ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΑΝΤΡΑΣ ΕΙΝΑΙ Ο «PERFORMATIVE MALE»;

Ποιος είναι ο «performative male»; Ένας νέος τύπος άντρα της Gen Z, που ανατρέπει την παραδοσιακή αρρενωπότητα και προκαλεί συζητήσεις στα social media.

Τον τελευταίο μήνα, στα social media –και δη το TikTok– η Gen Z επιδίδεται σε έναν διεθνή διαγωνισμό βράβευσης των καλύτερων εκδοχών «performative male». Είναι ένας νέος τύπος άντρα που επινόησε η νέα γενιά για να περιγράψει όποιον υιοθετεί συμπεριφορές ή ενδιαφέροντα που είναι «προοδευτικά» ή «θηλυκά» με σκοπό να προσελκύσει γυναίκες.

Με λίγα λόγια, ο performative male είναι το αντίθετο του gym bro, δηλαδή αυτού που «άντεξε» στον χρόνο ως παραδοσιακή, αρρενωπή εκδοχή ενός άνδρα. Ενδεχομένως να είναι και ο απόγονος του softboi, που εμφανίστηκε στη δεκαετία του 2010. Ήταν ο άντρας που ερχόταν σε επαφή με τα συναισθήματα του, είχε εξειδικευμένο μουσικό γούστο και έσπασε το καλούπι του παραδοσιακού «βασικού» ανδρικού πρότυπου.

Βέβαια, ο performative male μπορεί να είναι συνάμα σκληρός και τρυφερός, πολιτικάντης ή πνευματικός, αρκεί να υπάρχει ένα «θεατρικό» πλαίσιο. Το νέο μοντέλο κάνει ό,τι κάνει μια γυναίκα, με παροιμιώδη χαλαρότητα.

Για παράδειγμα, ένας performative male διαβάζει βιβλία φεμινιστικής λογοτεχνίας, ακούει τη μουσική γυναικών δημιουργών –ιδανικά από δίσκο βινυλίου ή χρησιμοποιώντας κάποια άλλη vintage συσκευή, όπως είναι το Walkman–, ενδιαφέρεται για την αστρολογία, την περιποίηση του δέρματος, τα φαρδιά ρούχα και τις τσάντες tote, ενώ λατρεύει να κάνει δημόσιες προβολές της συναισθηματικής του ευαισθησίας και του ενδιαφέροντος του για θεραπεία και αυτοβελτίωση. Δείχνει, δηλαδή, τις αδυναμίες και την ευαλωτότητά του. Δεν τα καλύπτει, όποιο κι αν είναι το κόστος.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Οι θιασώτες του όρου performative male εξηγούν ότι αντικατοπτρίζει τις σύγχρονες εντάσεις γύρω από την ανδρική ταυτότητα, την αυθεντικότητα και την επιρροή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Από την άλλη, οι επικριτές, υποστηρίζουν ότι οι άντρες χρησιμοποιούν τα συγκεκριμένα –γυναικεία– ενδιαφέροντα ως εργαλεία χειραγώγησης, όχι από γνήσιο ενδιαφέρον. Σε άρθρο της Guardian αναφέρθηκε ότι ο performative male «σκηνοθετεί» την ανδρικότητά του, γνωρίζοντας ότι η εικόνα του τίθεται υπό παρατήρηση και αξιολογείται διαδικτυακά. Για τον λόγο αυτό κατατάσσεται στη λίστα των «ύποπτων αρσενικών αρχέτυπων», όπου συγκαταλέγονται επίσης ο διπρόσωπος αγαπησιάρης σύζυγος (των πολλών δημόσιων εκδηλώσεων λατρείας προς τη σύζυγο του, ενώ απιστεί) και ο τοξικός χειριστικός άνδρας.

Mήπως περνάει κρίση η αρρενωπότητα;

Σύμφωνα τώρα με άρθρο του Νεοϋρκέζου trans συγγραφέα James Factora στο Them, ο όρος ενισχύει την ιδέα ότι η παραδοσιακή «ανδροπρεπής» ταυτότητα είναι ο κανόνας και πως κάθε απόκλιση θεωρείται «ανωμαλία» ή «υποκρισία».

Πολλοί είναι αυτοί που συμφωνούν ότι το νέο μοντέλο άντρα ενισχύει τα παραδοσιακά στερεότυπα φύλου και αποθαρρύνει την αυθεντική έκφραση, με τον Jordan Foster, επίκουρο καθηγητή κοινωνιολογίας στο MacEwan University να λέει στο Vox ότι τα social media και ειδικά το ΤikTok έχουν δώσει στους μέσους άντρες μια «ιστορικά πρωτοφανή δημόσια προβολή, κάνοντας μια σημαντική διαφορά στη δημόσια παρουσίασή τους και επίσης στην ικανότητά τους να παίζουν με την παρουσίαση του φύλου τους».

Ωστόσο, ο ίδιος επισημαίνει ότι η ευρύτερη αποδοχή του performative male δεν μας κάνει λιγότερο μπερδεμένους γι’ αυτούς: «Από τη μία πλευρά, συχνά υποτίθεται ότι είναι συναισθηματικά έξυπνοι και “μη προβληματικοί”, πολιτικά προοδευτικοί, αν όχι εντελώς φεμινιστές. Μήπως όμως, πρόκειται για θέατρο;

»Η κριτική αναφέρει ότι οι άντρες καρπώνονται το είδος του κοινωνικού και συμβολικού συνόλου ανταμοιβών για τη συμμετοχή τους σε αυτές τις θηλυπρεπείς και μερικές φορές queer αισθητικές, χωρίς να επωμίζονται κανένα από τα κόστη που συνήθως περιβάλλουν τους queer και περιθωριοποιημένους άνδρες ή γυναίκες».

H Magdalene J. Taylor, συντάκτρια στο Playboy για θέματα σεξουαλικότητας, πολιτισμού, σχέσεων και φύλoυ, υποστηρίζει πως ο performative male «ευθυγραμμίζεται με μεγάλο μέρος της εχθρότητας που βλέπουμε σε γενικές γραμμές στα ραντεβού: δεν εμπιστευόμαστε ότι οι προθέσεις του οποιουδήποτε είναι καλές. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε αυτό το νέο μοντέλο υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι σιγά σιγά απομακρύνονται από την ιδέα ότι η εμφάνιση και τα ενδιαφέροντα ενός άντρα, ειδικά όσον αφορά πράγματα που είναι γυναικεία, απαιτούν περαιτέρω έλεγχο. Πολλοί άντρες μπορεί απλώς να φορούν και να καταναλώνουν πολλά από τα ίδια βασικά πράγματα αυτή τη στιγμή. Αν τύχει να κερδίσουν την προτίμηση των προοδευτικών γυναικών με αυτόν τον τρόπο, έχει καλώς.

»Δεν πρόκειται για αντεπίθεση στη woke ατζέντα per se, αλλά για συνειδητοποίηση ότι μέρος της ρητορικής της γύρω από τις ετεροφυλόφιλες σχέσεις επέβαλε νέους περιορισμούς, που στην πραγματικότητα δεν μας απελευθέρωσαν. Έτσι, επιστρέφουμε σε ένα σημείο όπου είναι ΟΚ να παραδέχεσαι ότι είσαι ένα άτομο με επιθυμίες και ότι μπορείς να ενεργήσεις ανάλογα».