ΤΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΕΝΟΣ ΖΕΥΓΑΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ;

Οι κοινές αναμνήσεις που έχουμε με αγαπημένα πρόσωπα και οι ιστορίες που συνηθίζουμε να διηγούμαστε ξανά και ξανά έχουν μεγαλύτερη δύναμη από ό,τι ίσως φανταζόμαστε. Όπως λένε οι ειδικοί, μπορούν να επηρεάσουν μια σχέση με θετικό ή αρνητικό τρόπο.

«Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία» και σίγουρα το ίδιο συμβαίνει με τις παρέες, τις οικογένειες, τις προσωπικές σχέσεις. Όλοι απολαμβάνουμε τη διήγηση περιστατικών που έχουμε βιώσει μαζί με τα οικεία μας πρόσωπα: αναμνήσεις από οικογενειακά τραπέζια που αναβιώνουν τα παιδικά μας χρόνια, συζητήσεις μέχρι πρωίας με φίλους που περιγράφουν για πολλοστή φορά μια κοινή εμπειρία, προσωπικά αστεία με το ταίρι μας (με τα οποία γελάμε μόνο οι δυο μας).

Εξετάζοντας συγκεκριμένα τις ιστορίες των ζευγαριών, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η διήγησή τους δεν αποτελεί απλώς μια νοσταλγική συνήθεια. Η περιγραφή της πρώτης γνωριμίας, τα αμέτρητα αστεία περιστατικά ή ακόμα και τα εμπόδια που έχουν ξεπεράσει μαζί, αποτελούν για δυο ανθρώπους το υλικό με το οποίο φτιάχνουν τη σχέση τους και ορίζουν το «εμείς».

Αυτές οι ιστορίες, όμως, σύμφωνα με την Berit Brogaard D.M.Sci, Ph.D, ιατρό με εξειδίκευση στον τομέα της Νευροεπιστήμης και διδακτορικό στη φιλοσοφία, δεν επιδρούν πάντοτε προς μία κατεύθυνση: Όπως μπορούν να ενδυναμώσουν δυο συντρόφους, δίνοντάς τους την αίσθηση της οικειότητας και της ανθεκτικότητας στο χρόνο, μπορούν επίσης να αποκαλύψουν ρωγμές στη σχέση, να επιφέρουν συγκρούσεις και απογοητεύσεις, να αναδείξουν αγεφύρωτες διαφορές.

Kenny Eliason/Unsplash+

Πώς οι ιστορίες ενισχύουν μια σχέση

Οι στιγμές που μοιράζεται ένα ζευγάρι, είτε πρόκειται για ρομαντικές εμπειρίες είτε για τις καθημερινές δυσκολίες του κοινού βίου, λειτουργούν ως συναισθηματικά ορόσημα. Είναι το αφήγημα της ζωής τους, που θεμελιώνει τη σχέση. Η Brogaard, βέβαια, επισημαίνει μια αλήθεια: ότι οι άνθρωποι σπάνια ανακαλούμε τα γεγονότα όπως ακριβώς έχουν συμβεί. Συνήθως τα αναπλάθουμε μαζί με τον/τη σύντροφό μας, έχοντας μάλιστα την τάση να εξιδανικεύουμε τις συνθήκες της διήγησης, μετατρέποντας μια απλή στιγμή σε «μύθο» προς χάριν της αγάπης για το έτερον ήμισυ. Αυτή η συνεργατική αφήγηση δίνει έμφαση στη φωτεινή πλευρά της ζωής και ενισχύει τη σχέση.

Όταν οι αναμνήσεις συγκρούονται

Συχνά, δυο άνθρωποι δεν θυμούνται μια κοινή τους εμπειρία με τον ίδιο τρόπο. Όταν οι σύντροφοι ξεκινούν να διηγηθούν π.χ. τις καλοκαιρινές τους διακοπές και καταλήγουν ο ένας να αναιρεί τα λεγόμενα του άλλου, γίνεται αντιληπτό πως ένα κοινό τους βίωμα έχει τελείως διαφορετικές εκδοχές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάποιος από τους δύο ψεύδεται. Εάν μια χαρούμενη ανάμνηση για τον ένα ήταν στιγμή δυσφορίας για τον άλλο, σύμφωνα με την ειδικό αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να συζητηθεί και από τις δύο πλευρές, καθώς μπορεί προσθετικά να οδηγήσει σε σοβαρές συγκρούσεις και να διαβρώσει το «εμείς».

Παγίδες μνήμης που απειλούν τη σχέση

Οι αναμνήσεις που έχουμε με τους αγαπημένους μας «απειλούνται» αναπόφευκτα από τη φθορά του χρόνου και, σε κάποιες περιπτώσεις, από ασθένειες που επιφέρουν ακούσια εξασθένιση των νοητικών λειτουργιών (π.χ. άνοια). Εξαιρώντας αυτές τις δυσάρεστες καταστάσεις της ακούσιας λήθης, οι κοινές μνήμες υπονομεύονται από προκαταλήψεις, κάνοντάς μας να θυμόμαστε μια ιστορία του παρελθόντος με άκρατη μεροληψία.

Jayson Hinrichsen/Unsplash+

Σύμφωνα με την Brogaard, οι «παγίδες» της μνήμης στη σχέση συνοψίζονται ως εξής:

– Η αρνητική μνήμη: «Τα βλέπω όλα μαύρα»

Εάν η σχέση σου έχει πέσει στην παγίδα της αρνητικής μνήμης, αυτό σημαίνει ότι εσύ και ο/η σύντροφός σου τείνετε να εστιάζετε στις δυσάρεστες αναμνήσεις και να υποβαθμίζετε τις θετικές. Αυτό το «αρνητικό φίλτρο» σάς κάνει να εξετάζετε τα γεγονότα του παρελθόντος με τρόπο δυσάρεστο, που δημιουργεί μόνο αδιέξοδα.

– Επιλεκτική μνήμη: «Θυμάμαι ό,τι με συμφέρει»

Η επιλεκτική μνήμη ανήκει στο ευρύτερο φαινόμενο που ονομάζεται προκατάληψη επιβεβαίωσης. Στην περίπτωση αυτή, εσύ ή ο/η σύντροφός σου διατηρείτε μια προκαθορισμένη άποψη ο ένας για τον άλλο και ανασύρετε επιλεκτικά τα στοιχεία που ενισχύουν αυτή σας την πεποίθηση, ενώ παρακάμπτετε εκείνα που την αντικρούουν.

Οι άνθρωποι είναι οι ιστορίες τους· κι αν οι μνήμες φθείρονται ή παραμορφώνονται, το παρόν είναι πάντα έτοιμο να γράψει το νέο αφήγημα του «μαζί».