ΜΗΠΩΣ ΝΤΡΕΠΕΣΑΙ ΝΑ ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΣ ΤΗ ΧΑΡΑ ΣΟΥ;

Ανακάλυψε γιατί συχνά κρύβουμε τη χαρά μας, πώς το «ταμπού της χαράς» επηρεάζει τις σχέσεις μας και πώς να μοιράζεσαι ευτυχία χωρίς ενοχές.

Το καθιερωμένο δεκαπενθήμερο συμπόσιο με τις φίλες μου, που περιλαμβάνει πολύωρες συζητήσεις-αναλύσεις προσωπικών και κοινωνικών προβλημάτων, καθώς και τη δέουσα κατανάλωση αλμυρών σνακ, κοκτέιλ, γλυκών κ.λπ., πραγματοποιήθηκε πριν μερικές μέρες στη βεράντα μου. Η βραδιά έληξε με εναγκαλισμούς, γέλια και τη γνωστή υπόσχεση, ότι θα είμαστε πιστές στο επόμενο ραντεβού και ότι δεν θα φάμε ξανά «βλακείες». Λίγο αργότερα, καθώς μάζευα πιάτα και ποτήρια, σκέφτηκα πόσο τυχερή έχω σταθεί, γιατί η ζωή μού χάρισε φιλίες που έχουν διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο τόσο στις δυσκολίες όσο και στις χαρές μου.

Ωστόσο, παρατηρώ ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε συχνά την τάση να μιλάμε πιο εύκολα για κάτι που πηγαίνει στραβά, παρά για κάτι που μας προσφέρει χαρά. Αφιερώνουμε ατελείωτες ώρες συζητήσεων για τις δυσκολίες μας, ενώ την ίδια στιγμή μπορεί να περιγράφουμε πολύ λιτά π.χ. μια επαγγελματική άνοδο, ένα ταξίδι που σχεδιάζουμε, το καινούργιο μας αυτοκίνητο, μια νέα γνωριμία.

Μοιάζει σαν να επιθυμούμε να μειώσουμε το ευχάριστο γεγονός που συμβαίνει, από φόβο μην το «ματιάσουμε» ή γιατί νιώθουμε πως χρειάζεται να απολογηθούμε για την ευδαιμονία μας.

Τι είναι το «ταμπού της χαράς»

Κατά τον Eric Solomon Ph.D., που διαθέτει σχεδόν τριάντα χρόνια εμπειρίας στο τρίπτυχο μάρκετινγκ-τεχνολογία-ψυχολογία και διδακτορικό στη γνωστική ψυχολογία και στην τεχνητή νοημοσύνη, το «ταμπού της χαράς» είναι η πίεση που ασκούμε ενίοτε στον εαυτό μας να ελαχιστοποιήσει ή να αποκρύψει τη χαρά που αισθάνεται, αναλογιζόμενος τις δυσκολίες των οικείων μας ή τα δεινά της ανθρωπότητας.

Για παράδειγμα, το ερώτημα «πώς μπορώ εγώ να χαίρομαι, ενώ παιδιά χάνουν τη ζωή τους στον πόλεμο;» και παρόμοιοι προβληματισμοί εκφράζουν μεν μια αλληλεγγύη η οποία μπορεί να ισχύει, αλλά παράλληλα κρύβουν φόβο και ενοχές. Στην πραγματικότητα, η αποσιώπηση της χαράς μας δεν πρόκειται να λύσει κανένα πρόβλημα των υπολοίπων. Αντίθετα, θα μας στερήσει την ενέργεια που όλοι χρειαζόμαστε για να συμπαρασταθούμε ο ένας στον άλλο.

Πώς χάνεται η χαρά

Το να μην δίνει κάποιος τη δέουσα σημασία στη χαρά γίνεται –σχεδόν χωρίς να το καταλάβει– μια πάγια τακτική. Οι παρέες αρχίζουν να περιστρέφονται περισσότερο γύρω από τα κοινωνικά προβλήματα ή τις προσωπικές δυσκολίες, δίχως να μπορούν απαραίτητα να επιφέρουν λύσεις. Στον επαγγελματικό τομέα, οι υπεύθυνοι μιας ομάδας ασκούν πίεση και κριτική, χωρίς να τονίζουν ιδιαίτερα τις μικρές καθημερινές «νίκες». Οι προσωπικές σχέσεις επηρεάζονται αρνητικά από τη ρουτίνα της καθημερινότητας. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα άσχημα νέα μεταδίδονται πολύ γρήγορα και «πουλάνε» πολύ περισσότερο από τις ευχάριστες ειδήσεις. Κάπως έτσι, η δυσφορία αρχίζει να γίνεται κανόνας.

Γιατί η χαρά είναι απαραίτητη και πρέπει να μοιράζεται

Το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται για πολυτέλεια, αλλά για ζωογόνο παράγοντα που αναστέλλει τη φθορά που επιφέρουν οι δυσκολίες της καθημερινότητας. Η απουσία της χαράς κάνει την προσοχή μας να περιστρέφεται μόνο γύρω από τα προβλήματα, απομυζώντας την ενέργειά μας.

Όπως επισημαίνει ο Eric Solomon, η ψυχολογία εξηγεί γιατί η χαρά δεν είναι απλώς μια ευχάριστη στιγμή, αλλά αποτελεί μια βασική δομή για την ανθεκτικότητά μας: τα θετικά συναισθήματα διευρύνουν τον ορίζοντα της προσοχής μας, ενισχύουν τη μνήμη μας και μας βοηθούν να διαχειριστούμε το στρες.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Η φράση της Αμερικανίδας ποιήτριας Anne Sexton (1928–1974), «η χαρά που δεν μοιράζεται πεθαίνει νέα» επιβεβαιώνει την άποψη του ειδικού, που πιστεύει πως όταν επικοινωνηθεί ένα ευχάριστο γεγονός, πολλαπλασιάζεται η δύναμή του και μπορεί να γίνει συλλογικό στήριγμα. Τα οφέλη που προκύπτουν είναι:

– Ενισχύει

Όταν κάποιος μοιράζεται ευχάριστα νέα και ο ακροατής του τα ακούει με αληθινό ενδιαφέρον, βγαίνουν και οι δύο πιο δυνατοί. Κάτι που θα μπορούσε να παραμείνει μια ιδιωτική υπόθεση γίνεται κοινή ιστορία για δύο ή περισσότερους.

– Σταθεροποιεί

Η μοιρασμένη χαρά, όταν προσφέρεται εγκάρδια, συγκεντρώνει την προσοχή των ανθρώπων και μειώνει το αίσθημα του φόβου, χωρίς να διαταράσσει τη σοβαρότητα που παρουσιάζουν τα προβλήματα της ζωής.

– Δίνει κατεύθυνση

Όταν κάποιος μιλάει για την ευδαιμονία του χωρίς να καυχιέται γι’ αυτή, δημιουργεί στους γύρω του το αίσθημα του θαυμασμού, όχι του φθόνου, παροτρύνοντας και τους υπόλοιπους να αναζητήσουν τη χαρά. Δεν μιλάμε για μια εξαναγκασμένη αισιοδοξία, αλλά για την προσπάθεια να βρίσκει κανείς πάντοτε μια φωτεινή χαραμάδα, ακόμα κι όταν τα πράγματα είναι «σκούρα».

Πώς να μοιραστείς τη χαρά σου

Το να θέλεις να βιώσεις τη χαρά και να τη μοιραστείς με τους άλλους δεν σημαίνει ότι αδιαφορείς για τους συνανθρώπους σου ή ότι διακατέχεσαι από παιδική αφέλεια, αλλά ότι έχεις συνειδητοποιήσει τη ζωτική της σημασία. Ο Eric Solomon προτείνει έναν «μικρό οδηγό» για να επικοινωνήσεις τη χαρούμενη όψη της ζωής σου χωρίς ενοχές, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη την ψυχολογική κατάσταση όσων σε ακούν.

• Αναγνώρισε το πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται ο συνομιλητής σου: «Ξέρω ότι τα πράγματα για σένα είναι δύσκολα τώρα, ωστόσο θα ήθελα να σου πω….», είναι μια φράση που μπορεί να συνδέσει μια ενδεχόμενη δύσκολη στιγμή του άλλου με τη δική σου χαρά.
• Μην υπερβάλεις στη διήγησή σου: Μη θριαμβολογείς. Κράτησε τις χαρούμενες ειδήσεις συγκεκριμένες και ειλικρινείς.
• Ζήτησε τη συναίνεση των άλλων: «Μπορώ να μοιραστώ ένα καλό νέο;» Αυτή η απλή ερώτηση, μειώνει τις άμυνες και ανοίγει τον δρόμο της επικοινωνίας.
• Φέρσου συμπεριληπτικά και μην επιδεικνύεσαι: Μπορείς να αναφέρεις ότι στο χαρούμενο γεγονός που σου συνέβη συνετέλεσαν και παράγοντες όπως π.χ. η τύχη και η έκπληξη. Αυτό δίνει την ευκαιρία στους υπόλοιπους να νιώσουν ότι είναι κι αυτοί υποψήφιοι στη χαρά.
• Δώσε στους άλλους τη θέση του «νικητή»: Ζήτησέ τους να αναφέρουν ένα δικό τους χαρούμενο γεγονός, ακόμα κι αν αυτό ανήκει στο παρελθόν, και γιόρτασέ το μαζί τους με ενθουσιασμό.