ΕΧΕΙΣ ΝΕΥΡΑ; ΔΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ (ΚΑΙ ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ)

Τι μπορεί να προκαλέσει ευερεθιστότητα και πώς να τη διαχειριστείς για να έχεις πιο ήρεμη καθημερινότητα και καλύτερη ψυχική υγεία;

Ο γείτονάς σου για άλλη μια φορά αποφάσισε να παίξει με τα παιδιά του στο μπαλκόνι το μεσημέρι. Ο κολλητός σου άργησε ξανά μια ώρα στο ραντεβού σας. Ο εργοδότης σου θεωρεί ότι οι συνεχείς παρατηρήσεις οδηγούν σε βελτίωση, ενώ απλά πρόκειται για micromanaging. «Με το άγχος από τον 24ωρο κύκλο ειδήσεων, το doomscrolling στα social media και την ανησυχία για την οικογένεια, τα οικονομικά και το μέλλον, είναι απολύτως λογικό η ευερεθιστότητα να αποτελεί συχνή αντίδραση», εξηγεί ο κλινικός ψυχολόγος Adam Borland.

Όταν είσαι ευερέθιστος, μπορεί να παρατηρήσεις ότι αναστατώνεσαι ή εκνευρίζεσαι πολύ εύκολα και συχνά αντιδράς πιο έντονα από ό,τι απαιτεί η κατάσταση. «Τα αισθήματα ανησυχίας, απογοήτευσης και ανυπομονησίας είναι σημάδια ευερεθιστότητας», διευκρινίζει ο Borland.

Συχνές αιτίες ευερεθιστότητας

1. Το άγχος της καθημερινότητας

Οι δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, η οικονομική αβεβαιότητα, η μοναξιά, τα εργασιακά ζητήματα, το burnout. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής δεν είναι εύκολος, οι ευθύνες σε κατακλύζουν και το βάρος σε κάνει πιο επιρρεπή σε εκνευρισμό.

2. Η έλλειψη ύπνου

«Ζούμε σε μια κοινωνία χωρίς ύπνο», λέει ο Borland. Η στέρηση ύπνου ή διαταραχές ύπνου σε αφήνουν κουρασμένο και φυσικά ευέξαπτο. Στόχος δεν είναι μόνο να κοιμάσαι 8 ώρες κάθε βράδυ. Εξίσου σημαντική είναι και η ποιότητα του ύπνου.

3. Η κατανάλωση καφεΐνης

Μπορεί να σκεφτείς ότι ένα ακόμη καφεδάκι θα σε κάνει να νιώσεις καλύτερα, αλλά στην πραγματικότητα θα ανεβάσει και θα ρίξει απότομα τα επίπεδα ενέργειάς σου. Ειδικά, αν καταναλώνεις μεγάλες ποσότητες καφεΐνης, τόσο η έλλειψη όσο και η υπερβολική κατανάλωση μπορούν να προκαλέσουν ευερεθιστότητα.

4. Η πείνα σου

Όσο πιο πεινασμένος είσαι, τόσο πιο πιθανό είναι να αισθάνεσαι… στην τσίτα και να έχεις λίγα νεύρα. Η αντίδραση αυτή μπορεί να οφείλεται στα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα, που πυροδοτούν την έκκριση ορμονών όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη, η οποία με τη σειρά της αυξάνει τα επίπεδα στρες, εξηγεί η Deanne Jade, από το Βρετανικό Εθνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών, μέλος της Βρετανικής Ψυχολογικής Εταιρείας.

5. Διάφορες ιατρικές καταστάσεις

Η ευερεθιστότητα μπορεί να οφείλεται και σε ιατρικά ζητήματα, όπως ο χρόνιος πόνος ή κάποια χρόνια ασθένεια, η κατάθλιψη, οι παρενέργειες φαρμάκων, η προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή, η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή. Καλό είναι αν παρατηρείς ότι είσαι λίγο πιο ευέξαπτος, να το συζητήσεις με τον γιατρό σου.

6  στρατηγικές να διαχειριστείς την ευερεθιστότητα

Πέρα από το ότι μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα της ζωής και των σχέσεών σου, προσωπικών και επαγγελματικών, τα νεύρα μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα που αφορούν την ψυχική υγεία. Το καλό είναι ότι μπορείς με κάποιες στρατηγικές να τα διατηρήσεις όσο γίνεται υπό έλεγχο.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

1. Άλλαξε τρόπο σκέψης

Ξεκίνα από μέσα. Η οπτική σου είναι συχνά το πρώτο φίλτρο των νεύρων σου. Αν η πρώτη σκέψη μόλις ξυπνάς είναι «δεν αντέχω τη δουλειά μου», προσπάθησε να αλλάξεις την εστίασή σου. Προσπάθησε να βρεις ένα θετικό στοιχείο του εργασιακού σου περιβάλλοντος. Αυτό μπορεί να είναι ένας συνάδελφος που συμπαθείς και βρίσκετε χρόνο να μιλήσετε στο διάλειμμα, ή τα εταιρικά προνόμια που προσφέρει η επιχείρηση. Όλα έχουν να κάνουν με την ευγνωμοσύνη. Είναι πολύ εύκολο μέσα στην καθημερινότητα να παραβλέψεις τα καλά πράγματα που υπάρχουν στη ζωή σου.

2. Κάνε μικρά βήματα

Μια ατελείωτη to-do list είναι εχθρός της ηρεμίας. Αν έχεις στο μυαλό σου πολλά πράγματα, το πιθανότερο είναι να μην κάνεις καλά κανένα από αυτά. Η τσαπατσουλιά είναι παιδί του multitasking. Οπότε, κάνε ένα βήμα τη φορά και μην ξεχνάς να επιβραβεύεις τον εαυτό σου για κάθε νίκη.

3. Πάρε μερικές ανάσες

Στοιχεία δείχνουν ότι οι βαθιές αναπνοές σε περιόδους άγχους όχι μόνο σε κάνουν να νιώθεις λιγότερη ένταση, αλλά επιβραδύνουν τον καρδιακό ρυθμό και μειώνουν την ποσότητα κορτιζόλης που κυκλοφορεί στο σώμα. Προσπάθησε να εξασκείσαι σε κάποια τεχνική βαθιάς αναπνοής για τουλάχιστον λίγα λεπτά κάθε μέρα. Υπάρχουν δεκάδες εφαρμογές διαθέσιμες για «έξυπνα» κινητά. Μάλιστα, μόλις συνηθίσεις τη ρουτίνα αυτή, θα μπορείς να την εφαρμόζεις οπουδήποτε και οποτεδήποτε.

Η ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟΤΗΤΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΕ ΦΘΕΙΡΕΙ, ΝΑ ΕΠΗΡΕΑΣΕΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΟΥΛΕΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΙ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΣΕ ΠΙΟ ΣΟΒΑΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ.

4. Μην ξεχνάς την άσκηση

Όταν το σώμα κινείται, η καρδιά ανεβάζει «στροφές» κι αυτό οδηγεί στην απελευθέρωση ενδορφινών, των γνωστών ορμονών της χαράς ή αλλιώς των φυσικών «παυσίπονων» του οργανισμού. Μην το πολυσκέφτεσαι. Μόλις νιώσεις τα νεύρα σου να… τσιτώνουν, πήγαινε μια μικρή βόλτα ή ανέβα στο ποδήλατό σου. Σιγά σιγά, η γυμναστική θα γίνει ένας υγιής μηχανισμός διαχείρισής τους.

5. Μάθε τι είναι self-care

Αν δεν φροντίσεις τον εαυτό σου, δεν μπορείς να στηρίξεις κανέναν άλλο. Δεν είσαι κακός άνθρωπος επειδή χρειάζεσαι να περάσεις μια ώρα μόνος σου με βιβλίο και καφέ.

6. Μοιράσου αυτό που νιώθεις

Το να πεις «είμαι κουρασμένος» ή «νιώθω πιεσμένος» μπορεί να ξεκλειδώσει την επικοινωνία με τον εαυτό σου. Αν δεν θέλεις να μιλήσεις σε κάποιον, γράψε. Κατάγραψε 3 πράγματα που σου έδωσαν χαρά, 3 πράγματα για τα οποία είσαι ευγνώμων και 3 που σε εκνεύρισαν, καθώς και το πώς τα διαχειρίστηκες. Θα εκπλαγείς από το πόσα καταφέρνεις ήδη.

Η ευερεθιστότητα μπορεί να σε φθείρει, να επηρεάσει σχέσεις και δουλειά, και να ανοίξει τον δρόμο σε πιο σοβαρά ζητήματα. Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να σε βοηθήσει να εντοπίσεις τις αιτίες της ευερεθιστότητάς σου και να σε καθοδηγήσει σε πιο λειτουργικές στρατηγικές διαχείρισης.