ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΩΝ ΥΨΗΛΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΕ ΚΡΑΤΑΕΙ ΠΙΣΩ

Η διαρκής υπερπροσπάθεια να κατακτήσεις υψηλούς στόχους ίσως δεν επιδρά με θετικό τρόπο στην καθημερινότητά σου. Μήπως τελικά το «όλα ή τίποτα» δεν είναι ο μόνος δρόμος;

Αποτελεί πλέον κοινή παραδοχή ότι η σύγχρονη νοοτροπία ζωής σε οδηγεί διαρκώς στο να κυνηγάς υψηλούς στόχους. Εικόνες επιτυχημένων ανθρώπων στα social media, ιδανικές κατοικίες, μόδα, διατροφή, ομορφιά, επαγγελματική ανέλιξη, συμβουλές αυτοβελτίωσης και πολλά άλλα, συνιστούν ένα αόρατο πρωτόκολλο επιτυχίας, που σε κάνει να αναρωτιέσαι αν η δική σου ζωή είναι αρκετά εντυπωσιακή.

Κι ενώ έχεις τα μάτια σου ανοιχτά στα γεγονότα που συνθέτουν τη ζοφερή πλευρά της καθημερινότητας, και δεν θέλεις να φανείς αγνώμων για όσα ήδη έχεις κατακτήσει, εντούτοις πιάνεις τον εαυτό σου να πιστεύει ότι αν δεν φτάσεις κάτι στο maximum, έχεις αποτύχει. Κάθε φορά που οι «Μεγάλες Προσδοκίες» σου (τα είχε πει ο Ντίκενς) δεν γίνονται πραγματικότητα, ακολουθεί το άγχος, η σωματική και πνευματική κόπωση, το αίσθημα της ματαίωσης κ.ά. Γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο;

Δυο βασικοί τρόποι σκέψης που επηρεάζουν τη ζωή σου

Ο Stephen R. Covey (1932–2012), συγγραφέας του βιβλίου «Οι 7 συνήθειες των εξαιρετικά αποτελεσματικών ανθρώπων» ήταν από τους πρώτους που όρισαν τη διαφορά ανάμεσα στη νοοτροπία της αφθονίας (abundance mindset) και τη νοοτροπία της σπανιότητας (scarcity mindset)  .

Από τη νοοτροπία της σπανιότητας επηρεάζεται όποιος θεωρεί ότι υπάρχει περιορισμένο απόθεμα επιτυχίας, αναγνώρισης ή πόρων στον κόσμο. Είναι η πεποίθηση ότι οι ευκαιρίες είναι λίγες και θα πρέπει να τις κατακτήσουμε πάση θυσία· ένα «όλα ή τίποτα» που φέρνει άγχος και απογοήτευση.

Στον αντίποδα, η νοοτροπία της αφθονίας αναδεικνύει κάτι εντελώς διαφορετικό: ότι υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες για όλους. Η επιτυχία δεν έχει μηδενικό άθροισμα –ό,τι κερδίζει ένας δεν το χάνει απαραίτητα κάποιος άλλος– και ότι ακόμα και οι μικρές πράξεις έχουν αξία.

Λίγα χρόνια αργότερα, η ψυχολόγος Carol Dweck πήγε την ιδέα ένα βήμα παραπέρα, γράφοντας για την «προκαθορισμένη» και την «αναπτυξιακή» νοοτροπία. Εξήγησε πώς ο τρόπος που σκεφτόμαστε –αν βλέπουμε τις ευκαιρίες ως κάτι περιορισμένο ή ως κάτι που μπορούμε να καλλιεργήσουμε– επηρεάζει τα πάντα: τον τρόπο που μαθαίνουμε, που αγαπάμε, που δουλεύουμε.

Μήπως έχει έρθει η στιγμή να αναλογιστούμε αν όλη αυτή η ιστορία του «υψηλού στόχου» δεν είναι απλώς η επιθυμία για βελτίωση της ζωής μας, αλλά η νοοτροπία της σπανιότητας, που έστω και ακούσια έχει γίνει ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε την καθημερινότητα;

Τρεις δρόμοι που σε οδηγούν στη νοοτροπία της σπανιότητας

Ο Jordan Grumet M.D., συγγραφέας του βιβλίου «The Purpose Code», με σπουδές στην ιατρική και στα οικονομικά, αναφέρει σε άρθρο του τρεις τρόπους που ενδέχεται να σαμποτάρουν την ευτυχία σου και προτείνει βήματα για να περάσεις από τη σπανιότητα στην αφθονία.

1. Η παγίδα του υψηλού στόχου

Πιστεύεις ότι οι υψηλοί στόχοι οδηγούν σίγουρα στην επιτυχία. Όμως, όσο πιο μεγαλόπνοοι είναι, τόσο πιο συχνά επηρεάζονται από συγκυρίες που δεν μπορείς να προβλέψεις (τύχη, χρονική στιγμή, οικονομική υποστήριξη κ.ά.). Όταν δεν επιτυγχάνονται, νιώθεις απογοήτευση.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Τι μπορείς να κάνεις: Στρέψε το ενδιαφέρον σου στη διαδικασία και όχι στο έπαθλο. Είναι πιο χρήσιμο για σένα να ορίζεις την επιτυχία από την προσπάθεια και τη συμμετοχή σου σε κάτι, παρά από το αποτέλεσμα. Έτσι, θα πάρεις χαρά ανεξάρτητα από την έκβαση των πραγμάτων.

2. Η ψευδαίσθηση της επίδρασης στον κόσμο

Πολλές φορές σκέφτεσαι: Εάν αυτό που κάνω δεν αλλάξει τον κόσμο, τι αξία μπορεί να έχει; Ονειρεύεσαι να κάνεις τη νέα ιατρική ανακάλυψη, να γράψεις ένα καινοτόμο βιβλίο, να παρουσιάσεις μια καινούργια εφαρμογή στα social media – κοντολογίς, θέλεις να επιχειρήσεις κάτι που θα έχει μεγάλο αντίκτυπο. Όσο ρομαντική κι αν ακούγεται αυτή η σκέψη, στην πραγματικότητα σε καθηλώνει και, τελικά, τις περισσότερες φορές δεν κάνεις τίποτα.

Η ουσιαστική επίδραση δεν έχει τη μορφή μιας παγκόσμιας αλλαγής. Βρίσκεται συνήθως σε απλές, καθημερινές πράξεις.

Τι μπορείς να κάνεις: Βοήθησε τους ανθρώπους γύρω σου με όποιον τρόπο μπορείς. Η παραμικρή πράξη καλοσύνης και συμπαράστασης μπορεί να αλλάξει όλα τα δεδομένα ενός ανθρώπου.

3. Η ιδέα του «μοναδικού σκοπού»

Η ιδέα ότι ήρθες σε αυτή τη ζωή με έναν και μοναδικό σκοπό τον οποίο πρέπει να βρεις και να εκπληρώσεις, αλλιώς θα έχεις αποτύχει, είναι κλασικό παράδειγμα νοοτροπίας της σπανιότητας, σύμφωνα με τον Grumet. Στην πραγματικότητα, η ζωή έχει πολλούς μικρούς σκοπούς: μια χρονική περίοδο μπορεί να σε απασχολεί η καριέρα σου, μια άλλη η φροντίδα της οικογένειας, μια τρίτη η μόρφωσή σου κ.ο.κ.

Τι μπορείς να κάνεις: Δες τον σκοπό σου όχι σαν «έναν και μοναδικό», αλλά σαν ένα κομμάτι του παζλ που χτίζεται με πολλές και διαφορετικές εμπειρίες.

Μικρά βήματα για να καλλιεργήσεις τη νοοτροπία της αφθονίας

Η νοοτροπία της αφθονίας δεν είναι απλώς μια αισιόδοξη στάση· είναι μια πρακτική που αλλάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την επιτυχία, την αποτυχία και την ίδια μας τη ζωή. Οι ειδικοί επιβεβαιώνουν ότι κάθε φορά που αφήνουμε πίσω το «όλα ή τίποτα», απελευθερωνόμαστε από το άγχος της επιτυχίας και ανακαλύπτουμε ότι η πληρότητα βρίσκεται στο παρόν, στη διαδικασία και στις μικρές, καθημερινές χαρές.

Συνοψίζοντας, αναφέρουν μερικά απλά βήματα, που μπορούν να σε φέρουν πιο κοντά στη νοοτροπία της αφθονίας:

• Άλλαξε τον εσωτερικό διάλογο. Αντί να λες στον εαυτό σου «αν δεν το πετύχω αυτό, όλα τέλειωσαν», δοκίμασε το «κάθε βήμα που κάνω είναι πρόοδος».
• Γιόρτασε τις μικρές χαρές. Μια εργασία που ολοκληρώθηκε, ο περίπατος με ένα οικείο πρόσωπο, το αγαπημένο σου εστιατόριο, όλα αυτά δίνουν την ευκαιρία για απόλαυση.
• Στρέψε το ενδιαφέρον σου στη διαδικασία. Απόλαυσε την πορεία, όχι μόνο τον στόχο.
• Δείξε ευγνωμοσύνη για όσα συμβαίνουν. Μην παραλείπεις να εστιάζεις καθημερινά σε 2–3 πράγματα που σου φτιάχνουν τη διάθεση.