ΜΗΠΩΣ ΤΟ «ΟΛΑ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟ ΛΟΓΟ» ΕΙΝΑΙ ΤΟΞΙΚΟ;

Η τοξική θετικότητα αφορά σχόλια που εκφέρονται –συνήθως με καλή πρόθεση– για την αισιοδοξία που πρέπει να νιώθουμε ακόμη κι όταν όλα είναι άσχημα. Το «όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο» είναι ένα από αυτά.  

Την πρώτη φορά που άκουσα το «Έλα, δεν θέλω κλάψες, σκεφτόμαστε θετικά, κοιτάμε μπροστά», ένιωσα κάπως σα να εισέβαλαν στον προσωπικό μου χώρο και να τον ποδοπάτησαν. Είχα λόγο να αισθάνομαι λύπη, ήθελα να το μοιραστώ, ήθελα να νιώσω συμπαράσταση, ίσως και να πάρω βοήθεια. 

Αντ’ αυτού εισέπραξα ακύρωση. Ότι όχι μόνο δεν ήταν σωστά όσα ένιωθα, αλλά δεν θα με βοηθούσαν κιόλας. Ήμουν σα να λέμε και ανόητη, συν τοις άλλοις. Δεν μου έφτανε λοιπόν ο πόνος μου, είχα φορτωθεί επιπλέον ενοχές, αποδοκιμασία και τη βεβαιότητα ότι ήμουν μόνη. 

Πράγματι, όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο;

Άκουσα πολλές φορές εκ των υστέρων παρόμοιες ανοησίες, αλλά σαν από ένστικτο ψυχικής επιβίωσης δεν έδινα πολλή σημασία. Μέχρι που έπεσα πάνω στο «Όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο». 

Η πρόταση αυτή εκφέρεται ως η κορωνίδα των σκέψεων που προτείνονται για να δεις τη θετική πλευρά της όποιας καταστροφής σου έχει συμβεί. Ίσως κάθε συμφορά εμπερικλείει και θετικές καταστάσεις, αλλά και το αντίστροφο. Προφανώς όποιος το λέει έχει κάθε καλή πρόθεση, όμως πόσο βοηθητική είναι αυτή η φράση στ’ αλήθεια; 

iStock

Κατά τη γνώμη μου, όσο είναι το «μην αγχώνεσαι» όταν έχεις άγχος, και το «μην στεναχωριέσαι» όταν έχεις χίλιους λόγους να το κάνεις. Επιπλέον, το «Όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο» προσθέτει ενοχές, εφόσον εσύ δεν μπορείς να δεις τον υποτιθέμενο λόγο, άρα είσαι και αχάριστος. 

Το πιο σημαντικό είναι ότι, όχι, δεν συμβαίνουν όλα για κάποιον λόγο, ασχέτως εκ των υστέρων προσπαθούμε να δώσουμε μια δική μας ερμηνεία προσωπικής ανάπτυξης. Υπάρχουν πολύ άσχημα πράγματα τα οποία δεν θα έπρεπε να συμβαίνουν καν. 

Τι είναι η τοξική θετικότητα

Ψάχνοντας έμαθα τον όρο τοξική θετικότητα. Πρόκειται για την πεποίθηση πως όσο δύσκολη και στενάχωρη είναι μια κατάσταση, πρέπει πάντα να έχεις μια θετική στάση και νοοτροπία απέναντί της. Πράγμα που δεν έχει καμία σχέση με τη θετική ψυχολογία, η οποία έχει επιστημονικό υπόβαθρο. 

«Η διαφορά της τοξικής θετικότητας με τη θετικότητα είναι πως στην πρώτη περίπτωση το άτομο τείνει να αποφεύγει τα αρνητικά συναισθήματα, προκειμένου να απομακρύνει και να ακυρώσει οποιαδήποτε εσωτερική ταλαιπωρία. Αλλά, όταν κάποιος αποφεύγει τα συναισθήματά του, προκαλεί εντέλει περισσότερο κακό στον εαυτό του, καθώς όλη αυτή η υπερβολική αισιοδοξία δημιουργεί μια ψευδή εικόνα», λέει η Παναγιώτα Τούμπα, κλινική ψυχολόγος και επιστημονικά υπεύθυνη της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων Κλίμακα.

Γιατί μπορεί να είναι επικίνδυνη η τοξική θετικότητα

Σχόλια τοξικής θετικότητας μπορεί να γίνουν και εν δυνάμει επικίνδυνα, καθώς αποθαρρύνουν το άτομο να αναζητήσει βοήθεια από ειδικούς ακόμα κι αν τη χρειάζεται.

iStock

«Όταν κάποιος βιώνει άσχημα συναισθήματα εξαιτίας ενός τραυματικού γεγονότος και οι φράσεις που ακούει σχετίζονται με την τοξική θετικότητα (“έλα, μην ανησυχείς, θα το ξεπεράσεις”, “δεν είναι τίποτα” κ.λπ.), μπορεί να αποτραπεί από το να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια, ενώ το χρειάζεται. Καταλήγει λοιπόν να υποφέρει μόνος του, ενώ θα μπορούσε όλο αυτό να αποφευχθεί με την κατάλληλη επαγγελματική υποστήριξη», σχολιάζει η κ. Τούμπα. Δηλαδή, όχι μόνο το άτομο γεμίζει ενοχές επειδή νιώθει δυσάρεστα, αλλά αυτό μπορεί να καταστεί επικίνδυνο για την ψυχική του υγεία.

Κάτι τέτοιο στιγματίζει την ψυχική υγεία και το ότι είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική υγεία. «Εάν ένα άτομο είχε πάθει ένα ατύχημα και είχε τραυματιστεί σωματικά, δεν θα άκουγε αντίστοιχα σχόλια και δεν θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη σωματική του υγεία. Τουναντίον, αυτό συμβαίνει παρά πολύ συχνά σε θέματα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία», συμπληρώνει.

Νιώσε όπως θες!

«Δεν είναι μόνο εντάξει να μην νιώθουμε εντάξει, κάποιες φορές είναι και απαραίτητο. Δεν μπορούμε ως ανθρώπινα όντα να επιλέξουμε μόνο τα συναισθήματα που θέλουμε να έχουμε. Ας μην αφήνουμε την τοξική θετικότητα να μας επανατραυματίζει», σχολιάζει η κ. Τούμπα. Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τους οπαδούς της τοξικής θετικότητας που πιθανότατα νομίζουν ότι μας βοηθάνε και, σημειωτέον, δεν είναι οι λεγόμενοι «τοξικοί άνθρωποι»; 

Καταρχάς, να χτίσουμε μια υγιή σχέση με τα συναισθήματά μας:

• Να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να αισθάνεται όλη την γκάμα των αρνητικών συναισθημάτων. 
• Να μην ντρεπόμαστε για τα συναισθήματά μας, αφού έχουμε αναγνωρίσει ότι ο καθένας μπορεί να αισθάνεται διαφορετικά και αυτό είναι πολύ εντάξει.
• Να μην αποφεύγουμε τα συναισθήματά μας και να μην τα καταπιέζουμε, αλλά να «μένουμε» μαζί τους, να τα βιώνουμε και να τα επεξεργαζόμαστε.
• Να θυμόμαστε ότι τα συναισθήματα δεν αλληλοαποκλείονται. Μπορούμε να νιώθουμε και όμορφα και άσχημα με αφορμή το ίδιο συμβάν. 

Να βάλουμε όρια και να κρατάμε αποστάσεις από τέτοιες δηλώσεις:

Η τοξική θετικότητα συχνά είναι δυσδιάκριτη. Κυρίως επειδή όλοι λίγο ή πολύ έχουμε εκτεθεί σε αυτήν και έχουμε ενστερνιστεί ανάλογο τρόπο σκέψης έστω και για λίγο. 

Όταν μάθουμε να την αναγνωρίζουμε, θα μπορούμε να την αποφεύγουμε, χωρίς να μας επηρεάζει. Κυρίως όμως θα μπορούμε να προσφέρουμε και να δεχόμαστε ουσιαστική υποστήριξη όταν βιώνουμε μια δύσκολη κατάσταση.