ΤΙ ΔΕΙΧΝΕΙ ΝΕΑ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Οι Έλληνες εργαζόμενοι δεν περνάνε καλά, εδώ και αρκετά χρόνια. Ευτυχώς, τα τελευταία από αυτά πραγματοποιούνται έρευνες για την ψυχική υγεία τους, που δείχνουν μεν το αναμενόμενο, ωστόσο αφήνουν και μια χαραμάδα ελπίδας ότι κάτι μπορεί να αλλάξει.

Την εποχή που εργαζόμουν –κόντρα στην τότε ισχύουσα νομοθεσία– 13ωρα, η πίεση ήταν τέτοια, που βρισκόμουν διαρκώς σε κατάσταση burnout. Ταυτόχρονα, οι απαιτήσεις των ανθρώπων και οι συμπεριφορές που εισέπραττα μερικές φορές με έκαναν να νιώθω ότι ξεπερνάω την γκρίζα γραμμή μεταξύ burnout και κατάθλιψης. Το δε άγχος και οι επίμονες, μονομανείς σκέψεις σχετικά με το τι έγινε στη δουλειά με συντρόφευαν σταθερά επί καθημερινής βάσης, και τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες.

Τότε, μιλώντας και με άλλους εργαζόμενους φίλους, άρχισα να σκέφτομαι ότι το εργασιακό περιβάλλον μπορεί να βλάψει σοβαρά την ψυχική υγεία. Στη συνέχεια, το είδα να συμβαίνει. Πολύ κοντινοί μου φίλοι πήραν αντικαταθλιπτική αγωγή, αφού διαγνώστηκαν είτε με κατάθλιψη είτε με αγχώδη διαταραχή, κάποιοι γνώρισαν από πρώτο χέρι τις κρίσεις πανικού, άλλοι την ηθική παρενόχληση που τους εξώθησε σε παραίτηση ή ακόμη και αλλαγή καριέρας.

Σήμερα, 20 χρόνια μετά, μπορεί να μην έχει γίνει σημαντική πρόοδος όσον αφορά τις συνθήκες, γίνονται όμως σχετικές έρευνες που αναδεικνύουν το πρόβλημα: Η ψυχική υγεία των Ελλήνων εργαζόμενων δυστυχώς επιδεινώνεται. Και δεν φταίει η πανδημία, όπως νομίζαμε το 2021 που πραγματοποιήθηκε η πρώτη σχετική έρευνα, ούτε η μετά-Covid εποχή, όπως ίσως πιστέψαμε το 2023 που έγινε η δεύτερη.

Η 3η έρευνα για την ψυχική υγεία των εργαζόμενων και πού κατέληξε

Η τρίτη έκδοση της έρευνας για την ψυχική υγεία των εργαζομένων στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε μεταξύ 22 Μαΐου και 20 Ιουνίου 2025, σε διευρυμένο δείγμα 4.457 εργαζόμενων όλων των ηλικιών, σε μικρούς και μεγάλους οργανισμούς του ιδιωτικού και του Δημόσιου τομέα, από τρεις συνεργαζόμενους φορείς: το Εργαστήριο Πειραματικής Ψυχολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, την ΕΥ (Ernest & Young) Ελλάδος και την Hellas EAP.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Οι μελετητές διερεύνησαν 9 παραμέτρους: το άγχος, την κατάθλιψη, τη σωματοποίηση, τον θυμό, τη μοναξιά, την ποιότητα ζωής του εργαζόμενου (wellbeing), την εργασιακή ποιότητα ζωής, τις στάσεις απέναντι στην εξ αποστάσεως εργασία και τις στάσεις απέναντι στην ψυχική υγεία, και κατέληξαν στα εξής βασικά συμπεράσματα:

• Τα συμπτώματα που συνδέονται με την κατάθλιψη, το άγχος, τον θυμό και τη σωματοποίηση εντείνονται ανάμεσα στους εργαζόμενους, με το 55% να αισθάνονται burnout.
• Το 88% των εργαζόμενων επιζητούν τη δυνατότητα να εργάζονται εξ αποστάσεως.
• Μόλις το 21% πιστεύουν ότι ο οργανισμός στον οποίο εργάζονται φροντίζει για την ψυχική υγεία και ευεξία τους.

Οι πιο επιβαρυμένοι εργαζόμενοι

Οι γυναίκες και οι νεότεροι ηλικιακά εργαζόμενοι εξακολουθούν, όπως και στις δύο προηγούμενες έρευνες, να είναι πιο επιβαρυμένοι. Συγχρόνως, οι εργαζόμενοι σε μεγάλες εταιρείες (με περισσότερους από 700 εργαζόμενους) έχουν στατιστικώς καλύτερες τιμές σε όλες τις μεταβλητές, με τους ελεύθερους επαγγελματίες να έχουν τις καλύτερες σε όλες τις μεταβλητές. Τέλος, οι εργαζόμενοι σε διοικητικές θέσεις έχουν στατιστικώς σημαντικά χαμηλότερες τιμές άγχους, κατάθλιψης, σωματοποίησης, θυμού και μοναξιάς από τους υπόλοιπους εργαζόμενους.

Ο αντίκτυπος της βεβαρημένης ψυχολογίας στην εργασιακή ποιότητα ζωής και γενικότερα στην ευεξία (wellbeing) των εργαζόμενων είναι εμφανής:

• Μόλις το 48% (από 52% το 2023) δηλώνουν ότι μπορούν να διαχειριστούν τα επίπεδα του στρες που έχουν.
• Το 66% (από 64%) αισθάνονται ότι το στρες από την εργασία τους επηρεάζει την προσωπική τους ζωή.
• 1 στους 3 (32%) έχει βιώσει τα τελευταία 2 χρόνια κάποιας μορφής παρενόχληση στον εργασιακό χώρο (λεκτική, σεξουαλική κ.λπ.) και αυτό επηρεάζει την ψυχική του υγεία.

Τι γίνεται με την παραγωγικότητα;

Η ψυχολογική καταπόνηση των εργαζόμενων έχει αρνητικές επιπτώσεις και στην απόδοση/παραγωγικότητά τους:

• 61% (από 53% το 2023) δηλώνουν ότι νιώθουν κουρασμένοι όταν ξεκινάει η ημέρα τους.
• 4 στους 10 αισθάνονται συχνά ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στη δουλειά τους.
• Μόλις 30% (από 37% πριν 2 χρόνια) αισθάνονται κινητοποιημένοι και χαρούμενοι στην εργασία τους.

TO 66% ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ ΟΤΙ ΤΟ ΣΤΡΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΤΟΥΣ ΖΩΗ.

Η ανταπόκριση των οργανισμών στην ψυχολογική πίεση που βιώνουν οι εργαζόμενοί τους δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των τελευταίων. Μόλις το 21% των εργαζόμενων πιστεύουν ότι ο οργανισμός στον οποίο δουλεύουν φροντίζει για την ψυχική υγεία και ευεξία τους.

Και, ενώ για 4 στους 5 (79%) είναι σημαντικό να είναι καλά εκπαιδευμένος ο προϊστάμενός τους, ώστε να μπορεί να τους υποστηρίξει σε πρώτο στάδιο σε θέματα ψυχικής υγείας, μόλις 28% δηλώνουν ότι ο προϊστάμενός τους επικοινωνεί συχνά μαζί τους για να δει πώς είναι και μόλις 29% αισθάνονται άνετα να μιλούν στον προϊστάμενό τους για κάποιο θέμα ψυχικής υγείας που μπορεί να αντιμετωπίζουν (π.χ. στρες, άγχος κ.λπ.).

Η έγκαιρη παρέμβαση είναι απαραίτητη

«Τα ευρήματα της φετινής έρευνας αναδεικνύουν την ψυχική υγεία και την ευεξία των εργαζόμενων ως κρίσιμους παράγοντες για τη λειτουργία και τη βιωσιμότητα των οργανισμών. Τα συμπτώματα που συνδέονται με την κατάθλιψη, το άγχος και τον θυμό επιβεβαιώνουν την ανάγκη συστηματικής παρακολούθησης και παρέμβασης, όχι μόνο σε εθνικό, αλλά και σε διεθνές επίπεδο...

ΕΝΑΣ ΣΤΟΥΣ 3 ΕΧΕΙ ΒΙΩΣΕΙ ΣΤΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΧΩΡΟ ΚΑΠΟΙΑΣ ΜΟΡΦΗΣ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΤΟΥ ΥΓΕΙΑ.

»Η ψυχική υγεία πρέπει να ιδωθεί ως επένδυση που ενισχύει τη επιχειρησιακή ευρωστία και την ικανότητα καινοτομίας, σε ένα περιβάλλον όπου οι αλλαγές είναι συνεχείς και απρόβλεπτες. Η ουσιαστική φροντίδα των εργαζόμενων μετατρέπεται έτσι σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και σε δείκτη υπεύθυνης ηγεσίας», σχολίασε ο Καθηγητής Πέτρος Ρούσσος, Διευθυντής του Εργαστηρίου Πειραματικής Ψυχολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ.

Στο διά ταύτα, η ψυχική υγεία των Ελλήνων εργαζόμενων βαίνει από το κακό στο χειρότερο, ωστόσο οι ίδιοι φαίνονται τώρα πιο ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι από ποτέ. Ταυτόχρονα, οι συνέπειες των εργασιακών συνθηκών και της κακής ψυχικής υγείας στην παραγωγικότητα δεν αποκλείεται να οδηγήσουν τους εργοδότες στη λήψη σοβαρών μέτρων. Για την πολιτεία, δεν τρέφουμε πολλές ελπίδες...