ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΞΕΠΕΡΑΣΟΥΜΕ Ο,ΤΙ ΤΡΑΓΙΚΟ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ;

Κάνουμε τα πάντα –συχνά ασυνείδητα– για να κρυφτούμε από ό,τι μας έχει πληγώσει. Αλλά μόνο αν συντονιστούμε με τον πόνο μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα θεραπευτούμε.

Μπορεί να προσπαθήσουμε να προστατευτούμε και να προστατεύσουμε τους αγαπημένους μας όσο περισσότερο μπορούμε, να κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό, αλλά δυστυχώς υπάρχουν κάποια τραυματικά, ισοπεδωτικά, τραγικά γεγονότα στη ζωή, τα οποία είναι αδύνατον να αποφύγουμε, όσο κι αν προσπαθήσουμε, όσο κι αν οχυρωθούμε…

Αν ανήκουμε σε όσους έχουν υποστεί κακοποίηση, έχουν χάσει κάποιο αγαπημένο πρόσωπο σε νεαρή ηλικία, έχουν βιώσει την απώλεια ενός μωρού ή του παιδιού τους, έχουν προδοθεί βαθιά και ανεπανόρθωτα, έχουν τραυματιστεί σοβαρά ή έχουν ασθενήσει βαριά, όσους θέλησαν να αποκτήσουν παιδί και δεν τα κατάφεραν ή βίωσαν οποιαδήποτε άλλη τραγωδία που τους βύθισε στην απελπισία, γνωρίζουμε καλά ότι όταν είμαστε σε αυτή τη θέση, η προοπτική μιας καλύτερης ζωής φαίνεται αδιανόητη.

Μας κατακλύζει μια αίσθηση βεβαιότητας ότι πρόκειται για ένα τραύμα από το οποίο δεν θα μπορέσουμε να απομακρυνθούμε ποτέ. Ειδικά όταν βρισκόμαστε εν μέσω μιας προσωπικής μας τραγωδίας ή μόλις βγαίνουμε από αυτή, νιώθουμε ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση να φτιάξουν ποτέ τα πράγματα.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Οι ειδικοί εξηγούν ότι είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε τον πόνο και το τραύμα, να τα βάλουμε σε λέξεις και να τα κατανοήσουμε, ακόμα κι αν πρόκειται για την πιο φρικτή και συγκλονιστική απώλεια. Προφανώς, είναι πιο εύκολο να το λέμε παρά να το κάνουμε. Συνήθως στην πράξη προσπαθούμε να κρυφτούμε και να απομακρυνθούμε από το τραύμα, ώστε να αποφύγουμε να βιώσουμε τον πόνο. Είναι σαν να ακούμε κάποιον να κλαίει κι εμείς να βγαίνουμε στα γρήγορα από το σπίτι και να κλείνουμε βιαστικά πίσω μας την πόρτα.

Να νιώθουμε τον πόνο αντί να τον κουκουλώνουμε

Ας πάρουμε το παράδειγμα του στρες. Μπορεί να αναζητήσουμε βοήθεια για τα συμπτώματα του άγχους που δημιουργούν προβλήματα στη ζωή μας και μας κάνουν να νιώθουμε άσχημα καθημερινά (π.χ. ζαλάδες, ταχυκαρδίες κ.ά.).

Παρ’ όλα αυτά, ενδέχεται να μας είναι πιο εύκολο να νιώθουμε άσχημα εξαιτίας των συμπτωμάτων που μας προκαλεί το άγχος, παρά να αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματα που αποφεύγουμε να νιώσουμε. Έτσι, αυτά τα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν ως μια απόσπαση της προσοχής από τη βαθύτερη συναισθηματική αγωνία που δεν αντέχουμε να αντιμετωπίσουμε.

ΤΟ ΝΑ ΝΙΩΘΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΟ ΜΑΣ ΒΟΗΘΑ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΟΥΜΕ, ΕΝΩ ΤΟ ΝΑ ΤΟΝ ΑΠΟΣΤΡΕΦΟΜΑΣΤΕ ΕΞΑΣΦΑΛΙΖΕΙ ΟΤΙ ΘΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΟΥΜΕ ΚΟΛΛΗΜΕΝΟΙ ΣΕ ΑΥΤΟΝ.

Ίσως ασυνείδητα να μας φαίνεται προτιμότερο να βρισκόμαστε σε άγχος παρά σε πόνο. Ωστόσο, αν θέλουμε να κατανοήσουμε το νόημα του πόνου μας, πρέπει να στραφούμε προς τα συναισθήματα, τις αναμνήσεις και τις απώλειες από τις οποίες μας απομακρύνει το άγχος.

Αν μας κυβερνά το άγχος, δεν ζούμε τη ζωή μας. Ενώ αν πονάμε αλλά ξέρουμε γιατί μας συμβαίνει αυτό και εκφράζουμε τον πόνο, έστω και μόνο μέσα στο μυαλό μας, αν τον προσέχουμε και τον μετατρέπουμε σε λέξεις, τότε μπορούμε να καταλάβουμε το νόημά του και τελικά –μετά από καιρό, δουλειά και προσπάθεια– να ζωντανέψουμε. Υπάρχει παρηγοριά σε αυτό, και είναι πολύ διαφορετικό από το να κλειστούμε πίσω από μια πόρτα και να κλαίμε. Δεν μιλάμε βέβαια για την ανάπτυξη μιας εμμονής, σαν να σκαλίζουμε συνεχώς μια πληγή. Το να νιώθουμε τον πόνο μας είναι αυτό που μας βοηθά να προχωρήσουμε, ενώ το να τον αποστρεφόμαστε εξασφαλίζει ότι θα παραμείνουμε κολλημένοι σε αυτόν.

Ξεπερνώντας την ενοχή ότι φταίμε εμείς

Όταν μας συμβαίνει κάτι τρομερό, συχνά υπάρχει η υπόθεση –εκφρασμένη ή μη– ότι φταίμε εμείς. Και ίσως αυτό να ισχύει ως έναν βαθμό, ίσως αν είχαμε πάρει διαφορετικές αποφάσεις, αν είχαμε ενεργήσει αλλιώς, αυτό το πράγμα να μην είχε συμβεί (ή και να είχε τελικά συμβεί). Όσο οδυνηρό κι αν ακούγεται αυτό, είναι σημαντικό να το αναγνωρίσουμε.

Μπορεί επίσης να ισχύει ότι τίποτα δεν θα μπορούσε να αποτρέψει ό,τι συνέβη, ότι απλώς ήταν εκτός του ελέγχου μας, κάτι που είναι επίσης τραγικό όταν το σκεφτόμαστε. Ακόμα κι αν καταρχάς φαίνεται παράδοξο, δεν είναι απίθανο να νιώθουμε μια ασφάλεια στο να αγκιστρωνόμαστε στην αδικαιολόγητη ενοχή μας, επειδή η πεποίθηση ότι ήταν δικό μας λάθος μας προστατεύει από τη συνειδητοποίηση ότι στην πραγματικότητα μπορούν να συμβούν τρομερά πράγματα και δεν μπορούμε να κάνουμε απολύτως τίποτα γι’ αυτό.

ΤΟ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΛΥΤΡΩΤΙΚΟ.

Αυτό είναι κάτι που πολύ δύσκολα μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε. Δεν είναι κάτι που μπορεί να μας το πει κάποιος άλλος, πρέπει να βρούμε αυτή την αλήθεια μέσα μας. Για όλους μας είναι πολύ δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε και να αναγνωρίσουμε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο. Όταν όμως το κατανοούμε, μπορεί αυτό να καταλήξει να είναι και λυτρωτικό. Διότι αν και δεν μπορούμε να ελέγξουμε ό,τι μας συμβαίνει, όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να βιώσει τον αληθινό μας πόνο, τη θλίψη και τη δυστυχία μας, μπορούμε να βρούμε κατανόηση και ικανότητα για συμπόνια, τόσο για τον εαυτό μας όσο και για τους άλλους.

Βιβλιογραφία: Moya Sarner, When I grow up. Conversations with adults in search of adulthood, Scribe Publications, London 2024.