ΔΕΣ ΠΩΣ ΤΟ ΝΑ ΠΑΡΑΠΟΝΙΕΣΑΙ ΣΥΝΕΧΩΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ

Ο τρόπος που λειτουργεί ο εγκέφαλός μας είναι αξιοθαύμαστος και πλέον οι νευροεπιστήμονες μπορούν να εξηγήσουν γιατί και πώς η διαρκής γκρίνια διαμορφώνει όχι μόνο τη νοοτροπία μας, αλλά και τον χαρακτήρα και την ίδια μας τη ζωή. Μπορείς να παρέμβεις και να αλλάξεις τον μηχανισμό;

Τον γκρινιάρη πολλοί εμίσησαν. Για την γκρίνια δεν είμαι σίγουρη, αφού όλοι αγαπάμε πότε-πότε να παραπονιόμαστε για όσα άσχημα συμβαίνουν είτε σε εμάς είτε στον κόσμο. Είναι δελεαστικό, επειδή όλο και κάποιος θα βρεθεί να συμφωνήσει μαζί σου ή να συναισθανθεί τον πόνο σου, έτσι μπορεί να νιώσεις καλύτερα.

Ωστόσο, αν σου γίνει συνήθεια να παραπονιέσαι, μακροπρόθεσμα θα νιώθεις όλο και χειρότερα, ισχυρίζονται οι ειδικοί. Ίσως το έχεις παρατηρήσει κι εσύ, αν σε κάποιες φάσεις της ζωής σου προσπάθησες να σκεφτείς πιο θετικά.

Κυριολεκτικά, το να παραπονιέσαι δεν προσθέτει καμία αξία σε αυτόν τον κόσμο. Ακόμα χειρότερα, προσελκύει άλλους παραπονούμενους που γίνονται ο κύκλος επιρροής σου, οδηγώντας σε έναν κύκλο ακόμη περισσότερης γκρίνιας.

Μπορεί να ακούγεται προφανές, αλλά αντί να παραπονιέσαι για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζεις, θα αξιοποιήσεις καλύτερα τον χρόνο σου για την εξεύρεση και την υλοποίηση μιας λύσης. Όταν έχεις μάθει να ενεργείς με γνώμονα τις λύσεις, μπορεί να διαπιστώσεις μια σημαντική αλλαγή στην ποιότητα της ζωής σου.

Παραπονιέσαι συχνά; Μάθε πώς λειτουργούν οι σκέψεις στον εγκέφαλο

Όλα αυτά είναι εύκολο να τα πει κανείς, το πιο ενδιαφέρον όμως είναι πώς και γιατί συμβαίνουν. Ο τρόπος που η γκρίνια «καλωδιώνει» τον εγκέφαλό σου είναι πραγματικά κάτι αξιοθαύμαστο και αποτελεί αντικείμενο των Νευροεπιστημών.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Για να αποκωδικοποιήσουμε αυτό το δαιδαλώδες σύστημα, συμβουλευτήκαμε τον Αμερικανό Steven Parton, συγγραφέα και επιστημονικό ερευνητή στους τομείς των Νευροεπιστημών και της Νευροψυχολογίας, που έχει δημιουργήσει ένα από τα πιο διάσημα podcasts σχετικής θεματολογίας.

Η αρχή είναι απλή: Στον εγκέφαλό μας υπάρχει μια συλλογή συνάψεων που χωρίζονται από κενό χώρο ο οποίος ονομάζεται συναπτική σχισμή. Η συναπτική σχισμή είναι το κενό μεταξύ δύο νευρικών κυττάρων, όπου λαμβάνει χώρα η μεταφορά του νευρικού ερεθίσματος.

Κάθε φορά που κάνουμε μια σκέψη, μια σύναψη εκτοξεύει μια χημική ουσία κατά μήκος της σχισμής σε μια άλλη σύναψη, χτίζοντας έτσι μια γέφυρα πάνω από την οποία μπορεί να περάσει ένα ηλεκτρικό σήμα, μεταφέροντας μαζί με το φορτίο του τις σχετικές πληροφορίες που σκεφτόμαστε. Ο μηχανισμός είναι παρόμοιος με το πώς τα νεύρα μεταφέρουν ηλεκτρικά ερεθίσματα από το δάχτυλο του ποδιού μας, αν έχουμε χτυπήσει για παράδειγμα, μέχρι τον εγκέφαλο.

Οι σκέψεις διαμορφώνουν τον εγκέφαλο και τον χαρακτήρα

Κάθε φορά που ενεργοποιείται αυτό το ηλεκτρικό σήμα, οι συνάψεις έρχονται πιο κοντά μεταξύ τους, προκειμένου να μειωθεί η απόσταση που πρέπει να διανύσει. Πρόκειται για ένα παράδειγμα του πώς λειτουργεί η προσαρμοστικότητα και η εξέλιξη.

Ο εγκέφαλος επανακαλωδιώνει τα δικά του κυκλώματα, αλλάζοντας βιολογικά τον εαυτό του, για να καταστήσει ευκολότερο και πιο πιθανό ότι οι σωστές συνάψεις θα μοιραστούν τη χημική σύνδεση και θα πυροδοτηθούν μαζί – στην ουσία, καθιστώντας ευκολότερο για τη σκέψη να ενεργοποιηθεί. Αυτό πολύ πρακτικά δείχνει πώς οι σκέψεις μας αναδιαμορφώνουν τον εγκέφαλό μας.

Πέρα από το απολύτως εντυπωσιακό γεγονός ότι ο εγκέφαλός μας το κάνει πάντα αυτό, μετατοπιζόμενος με κάθε σκέψη, ακόμα πιο συναρπαστικό είναι το γεγονός ότι οι συνάψεις που έχουμε συνδέσει πιο έντονα (οι πιο συχνές μας σκέψεις δηλαδή) αντιπροσωπεύουν τελικά την προσωπικότητά μας: την ευφυΐα, τις δεξιότητες, τις κλίσεις και τις πιο εύκολα προσβάσιμες σκέψεις, οι οποίες είναι λίγο-πολύ η πηγή των δεξιοτήτων του λόγου μας.

Μέσω της επανάληψης της σκέψης, έχουμε φέρει το ζεύγος των συνάψεων που αντιπροσωπεύουν τις τάσεις μας όλο και πιο κοντά μεταξύ τους. Όταν έρθει η στιγμή να σχηματίσουμε μια σκέψη (και έτσι να ρίξουμε μεταφορικά μια μπάλα ηλεκτρικής ενέργειας), η σκέψη που κερδίζει είναι αυτή που έχει τη μικρότερη απόσταση να διανύσει, αυτή που θα δημιουργήσει μια γέφυρα μεταξύ των συνάψεων πιο γρήγορα.

Ενσυναίσθηση: Πώς τα συναισθήματα των άλλων σε κάνουν να παραπονιέσαι

Σιγά-σιγά ο τρόπος που σκεφτόμαστε παγιώνεται. Αν πρόκειται για συνεχή παράπονα, τότε παντού γύρω μας θα βλέπουμε προβλήματα. Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί και με τις σκέψεις των γύρω μας.

Όταν βλέπουμε κάποιον να βιώνει ένα συναίσθημα (θυμό, θλίψη, ευτυχία κ.λπ.), ο εγκέφαλός μας «δοκιμάζει» το ίδιο συναίσθημα για να φανταστεί τι περνάει το άλλο άτομο. Και το κάνει αυτό πυροδοτώντας τις ίδιες συνάψεις, ώστε να συσχετιστούμε με το συναίσθημα που παρατηρούμε. Έτσι λειτουργεί η ενσυναίσθηση.

Οι σκέψεις πυροδοτούν το στρες

Όταν ο εγκέφαλός μας πυροδοτεί συνάψεις θυμού ή φόβου, το ανοσοποιητικό μας σύστημα αποδυναμώνεται εξαιτίας της ορμόνης του στρες, της κορτιζόλης. Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης παρεμβαίνουν στη μάθηση και τη μνήμη, μειώνουν την ανοσολογική λειτουργία και την οστική πυκνότητα, αυξάνουν το λίπος, την αρτηριακή πίεση, τη χοληστερόλη και συνεπακόλουθα τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα. Το χρόνιο στρες και τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο για κατάθλιψη, ψυχικές ασθένειες και χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής. Αλλά αυτά τα έχουμε ξαναπεί.

Εκείνο που τώρα καταλαβαίνεις είναι ότι οι αρνητικές σκέψεις, τα παράπονα δηλαδή και η διαρκής γκρίνια, καλωδιώνουν τον εγκέφαλο και τον κάνουν να σκέφτεται άθελά του με συγκεκριμένο τρόπο, πατώντας πάνω σε γνώριμα μονοπάτια, γιατί αυτό του εξοικονομεί ενέργεια. Αυτά τα μονοπάτια όμως οδηγούν στην έκκριση κορτιζόλης και μετά... ξέρεις πώς πάει.

Αν παραπονιέσαι συχνά, μπορείς να το αλλάξεις

Με αυτόν τον τρόπο, το να παραπονιέσαι συνεχώς μπορεί πράγματι να καταστρέψει τη ζωή σου. Τι μπορείς να κάνεις; Δύο πράγματα. Πρώτον, αλλαγή νοοτροπίας. Μοιάζει ακατόρθωτο και προφανώς δεν μπορείς να πατήσεις ένα κουμπί που θα εξαλείψει εντελώς τις αρνητικές σκέψεις. Σε πολλές περιστάσεις το συναίσθημα είναι δικαίως πολύ βαρύ.

Προσπάθησε όμως να σταματήσεις να επιθυμείς διακαώς και άρχισε να αποδέχεσαι, σχεδόν να αγαπάς ό,τι έρχεται στο δρόμο σου. Παραιτήσου από την ανάγκη σου να το ελέγξεις. Κάνε μια σκέψη περίπου σαν αυτή: «Ναι, αυτό που μου συμβαίνει είναι χάλια. Αλλά ποιο είναι το μάθημα; Τι μπορώ να κρατήσω από αυτό για να γίνω καλύτερος άνθρωπος; Πώς μπορώ να πάρω δύναμη από αυτό και να το χρησιμοποιήσω για να με φέρει πιο κοντά στην ευτυχία στην επόμενη στιγμή;»

Τέλος, επίλεξε να περνάς χρόνο με ανθρώπους που σε κάνουν να γελάς και να σκέφτεσαι θετικά. Πέρνα τον χρόνο σου με θετικούς ανθρώπους, που επανακαλωδιώνουν τον εγκέφαλό σου προς την εμπιστοσύνη και όχι προς τον φόβο. Η επιλογή πάντα είναι μία: εμπιστοσύνη ή φόβος;