ύπαρξη μιας κοινής υποκείμενης ικανότητας ή παράγοντα που συμβάλλει σε αυτές τις επιδόσεις.

Η μελέτη συμπεριέλαβε 129 σκύλους διαφόρων φυλών, διασφαλίζοντας ευρεία εκπροσώπηση των πληθυσμών. Οι ηλικίες ήταν επίσης πολλές διαφορετικές. Πριν τα γνωστικά τεστ, κάθε σκύλος υποβλήθηκε σε προκαταρκτική αξιολόγηση για να διασφαλιστεί ότι ήταν απαλλαγμένος από σημαντικές αισθητηριακές βλάβες ή σωματικές καταστάσεις που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την ικανότητά του να ολοκληρώσει τις εργασίες.

Τα τετράποδα πέρασαν από δέκα γνωστικά τεστ τα οποία σχεδιάστηκαν για να μπορούν να διερευνούν διάφορες διαστάσεις της νοημοσύνης του σκύλου – συμπεριλαμβανομένης της συνειρμικής μάθησης, της μνήμης, των ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων και της κοινωνικής γνώσης. Αυτά τα καθήκοντα επιλέχθηκαν με βάση την πιθανή συνάφειά τους με γενικές γνωστικές ικανότητες που παρατηρούνται σε άλλα είδη, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων. Η μελέτη έγινε σε ελεγχόμενο περιβάλλον.

Ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα ήταν η αναγνώριση του παράγοντα g σε σκύλους. Προέκυψε ως σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στη διακύμανση μεταξύ διαφορετικών γνωστικών τομέων, υποδεικνύοντας ότι αντιπροσωπεύει ένα κεντρικό στοιχείο της νοημοσύνης και όχι μια συλλογή άσχετων γνωστικών δεξιοτήτων.

Περαιτέρω ανάλυση αποκάλυψε μια ιεραρχική δομή της νοητικής ικανότητας του σκύλου, με συγκεκριμένες γνωστικές ικανότητες που τροφοδοτούνται σε ευρύτερους γνωστικούς τομείς. Αυτοί με τη σειρά τους συμβάλλουν στον γενικό γνωστικό παράγοντα.

iStock

Η συγκεκριμένη δομή αντικατοπτρίζει την ιεραρχική οργάνωση της ανθρώπινης νοημοσύνης, ενώ εντοπίστηκαν στους σκύλους και δύο διακριτοί γνωστικοί τομείς:

• η ατομική επίλυση προβλημάτων,
• η συνειρμική μάθηση.

Οι συμπεριφορές των σκύλων που δείχνουν το γνωστικό τους επίπεδο

Τα τετράποδα που είχαν υψηλή βαθμολογία στον παράγοντα g ήταν πιο περιπετειώδη και περίεργα για άγνωστα περιβάλλοντα, έδειχναν αυξημένο ενδιαφέρον για νέα αντικείμενα ή καταστάσεις και διέπρεψαν στην εκμάθηση νέων εργασιών σε σύγκριση με εκείνα που είχαν χαμηλότερη βαθμολογία.

Όπως είπαν οι ερευνητές, η τάση για εξερεύνηση, καινοτομία και μάθηση ευθυγραμμίζεται στενά με τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τον παράγοντα g στους ανθρώπους.

Μέσω της διερεύνησης του γνωστικού παράγοντα και των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας κάθε σκύλου (έγινε με ερωτηματολόγιο που συμπλήρωσαν οι κηδεμόνες), προέκυψε ξεκάθαρο μοτίβο. Οι υψηλότερες βαθμολογίες του παράγοντα g συνδέονταν σταθερά με αυξημένα επίπεδα δραστηριότητας, μεγαλύτερη προθυμία για συμμετοχή σε προπονήσεις και υψηλότερη ικανότητα εκπαίδευσης.

Αυτή η σχέση μεταξύ του παράγοντα g του σκύλου και των βασικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητας ενίσχυσε περαιτέρω την ομοιότητα μεταξύ του σκύλου και της ανθρώπινης γενικής νοημοσύνης. Επιπροσθέτως, ο γενικός γνωστικός παράγοντας παρουσίασε μείωση με την ηλικία, κάτι που υπογραμμίζει μια ευπάθεια στη γνωστική οργάνωση η οποία υπερβαίνει τα είδη.

Τα θέματα υγείας βρέθηκαν επίσης να επηρεάζουν τη σχέση μεταξύ της ηλικίας και του γενικού γνωστικού παράγοντα. Αυτό δείχνει ότι η γνωστική έκπτωση λόγω γήρανσης μπορεί να είναι πιο έντονη σε σκύλους με φτωχότερη υγεία.