Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΩΣ ΠΡΑΞΗ ΑΓΑΠΗΣ: ΕΘΕΛΟΝΤΡΙΕΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΙ ΦΡΟΝΤΙΖΟΥΝ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

Μιλήσαμε με την Πρόεδρο της Ένωσης Διπλωματούχων Αισθητικών της Κρήτης για μια σπουδαία πρωτοβουλία που γίνεται στο ΠΑΓΝΗ και θα έπρεπε να αποτελέσει πρότυπο.

Κάθε Δευτέρα, μια αίθουσα του ακτινοθεραπευτικού τμήματος του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου (ΠΑΓΝΗ) μεταμορφώνεται σε καμπίνα ομορφιάς. Εθελόντριες αισθητικοί από όλη την Κρήτη προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες ευεξίας και αισθητικής φροντίδας σε ογκολογικούς ασθενείς που δίνουν μάχη με τον καρκίνο.

Η ιδέα γεννήθηκε τον Μάρτιο του 2023, όταν η Καίτη Κουναλάκη, απερχόμενη πρόεδρος της Ένωσης Διπλωματούχων Αισθητικών Κρήτης, καρκινοπαθής η ίδια και μέλος του συλλόγου Ευ Ζω με τον καρκίνο, πρότεινε στη διάδοχό της, Ειρήνη Δανδαρή, να δημιουργηθεί μια εθελοντική ομάδα αισθητικών που θα προσέφερε υπηρεσίες ομορφιάς εντός του χώρου του νοσοκομείου. Η κ. Δανδαρή θυμάται τη συζήτησή τους, που οδήγησε στην υλοποίηση της ιδέας έπειτα από μερικούς μήνες: «Πριν αποσυρθεί από την προεδρία, η κ. Κουναλάκη επιθυμούσε να αφήσει αυτή την παρακαταθήκη: να μπούμε στο νοσοκομείο και να βοηθήσουμε τους ογκολογικούς ασθενείς».

Η αντίδρασή της ήταν θετική από την πρώτη στιγμή. «Απευθύνθηκα στις συναδέλφους μου, αγκαλιάσαμε την ιδέα και ξεκινήσαμε να την πραγματοποιήσουμε», αναφέρει η κ. Δανδαρή και μου μιλά με περηφάνια για την ομάδα που δουλεύει γι’ αυτή τη δράση: «Σήμερα, είμαστε 22 αισθητικοί από όλη την Κρήτη. Αφήνουμε τα ινστιτούτα και τις επαγγελματικές μας υποχρεώσεις μια φορά την εβδομάδα, μόνο και μόνο για να είμαστε εδώ. Μια συνάδελφος έρχεται από το Κολυμπάρι Χανίων – τρεις ώρες μακριά από το Ηράκλειο. Αυτό λέει πολλά για την καρδιά των συναδέλφων μου. Χρειάζεται μεγάλο ψυχικό σθένος για να το κάνεις. Είναι ένα λειτούργημα».

Μια ομάδα αφοσιωμένη και καταρτισμένη

Πέρα από τη βούληση και το ψυχικό σθένος των εθελοντριών, η άριστη κατάρτιση είναι απαραίτητη για μια τόσο ευαίσθητη αποστολή. «Για να παρέχει μια αισθητικός υπηρεσίες μέσα στο νοσοκομείο, πρέπει να έχει τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Αισθητική – να είναι απόφοιτος των πρώην ΤΕΙ Αισθητικής Αθήνας ή Θεσσαλονίκης, ή του Τομέα Αισθητικής & Κοσμητολογίας του Τμήματος Βιοϊατρικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής», εξηγεί η κυρία Δανδαρή. Οι απόφοιτοι ΙΕΚ (επιπέδου σπουδών 5) είναι βοηθοί αισθητικών και δεν επιτρέπεται να προσφέρουν υπηρεσίες σε ασθενείς. «Ακόμα κι εμείς έχουμε περιορισμούς. Για παράδειγμα, δεν κάνουμε λεμφική παροχέτευση, παρά μόνο ήπια ηρεμιστική μάλαξη σε συγκεκριμένα σημεία και με ειδικές πιέσεις», διευκρινίζει.

Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα όπου αυτή η δράση πραγματοποιείται αποκλειστικά από εθελόντριες αισθητικούς. Σε άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, παρόμοιες υπηρεσίες παρέχονται από διορισμένους επαγγελματίες. Αν και υπάρχει θεσμοθετημένο πλαίσιο από το 1969 για διορισμό αισθητικών στα δημόσια νοσοκομεία, αυτό δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ.

Το πρωτόκολλο φροντίδας στο ΠΑΓΝΗ

Η δράση οργανώνεται σε δύο βάρδιες, από τις 09:30 έως τις 14:00 και από τις 15:00 έως τις 19:00, κατά τη διάρκεια των οποίων οι αισθητικοί προσφέρουν 20-30 λεπτά περιποίησης σε 25-30 ασθενείς κάθε φορά. Υπολογίζεται ότι ο 460 ασθενείς έχουν λάβει αισθητική φροντίδα μέχρι τώρα.

Οι θεραπείες περιλαμβάνουν ήπια ενυδάτωση, θρέψη, απευαισθητοποίηση του δέρματος που είναι ταλαιπωρημένο από χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες, απαλή μάλαξη άνω και κάτω άκρων, μακιγιάζ προσώπου και ημιμόνιμο μακιγιάζ φρυδιών. Δεν εφαρμόζονται πιο «επεμβατικές» πρακτικές, όπως βαθύς καθαρισμός, χημικά peelings, λεμφικό μασάζ ή αντιγηραντικές θεραπείες.

Το δέρμα αντιμετωπίζεται από τις αισθητικούς ως εγκαυματικό, λόγω του ότι παρουσιάζει καύσο, ερύθημα και έντονη ευαισθησία. Στόχος τους, λοιπόν, είναι να «σβήσουν» την αίσθηση καψίματος, να ενυδατώσουν το δέρμα και να ανακουφίσουν τον πόνο και την ακαμψία που συχνά προκαλείται από τις θεραπείες. Η φροντίδα προσαρμόζεται πλήρως στις ανάγκες κάθε δέρματος και κύριο μέλημα είναι η προάσπιση της υγείας του.

Η κ. Δανδαρή μου εξηγεί ότι χρησιμοποιούνται υποαλλεργικά και απολύτως ελεγμένα φαρμακοκαλλυντικά προϊόντα, τα οποία είναι δραστικά αλλά όχι επιθετικά, όπως ειδικοί οροί, κρέμες, μάσκες, αντηλιακά και ήπια προϊόντα καθαρισμού: «Την προσπάθεια στήριξε από την αρχή ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Καλλυντικών Προϊόντων και Μηχανημάτων (ΠΣΑΜΚΑ), που μας προμήθευσε εντελώς δωρεάν με επαγγελματικά προϊόντα ειδικά σχεδιασμένα για ευαίσθητα δέρματα, τα οποία δεν προκαλούν την παραμικρή αλλεργία ή αντίδραση», προσθέτει. Τονίζει ότι η βοήθεια από τον ΠΣΑΜΚΑ ήταν τεράστια, γιατί η ομάδα δεν θα μπορούσε να προσφέρει σωστή φροντίδα χωρίς τα κατάλληλα προϊόντα.

«ΑΚΟΜΑ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΕΧΟΥΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ. ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ, ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΜΕ ΛΕΜΦΙΚO ΜΑΣΑΖ, ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΗΠΙΑ ΗΡΕΜΙΣΤΙΚΗ ΜΑΛΑΞΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΙΕΣΕΙΣ».

Η αίθουσα παραχωρήθηκε από τη Μαρία Τόλια, Διευθύντρια του Εργαστηρίου Ακτινοθεραπείας του ΠΑΓΝΗ και Καθηγήτρια Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, και διαθέτει καρέκλες αισθητικής και κρεβάτι μάλαξης. «Αυτό μας επιτρέπει να κουράρουμε δύο ασθενείς ταυτόχρονα: στον ένα εφαρμόζουμε μια μάσκα ενυδάτωσης και σε κάποιον άλλο δίπλα μια ήπια, ηρεμιστική μάλαξη», εξηγεί η κ. Δανδαρή. Σημειώνει επίσης ότι κάθε νέα εθελόντρια συνοδεύεται πάντα από μία συνάδελφο που έχει εμπειρία από τη δράση και τη βοηθάει να μάθει τα πρωτόκολλα και τις ιδιαιτερότητες της φροντίδας σε ογκολογικούς ασθενείς.

Σύντομη απόδραση από τη σκληρή πραγματικότητα της ασθένειας

Η ομάδα λειτουργεί με κάποιους βασικούς κανόνες, που βοηθούν τους ασθενείς να ξεφύγουν από τις ταλαιπωρίες και τη δυσφορία που προκαλεί η κατάσταση της υγείας τους. Οι αισθητικοί δεν φορούν ποτέ μαύρα ρούχα, ούτε και χρώματα που μπορεί να παραπέμπουν στο περιβάλλον του νοσοκομείου. Έχουν επιλέξει να φορούν ρόμπες σε κόκκινο χρώμα, που είναι φωτεινό και δημιουργεί μια αίσθηση αισιοδοξίας.

Είναι χαρακτηριστικό της προσέγγισής τους ότι δεν ξεκινούν ποτέ συζητήσεις για τον καρκίνο, εκτός αν το κάνουν οι ίδιοι οι ασθενείς. Είναι εκεί για να δώσουν χαρά και υποστήριξη, όχι για να θυμίσουν τον πόνο. Πέρα από τις υπηρεσίες τους, η συμπεριφορά τους υπενθυμίζει στα άτομα που κουράρουν ότι αυτό το μισάωρο είναι μια ευκαιρία για χαλάρωση, ηρεμία και ψυχική ανάταση.

«Ο ΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΣΑΣ ΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΤΗ ΜΕΡΑ ΚΑΙ ΝΑ ΠΕΡΑΣΕΤΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ ΛΙΓΟ ΠΙΟ ΟΜΑΛΑ».

Ένα τεράστιο χαμόγελο που ξορκίζει την ασθένεια

Η κ. Δανδαρή δεν θα ξεχάσει ποτέ μια από τις πρώτες ασθενείς που φρόντισε: «Ήταν γύρω στα 40, σιωπηλή και αμήχανη. Δεν ήθελε να είναι εκεί. Παρατήρησα ότι είχε δυσκολία στο περπάτημα και ότι το πρόσωπό της ήταν κατακόκκινο από την προστατευτική μάσκα που φορούσε κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Δεν ανέφερα τίποτα σχετικά με αυτά. Μου είπε ότι δεν είχε καταλάβει καθόλου τι θα έκανε. “Ο λόγος που είμαστε εδώ είναι να σας φτιάξουμε τη μέρα και να περάσετε αυτή την καταιγίδα λίγο πιο ομαλά. Εσύ θα καθίσεις αναπαυτικά και εγώ θα κάνω τη δουλειά μου”, της είπα. Συστηθήκαμε και την τακτοποίησα. Αμέσως μόλις άρχισα να την περιποιούμαι με ένα καθαριστικό προϊόν, άρχισε από μόνη της να μου μιλάει. Μου είπε ότι είναι μητέρα τριών παιδιών, ότι έχει σκλήρυνση κατά πλάκας, που διαγνώστηκε στην τρίτη εγκυμοσύνη της, και ότι της έχουν αφαιρέσει 27 λεμφαδένες. Η κατάστασή της δεν ήταν καθόλου καλή, ούτε ψυχολογικά ούτε σωματικά. Την πήραν τα κλάματα.

»Επέλεξα μία πολύ ωραία μάσκα για φινίρισμα της θεραπείας. Όταν αφαίρεσα τη μάσκα, της έκανα ένα γρήγορο μακιγιάζ χωρίς να της πω τίποτα. Τη σήκωσα από την καρέκλα, και την έβαλα να κοιταχτεί στον καθρέφτη. Δεν πίστευε αυτό που έβλεπε! Στο πρόσωπό της ζωγραφίστηκε ένα τεράστιο χαμόγελο. Αμέσως με αγκάλιασε ζεστά. Ο άντρας της, που την περίμενε έξω, δεν αναγνώρισε στην αρχή την ίδια του τη σύζυγο. Όταν το συνειδητοποίησε, σάστισε, χαμογέλασε και με ρώτησε: “Μου επιτρέπετε να σας τη φέρνω κάθε μέρα;”».

Πώς επιδρά η αισθητική φροντίδα

Όπως μου εξηγεί η κ. Δανδαρή, οι αλλαγές έπειτα από την αισθητική περιποίηση είναι αξιοσημείωτες. Σε αυτό τον χώρο, για μισή ώρα, οι ασθενείς εκφράζονται ελεύθερα και μοιράζονται σκέψεις και συναισθήματα, συχνά μιλώντας για τη διαδρομή τους με τον καρκίνο. «Έχω συναντήσει ανθρώπους που δίνουν αυτή τη μάχη ξανά και ξανά. Μια κυρία από τα Χανιά, παρόλο που ήταν η πέμπτη φορά που αντιμετώπιζε την ασθένεια, δεν είχε χάσει ούτε το χιούμορ ούτε την αισιοδοξία της. Έμενε στον ξενώνα του νοσοκομείου μόνο και μόνο για να έρχεται κάθε Δευτέρα να κάνει την περιποίησή της, γιατί ένιωθε ότι αυτό τη βοηθούσε να αντέξει τον πόνο και την κούραση, σωματικά και ψυχολογικά.

»Μια άλλη γυναίκα, η 46χρονη Αντωνία, έχει επισκεφτεί πέντε φορές μέχρι τώρα την καμπίνα ομορφιάς. Έχει κάνει καθαρισμό και περιποίηση προσώπου, μακιγιάζ και ήπια μάλαξη. Έρχεται πάντα μετά την ακτινοθεραπεία, γιατί αυτό τη βοηθάει να ξεχνάει τους πόνους στο σώμα της. Πάντα φεύγει "πετώντας", όπως μας λέει χαρακτηριστικά! Η ανακούφιση των ασθενών είναι το μεγαλύτερο δώρο που παίρνουμε πίσω από εκείνους».

Η κ. Δανδαρή κάνει και μια αναπάντεχη παρατήρηση: οι άντρες ασθενείς που προσέρχονται για αισθητική φροντίδα είναι πολύ συνεπείς και ευχάριστοι. «Αν ένας άντρας αποφασίσει να έρθει, θα κάνει όσες θεραπείες χρειάζονται, όσες και οι ακτινοθεραπείες του. Κάποιοι έρχονται από περιέργεια, άλλοι επειδή βαριούνται στην αναμονή, κι άλλοι γιατί εκτιμούν τη δωρεάν φροντίδα», εξηγεί.

ΠΑΡΑΤΗΡΕΙΤΑΙ ΟΤΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΜΑΣΑΖ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΔΕΝ ΔΡΑ ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΑ ΜΟΝΟ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΦΟΡΤΙΣΗΣ, ΑΛΛΑ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΜΕ ΒΕΛΤΙΩΜΕΝΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ.

Γενικά, οι γιατροί του ακτινοθεραπευτικού τμήματος έχουν παρατηρήσει ότι οι ασθενείς που έχουν λάβει αισθητική φροντίδα είναι πιο εστιασμένοι και ήρεμοι στο μηχάνημα κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας, κάτι που είναι κρίσιμο για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

Μια ευκαιρία για παράλληλη έρευνα

Παράλληλα με τη δράση, στο εργαστήριο ακτινοθεραπείας του ΠΑΓΝΗ «έτρεξε» μια μελέτη η οποία εξέτασε αν το μασάζ πριν από την ακτινοθεραπεία μειώνει το άγχος και τη μυϊκή ένταση των ασθενών, βελτιώνοντας τη σταθερότητά τους και άρα την ακρίβεια της θεραπείας.

Η μελέτη, διάρκειας έξι εβδομάδων, πραγματοποιήθηκε σε δέκα γυναίκες με τυχαία επιλογή. Κάθε συμμετέχουσα υποβλήθηκε σε τρεις ακτινοθεραπείες έχοντας κάνει προηγουμένως μασάζ, και σε τρεις χωρίς να έχει προηγηθεί μασάζ. Το μασάζ, με τεχνικές ήπιου αγγίγματος, έγινε από εκπαιδευμένη και διπλωματούχο επαγγελματία αισθητικής με τεκμηριωμένη εμπειρία.

Η Κατερίνα Τζουλιαδάκη, Τεχνολόγος Ακτινοθεραπείας, η οποία πραγματοποίησε την έρευνα στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος «Σύγχρονες Εφαρμογές στην Ιατρική Απεικόνιση» του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, δίνει μια πρώτη εικόνα των αποτελεσμάτων, τα οποία δεν έχουν ακόμα ανακοινωθεί: «Παρατηρείται ότι η εφαρμογή μασάζ πριν από την ακτινοθεραπεία δεν δρα ευεργετικά μόνο στο επίπεδο της ψυχολογικής αποφόρτισης, αλλά φαίνεται να συνδέεται με βελτιωμένη ακρίβεια στη θεραπευτική διαδικασία. Τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας είναι ιδιαίτερα αισιόδοξα: το μασάζ φαίνεται πως δεν χαρίζει μόνο χαλάρωση και ψυχική αποφόρτιση, αλλά βοηθά το σώμα να “συνεργαστεί” καλύτερα με την ακτινοθεραπεία, βελτιώνοντας την ακρίβεια και την άνεση της θεραπείας».

Με αφορμή αυτά τα αποτελέσματα, η κ. Τζουλιαδάκη επισημαίνει παράλληλα ότι η παροχή υπηρεσιών ευεξίας και αισθητικής φροντίδας στο ΠΑΓΝΗ «αναδεικνύει τη σημασία της ολιστικής προσέγγισης στη φροντίδα του ασθενούς, η οποία αγκαλιάζει όχι μόνο τις σωματικές αλλά και τις ψυχοκοινωνικές του ανάγκες».

Το παράδειγμα του ΠΑΓΝΗ και το επόμενο βήμα

Η πρωτοποριακή δράση του ΠΑΓΝΗ μεταφέρθηκε και στην Αθήνα, όπου ξεκίνησαν αντίστοιχες εθελοντικές υπηρεσίες αισθητικής στον Άγιο Σάββα, κάθε Τετάρτη, εν μέσω καλοκαιριού. Υπεύθυνη για τη δράση είναι η αισθητικός Μαρία Πασχαλίδη, η οποία προσπαθεί να οργανώσει το δίκτυο των εθελοντριών στην πρωτεύουσα. Στη Θεσσαλονίκη και στη Λάρισα έγιναν κάποιες αντίστοιχες προσπάθειες, αλλά δεν ευδοκίμησαν λόγω έλλειψης εθελοντριών.

Για το μέλλον, η ομάδα της Κρήτης εξετάζει την προοπτική να επεκταθεί και στην κλινική Αιματολογίας και Ογκολογίας Παίδων του ΠΑΓΝΗ. Η κ. Δανδαρή έχει κάνει ήδη μια πρώτη συζήτηση με τη διευθύντρια του τμήματος, αναγνωρίζοντας ότι ο πήχης ανεβαίνει πολύ, γιατί πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική κατηγορία ασθενών. Η σκέψη της είναι να στηριχθούν οι έφηβοι 12–16 ετών με καρκίνο: «Για παράδειγμα, τα κορίτσια σ’ αυτή την ηλικία αγαπούν το μακιγιάζ και την περιποίηση. Μέσα σε όλη αυτή τη δύσκολη κατάσταση, μπορούμε να τους δώσουμε μικρές στιγμές χαράς και αυτοπεποίθησης».

Εθελοντισμός και εκτός του νοσοκομείου

Η δράση των αισθητικών της Κρήτης δεν σταματά κάθε Δευτέρα στο νοσοκομείο ΠΑΓΝΗ. Κρατούν ανοιχτή αυτή τη μεγάλη, ζεστή αγκαλιά και υποδέχονται τους ασθενείς στα δικά τους ινστιτούτα για να τους παρέχουν δωρεάν θεραπείες, όπως ημιμόνιμο μακιγιάζ στα φρύδια, που πέφτουν λόγω των χημειοθεραπειών και των ακτινοθεραπειών. «Ό,τι χρειαστούν, το παρέχουμε χωρίς καμία χρέωση. Είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε για να τους βοηθήσουμε να ξαναβρούν την αυτοπεποίθησή τους και να τους κάνουμε να νιώσουν καλύτερα», λέει η κ. Δανδαρή.