Ο ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ

Το φαινόμενο του εθισμού στην αγάπη είναι γνωστό και ως παθολογική αγάπη. Και μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες για όποιον πέφτει θύμα. Πώς καταλαβαίνεις, όμως, ότι έχεις ξεπεράσει τα όρια;

Από καταβολής κόσμου, η αγάπη δίνει λεφτά σε πολλές διαφορετικές κατηγορίες επαγγελματιών. Είναι και ζωτικής σημασίας για όλους όσοι ζούμε στον πλανήτη – ανεξάρτητα από το είδος στο οποίο ανήκουμε. Επιστήμονες έχουν καταλήξει στο ότι είναι μια εξέλιξη του ενστίκτου επιβίωσης.

Αρχικά είχε σκοπό να κρατήσει τους ανθρώπους κοντά απέναντι σε απειλές και να κάνει πιο εύκολη τη συνέχιση του είδους – με τον τρόπο που καταλαβαίνεις. Tη σήμερον ημέρα «κυκλοφορεί» ως σύνολο συναισθημάτων και συμπεριφορών που χαρακτηρίζονται από οικειότητα, πάθος και δέσμευση, και περιλαμβάνουν τη φροντίδα, την εγγύτητα, την προστατευτικότητα, την έλξη, την στοργή και την εμπιστοσύνη.

Προφανώς ποικίλει σε ένταση (δεν αγαπάμε όλοι το ίδιο, γιατί δεν είχαμε όλες τις ίδιες ζωές, άρα και τις ίδιες προσλαμβάνουσες), η οποία μπορεί να αλλάξει μέσα στα χρόνια. Στη βάση, όμως, υπάρχουν θετικά συναισθήματα. Όπως η ευτυχία, ο ενθουσιασμός, η ευφορία, η ικανοποίηση από τη ζωή. Είναι γεγονός ότι κάποιες φορές μπορεί να οδηγήσει και σε αρνητικά συναισθήματα. Όπως η ζήλια. Ή το άγχος της εμμονής.

Μια που είπαμε εμμονή ακολουθούν ορισμένες σχετικές ερωτήσεις:

• Αναζητάς διαρκώς την επιβεβαίωση του/της συντρόφου σου;
• Έχεις ανασφάλεια ως προς το πόσο σε αγαπά το έτερόν σου ήμισυ;
• Δεν έχεις μυαλό για κάτι άλλο πέραν της σχέσης σου;
• Αφιερώνεις στη σχέση ό,τι χρόνο έχεις;
• Φοβάσαι να είσαι μόνος/μόνη;
• Δυσκολεύεσαι να δεσμευτείς, να διατηρήσεις μια μακροχρόνια σχέση, γιατί δεν έχεις νιώσει ποτέ να σε αγαπούν αληθινά;
• Φοβάσαι πως αν δει το έτερον ήμισυ τον πραγματικό σου εαυτό, θα σε αφήσει;

Τότε είναι πιθανό να έχεις εθισμό στην αγάπη. Που δεν είναι όσο καλό μπορεί να ακούγεται.

Unsplash Filipe Almeida

Όταν η αγάπη γίνεται παθολογική

Αν ψάχνεις για έναν συγκεκριμένο, κοινώς αποδεκτό ορισμό για τον εθισμό στην αγάπη, να σου πω ότι δεν υπάρχει ακόμα κάποιος. Μολονότι οι νευροεπιστήμονες και οι ψυχολόγοι δεν έχουν συμφωνήσει περί τίνος πρόκειται, έχουν πει ότι ο εθισμός στην αγάπη μπορεί να είναι εξίσου ισχυρός με άλλες μορφές εθισμού.

Το Sex and Love Addicts Anonymous αναφέρει ότι πρόκειται για ακραία εξάρτηση από ένα άτομο, με τις σχέσεις ή τις σεξουαλικές δραστηριότητες να γίνονται όλο και πιο καταστροφικές για την καριέρα, την οικογένεια και το αίσθημα αυτοσεβασμού.

Το Kinsey Institute τον έχει περιγράψει ως «κάθε σχέση που οδηγεί σε ιδεοληπτική λαχτάρα και παρεμβατική σκέψη». Δηλαδή, σε παρορμητικές συμπεριφορές ή/και ανεπιθύμητες σκέψεις.

Το φαινόμενο του εθισμού στην αγάπη είναι γνωστό και ως παθολογική αγάπη. Γενικά, αναφέρεται σε μοτίβο συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από ένα δυσπροσαρμοστικό, διάχυτο και υπερβολικό ενδιαφέρον για έναν ή περισσότερους ρομαντικούς συντρόφους. Το αποτέλεσμα μεταξύ άλλων είναι η έλλειψη ελέγχου, η αποποίηση άλλων ενδιαφερόντων και συμπεριφοράς.

Πρέπει να διακρίνεται από άλλες καταστάσεις, όπως η εξαρτημένη διαταραχή προσωπικότητας (τύπος αγχώδους διαταραχής προσωπικότητας, από τις πιο διαδεδομένες, με τα άτομα που την έχουν να αισθάνονται συχνά αβοήθητα, υποτακτικά ή ανίκανα να φροντίσουν τον εαυτό τους και να πάρουν αποφάσεις, χωρίς να λάβουν υπερβολικές συμβουλές και διαβεβαιώσεις από άλλους) και την οριακή διαταραχή προσωπικότητας.

Ο εθισμός στην αγάπη διαφέρει και από τις ψυχωσικές διαταραχές, τον εθισμό στο σεξ και την ερωτομανία (παραληρηματική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την αυταπάτη ότι κάποιο άλλο άτομο –συνήθως υψηλού επιπέδου– είναι ερωτευμένο με το υποκείμενο).

Πού οφείλεται ο εθισμός στην αγάπη

Οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει αν είναι διαταραχή ελέγχου των παρορμήσεων ή διαταραχή διάθεσης. Ενδέχεται όσοι τον βιώνουν να μην έχουν διαχειριστεί κάποιο παιδικό τραύμα (για παράδειγμα, είχαν γονείς που δεν ήταν συναισθηματικά διαθέσιμοι) ή το φόβο της εγκατάλειψης. Έτσι, πιστεύουν πως ο/η σύντροφος θα είναι σωτήρας τους.

Μια άλλη πιθανότητα είναι να ανήκει στο φάσμα του ιδεοψυχαναγκασμού. Βλέπεις, σύμφωνα με τον γενετιστή, ψυχολόγο και νευροψυχολόγο Arash Emamzadeh, «όπως τα άτομα με εμμονές, τα άτομα με εθισμό στην αγάπη μπορεί να βιώσουν επαναλαμβανόμενες και ενοχλητικές σκέψεις, με την εμμονή τους να αφορά τον άνθρωπο που αγαπούν και όχι την υγεία ή την καθαριότητα».

Unsplash J. D. Mason

Η καταναγκαστική φύση του εθισμού στην αγάπη έχει κάνει πολλούς επιστήμονες να μελετήσουν αν πρόκειται για εθισμό – που αναφέρεται μεν στον όρο, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως η διαταραχή ανήκει στην ίδια κατηγορία με καταστάσεις που προκαλούνται όταν παίρνουμε μια ουσία ή ασκούμε μια δραστηριότητα (π.χ. τζόγος) που είναι ευχάριστη, αλλά καταλήγει ψυχαναγκαστική και παρεμβαίνει σε ευθύνες και αρμοδιότητες.

Το Kinsey Institute μελέτησε τη συνθήκη μέσω λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας στον εγκέφαλο. Βρήκε αυξημένη δραστηριότητα σε περιοχή που ονομάζεται επικλινής πυρήνας. Αυτή ενεργοποιείται όταν υπάρχει οποιοσδήποτε εθισμός (π.χ. σε αλκοόλ, νικοτίνη, κοκαΐνη, ηρωίνη, αμφεταμίνες κ.ά).

Μετα-ανάλυση που εξέτασε 83 έρευνες υπολόγισε ότι περίπου το 3% του πληθυσμού έχει σοβαρό πρόβλημα με τον εθισμό στην αγάπη, κατά τη διάρκεια ενός δεδομένου έτους. Αυτός ο αριθμός μπορεί να είναι μεγαλύτερος από 10% μεταξύ των νεαρών ενηλίκων.

Πώς να καταλάβεις αν είσαι εθισμένος/εθισμένη στην αγάπη

Οι Νew York Times έδωσαν το λόγο σε επιστήμονες διαφορετικών ειδικοτήτων, μήπως καταφέρουν και βγάλουν άκρη ως προς το τι είναι ο εθισμός στην αγάπη. Κατέληξαν στο να επισημάνουν τις διαφορές μεταξύ αυτής της μορφής (που είναι τοξική) και της υγιούς.

Τα συμπεράσματα είναι τα εξής:

1. Μια ανθυγιεινή σχέση τείνει να περιλαμβάνει αναζήτηση για μια δόση ντοπαμίνης, ενώ περιλαμβάνει δύναμη και έλεγχο.
2. Όσοι βιώνουν εθισμό στον έρωτα έχουν το συμπεριφορικό πρότυπο του εθισμού, που εκδηλώνεται με εναλλαγές της διάθεσης από την απόγνωση στην ευφορία και την προθυμία να ανεχτεί την κακοποίηση.
3. Η προσωπικότητα αλλάζει κατά τον εθισμό, οδηγώντας σε αλλαγές στον τρόπο ζωής ή σε τάση διαστρέβλωσης της πραγματικότητας (νιώθεις πως δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς τον άνθρωπό σου).

Kατά το Psych Central, στα συμπτώματα ανήκουν:

• ο συντριπτικός φόβος και μόνο στη σκέψη να μείνουμε μόνοι,
• οι εμμονικές σκέψεις σχετικά με τη σχέση,
• η υπερβολική ανάγκη για επαφή με το έτερον ήμισυ,
• τα αρνητικά συναισθήματα όταν ο/η σύντροφος δεν είναι κοντά μας,
• η έλλειψη της ταυτότητας μας, έξω από τη σχέση,
• τα αισθήματα αναξιότητας, όταν δεν είμαστε σε σχέση,
• η απώλεια ενδιαφέροντος για εργασία, δραστηριότητες και φιλίες,
• η έλξη για ανθρώπους μη διαθέσιμους συναισθηματικά.

Τα δυο βασικότερα χαρακτηριστικά του εθισμού στην αγάπη είναι:

1. Τα συναισθήματα και η συμπεριφορά ενός ατόμου γύρω από το σεξ και την αγάπη οδηγούν συνεχώς σε αρνητικές συνέπειες και στενοχώρια για το ίδιο και τους γύρω του.
2. Το άτομο βασίζεται σε σεξουαλικούς ή ρομαντικούς συντρόφους για να καλύψει τις ανάγκες του και να αποφύγει τον συναισθηματικό πόνο.

Ποια είναι η λύση; Να ζητήσει βοήθεια από επαγγελματία. Άπαξ και αρχίσουμε τη δουλειά με τον εαυτό μας, όλα θα γίνουν καλύτερα.