ΤΙ ΔΟΥΛΕΙΑ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΠΙΤΣΙΡΙΚΙΑ ΣΤΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ;

Μπορεί ένα παιδί να απολαύσει πραγματικά μια έκθεση τέχνης; Σύμφωνα με έρευνες, όχι μόνο μπορεί, αλλά η εμπειρία θα ενισχύσει τη δημιουργικότητα, τη σκέψη, την επικοινωνία και τη συναισθηματική του ανάπτυξη.

«Θα είναι πάλι γεμάτο πιτσιρίκια;» με ρώτησε ορθά-κοφτά μια φίλη, όταν της πρότεινα να πάμε στην έκθεση για τον Van Gogh, για την οποία είμαι σίγουρος πως έχεις ακούσει και πιθανώς έχεις επισκεφθεί. Και δεν είχα να της καταλογίσω κάτι όταν συνέχισε αγανακτισμένη: «Τι θα καταλάβει το πεντάχρονο από τον Van Gogh και το σέρνεις στην έκθεση, όπου στην τελική θα βαρεθεί, θα αρχίσει να τσιρίζει και θα μας σπάσει τα νεύρα;» Τι δουλειά έχουν τα πιτσιρίκια στις εκθέσεις;

Προς υπεράσπιση της φίλης μου, ο καλλιτέχνης Jake Chapman έχει υποστηρίζει ότι η παρουσία παιδιών σε εκθέσεις με έργα τέχνης είναι «το απόλυτο χάσιμο χρόνου», ενώ ο Βρετανός συγγραφέας, αρθρογράφος και ειδικός στην ιστορία της βρετανικής τέχνης, David Buckman, βρίσκει πως η επίσκεψη σε μια έκθεση «είναι καλύτερη χωρίς παιδιά που τρέχουν και φωνάζουν». Προς υπεράσπιση δική μου, αναγνωρίζω πως έξω από τον χoρό πολλά τραγούδια λέγονται κι ότι συχνά υπάρχουν πρακτικές δυσκολίες, όπως ότι δεν έχεις να αφήσεις κάπου τα παιδιά.

Ωστόσο, αν κάτι μου έμεινε κάτι από την έκθεση Van Gogh –σε σχέση με το θέμα που μας καίει– όπως και από μια αντίστοιχη για τον Dali, ήταν από τη μια οι απελπισμένοι γονείς, που προσπαθούσαν να πείσουν τα ανήλικα πως πρέπει να ενθουσιαστούν (με το στανιό) με ό,τι βλέπουν, από την άλλη απελπισμένα ανήλικα, που βαριόντουσαν, φώναζαν ή έψαχναν διαφυγή από την ανία με τρόπους που έφερναν απελπισία στους υπολοίπους, συμπεριλαμβανομένης της φίλης. Επίσης, δεν θα ξεχάσω το τρομαγμένο από το περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας κοριτσάκι που ο μπαμπάς του επέμενε: «Μα δες το, αρέσει και στη θεία!»

Έρευνες δείχνουν ότι οι επισκέψεις σε μουσεία μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργική σκέψη των παιδιών. Pexels Helena I

Έτσι, αποφάσισα να το ψάξω, να δω τι λένε έρευνες και ειδικοί για το θέμα, κι έπεσα πάνω σε μια ενδιαφέρουσα τοποθέτηση από την Jane Murray, Καθηγήτρια Παιδαγωγικής στη Σχολή Εκπαίδευσης, Τεχνών, Επιστημών και Τεχνολογίας του Πανεπιστήμιο του Northampton. H Murray έχει ηγηθεί μελέτης σε 300 παιδιά σχολικής ηλικίας για λογαριασμό της Εθνικής Πινακοθήκης της Αγγλίας, στο πλαίσιο του προγράμματός Take One Picture, που απευθύνεται σε παιδιά δημοτικού.

Στο άρθρο της, εξηγεί πώς η επαφή των παιδιών με την τέχνη από μικρή ηλικία μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στη συνολική τους ανάπτυξη. «Η έρευνά μας έδειξε ότι αποκόμισαν πλήθος από γνώσεις και δεξιότητες γύρω από την τέχνη, τη γραφή, το λεξιλόγιο, την ομιλία και την ακρόαση, ενώ οξύνθηκαν η αυτοπεποίθηση, η ενσυναίσθηση, οι κοινωνικές δεξιότητες, η κινητοποίηση και η κριτική τους σκέψη».

Pexels Daka

Ανάπτυξη δημιουργικών δεξιοτήτων και αισθητικής

Τα παιδιά που έρχονται σε άμεση επαφή με την τέχνη αναπτύσσουν καλλιτεχνική ευαισθησία και δημιουργικότητα. Έρευνες δείχνουν ότι οι επισκέψεις σε μουσεία μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργική σκέψη των παιδιών, αυξάνοντας κατά 34% την παραγωγή πρωτότυπων ιδεών και κατά 47% τις συνολικές ιδέες. Η καθηγήτρια υποστηρίζει ότι η θέαση πραγματικών έργων τέχνης εισέρχεται στη συνείδηση των παιδιών με τρόπους που ενισχύουν τη δική τους καλλιτεχνική δημιουργικότητα και τα βοηθά να καλλιεργήσουν αισθητική αντίληψη.

Ενίσχυση γνωστικών δεξιοτήτων και κριτικής σκέψης

Οι εκθέσεις και τα μουσεία διεγείρουν τη σκέψη των παιδιών, τα προκαλούν να σκεφτούν κριτικά για το τι ξεχωρίζει τους χώρους αυτούς από τις καθημερινές τους εμπειρίες. Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι τα νήπια που επισκέπτονται μουσεία τα πηγαίνουν καλύτερα στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Η Murray εξηγεί ότι η παρατήρηση έργων τέχνης ενθαρρύνει τα παιδιά να βρουν νόημα συνδέοντας την περιέργειά τους με προηγούμενες εμπειρίες, ενώ οι ανοιχτές ερωτήσεις από ενήλικες ενισχύουν τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων.

Η μεταφορά των μαθημάτων από την τάξη στο μουσείο συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των παιδιών. Unsplash David Ramirez

Ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων

Έχει αποδειχθεί ότι η μεταφορά των μαθημάτων από την τάξη στο μουσείο συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των παιδιών. Η καθηγήτρια παρατηρεί ότι τα εκθέματα δίνουν το έναυσμα στα παιδιά να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους, ενισχύοντας την ικανότητά τους για λεκτική και μη λεκτική έκφραση. Οι διάλογοι και τα παιχνίδια εξερεύνησης με την οικογένεια και το προσωπικό του μουσείου ενισχύουν το ενδιαφέρον των παιδιών και εμπλουτίζουν την κατανόησή τους.

Καλλιέργεια συναισθηματικής νοημοσύνης και ενσυναίσθησης

Ίσως το πιο σημαντικό, λέει η Murray, είναι  ότι «η τέχνη δίνει δύναμη στα παιδιά». Τα παιδιά που νιώθουν ενδυναμωμένα  αναπτύσσουν υγιή αυτοαντίληψη, στοιχείο που ευνοεί την ψυχική υγεία και την ικανότητα αυτορρύθμισης. Επιπλέον, η  επαφή με την τέχνη επηρεάζει τη συναισθηματική τους ανάπτυξη, βοηθώντας τα να αναγνωρίσουν και να μάθουν από τα συναισθήματα που αποτυπώνονται στα έργα τέχνης. Οι επισκέψεις σε γκαλερί δίνουν στα παιδιά την ευκαιρία να βιώσουν και να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση.

Τα βρέφη τεσσάρων μηνών κοιτούν περισσότερο τοπία του Van Gogh που οι ενήλικες θεωρούν ευχάριστα. Unsplash Gabriel Tovar

Από ποια ηλικία να πάει το παιδί σε εκθέσεις και μουσεία;

Στο άρθρο της η Murray μιλά για βρέφη και παιδιά, χωρίς να προσδιορίζει ηλικίες. Έκανα μίνι έρευνα και τα αποτελεσματα με εξέπληξαν:

• Οι σχετικές μελέτες δείχνουν ότι ακόμη και τα βρέφη μπορούν να αλληλεπιδράσουν με την τέχνη. Αν και αδύναμη αρχικά, η όρασή τους βελτιώνεται γρήγορα και ήδη από τους 3 μήνες μπορούν να εστιάσουν το βλέμμα τους σε έργα τέχνης.
• Μια μελέτη έδειξε ότι τα βρέφη 4 μηνών κοιτούν περισσότερο τοπία του Van Gogh που οι ενήλικες θεωρούν ευχάριστα, υποδηλώνοντας πρώιμες αισθητικές προτιμήσεις.
• Η αναπτυσσόμενη όρασή τους διεγείρεται εντονότερα από μεγάλες αντιθέσεις στα χρώματα, ενώ έχει διαπιστωθεί ότι στρέφουν το βλέμμα τους αυθόρμητα προς φωτογραφίες ή εικόνες ανθρώπων σχεδόν από τη γέννηση.
• Έχει αποδειχθεί ότι η κοινή ενασχόληση γονέων/φροντιστών και μωρών με την τέχνη είναι ευεργετική για την ψυχική υγεία και ευεξία και των δύο πλευρών.