ΓΙΑΤΙ ΚΑΠΟΙΟΙ ΣΥΛΛΕΓΟΥΝ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΑ ΔΙΑΣΗΜΩΝ;

Για τον ίδιο λόγο που κι εσύ ίσως φυλάς ακόμα το πρώτο σου ερωτικό ραβασάκι από το σχολείο! Τι μας κάνει να συλλέγουμε αναμνηστικά;

Άκου μια πραγματική ιστορία: Το 2012, το πολύ διάσημο τότε συγκρότημα One Direction (από αυτούς ξεπήδησε ο Harry Styles) βρέθηκε σε Αυστραλιανή πρωινή εκπομπή. Εκεί τα μέλη του δοκίμασαν διάφορα τοπικά σνακ, μεταξύ των οποίων και το Vegemite, μία πάστα σαν εκχύλισμα μαγιάς. Ο Niall Horan, ένα από τα μέλη της μπάντας, άπλωσε το άλειμμα αυτό σε τοστ, έφαγε μια μπουκιά, δεν του άρεσε καθόλου και άφησε το υπόλοιπο στο πιάτο. Λίγες ώρες αργότερα, το δαγκωμένο τοστ πουλήθηκε ως αναμνηστικό στο eBay για 100.000 Αυστραλιανά δολάρια (περίπου 62 χιλιάδες ευρώ)!

Ποιος τρελός το έκανε αυτό; θα σκεφτείς. Όμως δεν είναι μόνο ένας. Ένα ακρυλικό νύχι της Lady Gaga πουλήθηκε κάποτε για 12.000 δολάρια και μία μασημένη τσίχλα της Britney Spears για 14.000 δολάρια. Το 2008, κάποιος έδωσε 5.300 δολάρια για ένα χρησιμοποιημένο χαρτομάντηλο της Scarlet Johansson  (ευτυχώς τα χρήματα προσφέρθηκαν για φιλανθρωπικό σκοπό). ΓΙΑΤΙ;

Γιατί να συλλέξει κανείς χρησιμοποιημένα αναμνηστικά διασήμων;

Απάντηση σε αυτό ανέλαβε να δώσει η Dr Clare Jonas, ψυχολόγος και επικοινωνιολόγος, που ασχολείται με την ανάλυση ερευνών και υποστηρίζει πως αυτή η παράλογη συμπεριφορά πηγάζει από τη λεγόμενη «αρχή της μεταδοτικότητας», σύμφωνα με την οποία δύο πράγματα που έχουν έρθει σε επαφή έχουν κατά κάποιον τρόπο συνδεθεί για πάντα.

Ακρυλικό νύχο της Lady Gaga που έπιασε 12.000 δολάρια σε δημοπρασία. © Business Wire 2013

Η αρχή της μεταδοτικότητας εμφανίζεται σε διάφορες κουλτούρες. Οι άνθρωποι που την ακολουθούν πιστεύουν ότι:

• Ορισμένοι άνθρωποι είναι πηγή θετικής μεταδοτικότητας: Γι’ αυτό οι stars έχουν θαυμαστές που πασχίζουν να τους ακουμπήσουν ή που ψάχνουν μέσα στα σκουπίδια τους.
• Ορισμένοι άνθρωποι είναι πηγή αρνητικής μεταδοτικότητας: Πολλοί το σκέφτονται δύο φορές πριν πάνε να μείνουν σε ένα σπίτι μέσα στο οποίο ξέρουν ότι πρόσφατα πέθανε κάποιος.
• Οι ίδιοι έχουν μία μεταδοτική επίδραση σε αντικείμενα: Μελέτη έδειξε ότι κάποιοι δεν νιώθουν άνετα στην ιδέα του να φορούν άνθρωποι που δεν συμπαθούν τα παλιά ρούχα τους.

Με λίγα λόγια, η αρχή της μεταδοτικότητας βασίζεται σε μία ανεξήγητη πεποίθηση μεταφοράς κάποιας ενέργειας απλά με ένα άγγιγμα. Οι άνθρωποι είναι μυστήρια πλάσματα! Ωστόσο, σύμφωνα πάντα με την έρευνα της Dr Jonas, αν τους ρωτήσεις γιατί συλλέγουν αντικείμενα διασήμων, πιθανές απαντήσεις είναι:

– Γιατί έχουν μια ενδιαφέρουσα ιστορία

Αν πρόκειται για ένα πολύ σπάνιο αντικείμενο, π.χ. ένα ρούχα από μία συναυλία ενός σταρ, μπορεί να προσφέρει στην ιδιοκτήτη κάποιο οικονομικό όφελος. Αυτό που το κάνει ιδιαίτερο, βέβαια, είναι η ενδιαφέρουσα ιστορία του, η οποία θα συνεχίσει να εντυπωσιάζει όσα χρόνια κι αν περάσουν.

Ρούχα της Marilyn Monroe που δόθηκαν σε δημοπρασία. © 1999 AP Photo/Marty Lederhandler

– Γιατί κάπως σχετίζονται με αυτά

Φεύγοντας τις προάλλες από την συναυλία των Coldplay, είδα ορισμένους από τους θεατές να κρατούν τα τεράστια μπαλόνια με τους πλανήτες που οι διοργανωτές «πέταξαν» στην αρένα. «Οι τυχεροί!» σκέφτηκα. Θα έχουν ένα ωραίο αναμνηστικό από αυτή τη φοβερή συναυλία. Ωστόσο, πρόκειται απλά για ένα μπαλόνι. Που σε λίγες μέρες θα ξεφουσκώσει.

– Γιατί αυτό αποτελεί έναν τρόπο κοινωνικής επικοινωνίας

Συλλέγοντας ένα αντικείμενο που θεωρούμε ότι έχει μια θετική (ή μια αρνητική) μεταδοτικότητα, κάτι θέλουμε να δηλώσουμε για τον εαυτό μας, έστω και υποσυνείδητα. Κάτι θέλουμε να μεταφέρουμε για εμάς στους γύρω μας, για το ποιοι είμαστε, τι μας αρέσει. Θα κρατούσες ποτέ μια σημαία με ναζιστικό σύμβολο; Πιθανώς θα ήθελες να πλύνεις τα χέρια σου αφού την ακουμπήσεις. Το απέδειξε και μελέτη που έγινε σε άτομα τα οποία ρωτήθηκαν αν θα κρατούσαν με γυμνά χέρια μία μπλούζα που φόρεσε ο Χίτλερ. Τα περισσότερα απάντησαν ότι θα την κρατούσαν μόνο με γάντια.

– Γιατί έχουν κάποια μεταδοτική σημασία

Ένα αντικείμενο που σου δόθηκε από ένα σημαντικό για εσένα πρόσωπο μπορεί στο μυαλό σου να έχει κάποια ιδιαίτερη, ακόμα και προστατευτική αξία, όπως π.χ. ένα κομποσκοίνι που σου έφερε ένας φίλος από το Άγιο Όρος. Θεωρείς, μάλιστα, ότι δίνοντας το κομποσκοίνι αυτό με τη σειρά σου σε κάποιον άλλον, μεταδίδεις τη θετική του ενέργεια. Φαντάσου τώρα να πρόκειται για τη μπάλα που έχει υπογράψει ο αγαπημένος σου μπασκετμπολίστας!