ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΝΙΩΘΕΙΣ ΚΑΛΑ ΚΑΝΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΑΠΛΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ

Ποια είναι η ερώτηση που μπορεί να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα σχεδόν αμέσως; Τη χρησιμοποιούν οι ψυχοθεραπευτές, αλλά κι εμείς οι ίδιοι καθημερινά. Το μυστικό κρύβεται στην ειλικρινή και πολύ συγκεκριμένη απάντησή της.

Πόσες εργατοώρες δεν έχουν ξοδευτεί για να εντοπιστεί ο τρόπος που θα μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα; Θεραπευτές, ψυχολόγοι, coaches, διαλογιστές, φιλόσοφοι, γκουρού της ευτυχίας και μάγοι της φυλής έχουν προσπαθήσει πολύ για την κατάκτηση της ευτυχίας.

Και πόσες προσπάθειες δεν έχουν γίνει εκ μέρους μας; Γιατί, όπως και να το κάνουμε, ό,τι και να πούμε για την αναγκαιότητα των αρνητικών συναισθημάτων, είναι πολύ καλύτερα να νιώθεις ωραία. Και είναι φυσικό κι επόμενο να επιδιώκουμε αυτή τη συναισθηματική κατάσταση, όσο κι αν η ανθρώπινη φύση μας η στρέφει τις σκέψεις μας στο κακό σενάριο.

Πώς αισθάνεσαι σήμερα;

Ίσως στην ανάγκη μας να εντοπίζουμε το κακό και να προσπαθούμε να το επιλύσουμε να κρύβεται και το μικρό μυστικό της ευτυχίας μας. Ο Christian Waugh, καθηγητής ψυχολογίας στο Wake Forest University στη Βόρεια Καρολίνα των ΗΠΑ που εξειδικεύεται στη μελέτη των συναισθημάτων, μετά από μερικές έρευνες που έχει κάνει μαζί με την ομάδα του, καταλήγει σε πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Με πολύ απλά λόγια, μας λέει ότι μια ειλικρινής, συγκεκριμένη και πολύ ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα «πώς αισθάνεσαι;» έχει τη δύναμη ακόμη και να αλλάξει το πώς νιώθουμε, φυσικά προς το καλύτερο.

Η θεωρία του Waugh στέκεται καμαρωτά στον αντίποδα εκείνης που υποστηρίζει πως μιλώντας θετικά για οτιδήποτε βιώνεις –κυρίως αρνητικό– θα σε κάνει να νιώσεις και θετικά. Μια άποψη που μας έχει κάνει εκατοντάδες φορές να απαρνηθούμε τα αληθινά συναισθήματά μας, να πιεστούμε να δείξουμε κάτι άλλο από αυτό που νιώθουμε και τελικά να καταπιεστούμε. Μια άποψη που στέκεται στον αντίποδα κάθε στρατηγικής αυτορρύθμισης των συναισθημάτων μας, η οποία συνήθως κυμαίνεται από το «κάνω διασκεδαστικά πράγματα», μέχρι το «προσπαθώ να σκεφτώ κάτι αστείο όταν στενοχωριέμαι» και το «μιλάω σε έναν φίλο για κάτι άσχετο».

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Γιατί να εκφράσεις τα συναισθήματά σου

Γιατί όμως μια ειλικρινής απάντηση στην ερώτηση «πώς αισθάνεσαι;» μπορεί όντως να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα; Η απάντηση βρίσκεται στην επισήμανση των συναισθημάτων. Οι μελέτες έδειξαν πως όταν επισημαίνουμε τα αρνητικά συναισθήματά μας, υπάρχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να τα μειώσουμε, άθελά μας. Χωρίς δηλαδή να υπάρχει συνειδητά ο στόχος της μείωσης ή της μετατροπής τους, που όσο να πεις, μοιάζει με βάσανο.

Οι ερευνητές έδωσαν στους συμμετέχοντες σε πρώτη φάση εικόνες που προκαλούν στενοχώρια και σε δεύτερη εικόνες ευχάριστες, και τους ζήτησαν να περιγράψουν τα συναισθήματά τους με σαφήνεια.

Για να βάλουν τα συναισθήματα σε λέξεις, οι άνθρωποι πρέπει πρώτα να προσδιορίσουν τις συναισθηματικές τους εμπειρίες. Για να γίνει αυτό, πρέπει να αναστοχαστούν όχι μόνο για το ποια είναι τα συναισθήματά τους, αλλά και για το τι μπορεί να τα προκαλεί.

Αυτό με τη σειρά του, σε ασυνείδητο επίπεδο οδηγεί σε αυτόματο προβληματισμό σχετικά με το ποια θα μπορούσε να είναι η κατάλληλη πορεία δράσης για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων συναισθημάτων.

Οι άνθρωποι προτιμούν να έχουν λιγότερη αβεβαιότητα και καλύτερη άποψη για το τι πρέπει να κάνουν στη συνέχεια. Η επισήμανση των συναισθημάτων τους, λοιπόν, οδηγεί σε μια κατάσταση ανάληψης ευθυνών ή ανάληψης δράσης, η οποία αυτομάτως τους δίνει μεγαλύτερη ασφάλεια, σιγουριά και αυτοπεποίθηση.

Γιατί δεν «μένουμε» στα θετικά συναισθήματα;

Όταν αισθανόμαστε καλά, δεν υπάρχει κάτι που πρέπει να κάνουμε για να διαχειριστούμε την κατάσταση. Ως αποτέλεσμα, οι θετικές συναισθηματικές εμπειρίες είναι συχνά πολύ εφήμερες. Υπάρχει πάντα κάποιο πρόβλημα που θα τραβήξει την προσοχή μας και τότε θα παρασυρθούμε στα πλοκάμια του, με στόχο την επίλυσή του.

Πώς θα μπορούσαμε λοιπόν να εκμεταλλευτούμε τα θετικά συναισθήματα προς όφελός μας; Και πάλι, επισημαίνοντάς τα! Λέγοντας στον εαυτό μας ή στους άλλους «αισθάνομαι ικανοποιημένος» (είναι απαραίτητο η απάντηση να είναι συγκεκριμένη και όχι γενικόλογη, τύπου «καλά»), παρατηρούμε το θετικό μας συναίσθημα, προσδιορίζουμε από πού προέρχεται και το κάνουμε έτσι να παραμένει λίγο περισσότερο στη σφαίρα των συναισθημάτων μας.

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που χαρακτηρίζουν τις θετικές συναισθηματικές εμπειρίες τους με πολύ συγκεκριμένες λέξεις είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν καλύτερα το άγχος. Αυτό συμβαίνει επειδή η επισήμανση των συναισθηματικών εμπειριών με συγκεκριμένες λέξεις παρέχει ένα καλύτερο πλαίσιο για τον εντοπισμό και την παρατήρηση αυτών των εμπειριών. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που οι ψυχοθεραπευτές ρωτούν ξανά και ξανά πώς αισθανόμαστε και μας ζητούν να το περιγράψουμε όσο πιο αναλυτικά μπορούμε.

Κάνε ένα μικρό βήμα προς την ευτυχία σου

Η σημασία της δήλωσης των συναισθημάτων μας με ειλικρινή τρόπο συνάδει με τα αποτελέσματα άλλων ερευνών που δείχνουν ότι οι άνθρωποι τείνουν να απολαμβάνουν υψηλότερη ευημερία όταν αισθάνονται ότι είναι αυθεντικοί και δεν προσποιούνται.

Βέβαια, μένει να απαντηθούν ερευνητικά κι άλλα ερωτήματα, όπως το πότε είναι η καλύτερη στιγμή να ανακοινώσεις ένα συναίσθημα, όταν είναι στην κορύφωσή του ή μόλις έχει λίγο αποφορτιστεί; Φανταστείτε μια τέλεια στιγμή ευτυχίας ή γαλήνης. Πώς θα την επηρέαζε να πείτε δυνατά πώς αισθάνεστε; Θα είχε κάποιο αποτέλεσμα;

Μέχρι τότε, οι ερευνητές δηλώνουν βέβαιοι πως η απάντηση στην ερώτηση «πώς αισθάνεσαι;», είτε αυτή προέρχεται από άλλους είτε από τον ίδιο μας τον εαυτό, θα μπορούσε να είναι ένα μικρό αλλά σημαντικό πρώτο βήμα στην κατάκτηση της ευτυχίας.