ΣΕ ΤΙ ΔΙΑΦΕΡΕΙ Η ΨΥΧΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ; 

Καθώς η ψυχική υγεία αναδεικνύεται σε ένα τεράστιο θέμα της εποχής μας, προσπαθούμε να τραβήξουμε μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ ψυχικής νόσου και διαταραχής προσωπικότητας, με τη βοήθεια ενός ειδικού. Κρατήστε μόνο ότι όλα θεωρούνται διαταραχές.

Τι είναι η κατάθλιψη και τι η αγχώδης διαταραχή; Μπορεί ένας άνθρωπος με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας να θεραπευτεί και πώς αυτό διαφέρει από την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (σκέτο); 

Αναρωτιέται κανείς γιατί όλα αυτά να ενδιαφέρουν έναν μη επαγγελματία. Κι όμως, η κατηγοριοποίηση και η ταξινόμηση των ψυχικών διαταραχών, όπως λέγονται στη γλώσσα της ψυχιατρικής, είναι θέμα με μεγάλη σημασία. 

Η ψυχική υγεία μάς αφορά όλους

Στον τομέα της ψυχικής υγείας τα πράγματα συνεχώς αλλάζουν, νέες νόσοι και ψυχικές καταστάσεις προστίθενται συνεχώς, καθώς το θέμα της ψυχικής υγείας αναδεικνύεται σε μεγάλο αγκάθι των σύγχρονων κοινωνιών. Σκεφτείτε ότι το πιο αξιόπιστο εργαλείο των ειδικών, το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, ανανεώνεται πολύ συχνά. 

Σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού πάσχει από κοινές ψυχικές διαταραχές, πολύ περισσότερες από όσες πιστεύαμε. Και στην Ελλάδα τα ποσοστά είναι υψηλά, σύμφωνα με μια μελέτη η οποία αναγνωρίζει ότι αν δεν υπήρχε το στίγμα της ψυχικής υγείας, τα ποσοστά θα ήταν μεγαλύτερα.

Unsplash Eric Ward

Είναι καλό να μπορούμε να διαχωρίζουμε ένα θέμα ψυχικής υγείας από μια παραβατική συμπεριφορά και να κρίνουμε αν θα μπορούσε να υπάρξει θεραπεία ή πρόληψη, ώστε να βοηθήσουμε κάποιον δικό μας άνθρωπο ή και τον ίδιο μας τον εαυτό. 

Οι ψυχικές διαταραχές καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα στον τομέα της ψυχιατρικής. Περιλαμβάνουν μια μεγάλη γκάμα προβλημάτων και συμπτωμάτων και διαχωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες, ανάμεσα στις οποίες οι διαταραχές προσωπικότητας και οι νόσοι. Στους ασθενείς μπορεί να έχει διαταραχθεί το συναίσθημα, η συμπεριφορά και η λειτουργικότητα. 

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΧΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ, ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ. 

Τι είναι οι διαταραχές προσωπικότητας

Οι 10 διαταραχές της προσωπικότητας αποτελούν μια συγκεκριμένη υποκατηγορία των ψυχικών διαταραχών και έχουν να κάνουν με δομικά στοιχεία του χαρακτήρα. Είναι καταστάσεις στις οποίες ένα άτομο διαφέρει σημαντικά από τον μέσο όρο ως προς τη σκέψη, την αντίληψη, τα συναισθήματα αλλά και τον τρόπο που σχετίζεται με τους άλλους.  

«Αν και τα όρια δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρα, οι διαταραχές αυτές αφορούν δομικά χαρακτηριστικά μιας προσωπικότητας, τα οποία διαμορφώνονται από την παιδική και εφηβική ηλικία και συνοδεύουν το άτομο σε όλη του τη ζωή» αναφέρει ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Σάββας Σαββόπουλος.

Οι διαταραχές της προσωπικότητας φαίνεται ότι δημιουργούνται από έναν συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών αιτιών και έχουν να κάνουν με τραύματα της παιδικής ηλικίας που δεν μπόρεσαν να ξεπεραστούν κατά τις αναπτυξιακές φάσεις που ακολούθησαν. 

«Οι διαταραχές αυτές δεν βελτιώνονται απαραίτητα με φαρμακευτική αγωγή. Χρειάζονται πολλή δουλειά, συνήθως ψυχοθεραπεία, επειδή πρόκειται για εδραιωμένα χαρακτηριστικά. Η ψυχοθεραπεία και η εκπαίδευση του ατόμου να κατανοεί και να διαχειρίζεται το πρόβλημά του παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείρισή τους», αναφέρει ο κ. Σαββόπουλος. Ανά περίπτωση, φυσικά, και ανάλογα με την κρίση του θεράποντα γιατρού, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά. 

Οι άνθρωποι με διαταραχές της προσωπικότητας συχνά αντιμετωπίζουν και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα κατάθλιψη και κατάχρηση ουσιών, τα οποία όμως μπορούν να ξεπεραστούν με την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση. 

Unsplash Callum Skelton

Ορίζονται οι ψυχικές νόσοι;

Κάτω από την ομπρέλα των ψυχικών διαταραχών εντάσσονται και οι νόσοι, που όμως, καθώς τα όρια είναι δυσδιάκριτα, οι ειδικοί αποκαλούν διαταραχές. Μία νόσος έχει ξεφύγει από την απλή εκδήλωση μιας συναισθηματικής δυσκολίας ή δυσλειτουργίας και περιγράφει συνήθως μια κατάσταση συμπεριφοράς έντονα προβληματική για τον ασθενή, ενίοτε και τους γύρω του. 

Μία νόσος μπορεί να είναι παροδική, όπως η κατάθλιψη, ή μόνιμη, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Η σχιζοφρένεια είναι επίσης μία νόσος. «Οι νόσοι βελτιώνονται με φαρμακευτική αγωγή, ορισμένες μάλιστα θεραπεύονται, όπως η κατάθλιψη. Αν δεν συνοδεύονται από τα δομικά χαρακτηριστικά μιας διαταραχής προσωπικότητας, που προσδίδουν μια μονιμότητα, η αντιμετώπισή τους είναι πιο αποτελεσματική», σχολιάζει ο κ. Σαββόπουλος. 

Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι οι αγχώδεις διαταραχές έχουν υψηλά ποσοστά ανταπόκρισης στη θεραπεία, είτε αυτή είναι φαρμακευτική είτε ψυχοθεραπευτική είτε συνδυασμός τους. Η σχιζοφρένεια, από την άλλη, έχει χαμηλά ποσοστά επιτυχούς θεραπείας, ενώ η διπολική διαταραχή έχει ελαφρώς καλύτερη πρόγνωση.

Είναι σημαντικό όμως να τονίσουμε ότι ο ψυχίατρος είναι εκείνος που θα κρίνει ποια διαταραχή έχει χαρακτηριστικά νοσηρότητας και θα υποδείξει την κατάλληλη θεραπεία, ασχέτως αυστηρών προσδιορισμών.