ΤΙ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΟ ΧΑΟΣ ΠΟΥ ΝΙΩΘΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΣΟΥ;

Η πρόοδος μπορεί να μην είναι εμφανής από την αρχή, όμως κάθε προσπάθεια αφήνει το λιθαράκι της στη γενικότερη ανάπτυξη. Πώς μπορείτε να αναγνωρίσετε τα σημάδια μέσα σε αυτή τη χαοτική διαδρομή;

Σε κάθε νέο ξεκίνημα, η αισιοδοξία και η πεποίθηση ότι ανοίγει ένας κύκλος γεμάτος ευκαιρίες μας ωθούν να βάλουμε στόχους που θα βελτιώσουν διάφορους τομείς της ζωής μας. Ωστόσο, λίγες εβδομάδες ή και μέρες μετά το αισιόδοξο ξεκίνημα, διαπιστώνουμε ότι οι καλές προθέσεις και η θέληση δεν αρκούν για να μας κρατήσουν προσηλωμένους στην πορεία μας.

Μικρά εμπόδια, δυσκολίες ή σκαμπανεβάσματα μπορεί να μας εξουθενώσουν ψυχικά και σωματικά, ή να μας κάνουν να αμφισβητήσουμε ακόμα και τους στόχους που έχουμε θέσει. Η επιστήμη όμως επιβεβαιώνει ότι αυτό που μοιάζει με στασιμότητα είναι συχνά κρίσιμα θεμέλια για την επιτυχία των στόχων μας.

Θα μπορούσαμε να προσομοιάσουμε αυτή τη διαδικασία με την εξής συνθήκη: Σκεφτείτε ότι ρίχνετε ένα μπουκάλι με κέτσαπ κάτω και, καθώς πιάνετε μια χαρτοπετσέτα για να το σκουπίσετε, βλέπετε το παχύρευστο υγρό να εξαπλώνεται, κάνοντας το χάος να φαίνεται χειρότερο. Εδώ όμως είναι το κλειδί, γιατί ακόμα κι αν φαίνεται χειρότερο, έχει γίνει μια πρόοδος. Σημασία έχει να αλλάξετε την αντίληψή σας και να αναγνωρίσετε ότι κάθε σκούπισμα σας φέρνει πιο κοντά στο να το καθαρίσετε τελείως.

Πώς ερμηνεύει αυτό το χάος η επιστήμη;

Είτε ξεκινάτε μια νέα συνήθεια, είτε μαθαίνετε μια νέα δεξιότητα, ή εργάζεστε προς την επίτευξη ενός στόχου, οι πρώτες προσπάθειες μπορεί να φαίνονται απογοητευτικές, χαοτικές, ακόμα και αποθαρρυντικές.

Θεμελιώδεις έρευνες στην ψυχολογία της απόδοσης, όπως η μελέτη της Carol Dweck για τις πεποιθήσεις μας σχετικά με τις ικανότητές μας (mindset), και η έρευνα του Robert Bjork για τις επιθυμητές δυσκολίες, καταδεικνύουν μια βασική αρχή: Η υποκειμενική αίσθηση της προόδου συχνά υστερεί σημαντικά σε σχέση με την πραγματική μάθηση και ανάπτυξη δεξιοτήτων. Μπορεί λοιπόν οι πρώιμες προσπάθειες να φαίνονται αντιπαραγωγικές, δημιουργώντας μια ψευδαίσθηση στασιμότητας ακριβώς τη στιγμή που τίθενται κρίσιμες βάσεις.

Όπως τονίζει η Dweck, με τη νοοτροπία ανάπτυξης (growth mindset), το να αντιληφθείτε τις αποτυχίες ως μέρος της μάθησης μπορεί να τροφοδοτήσει την επιμονή σας. Αντί να πολεμάτε την ψευδαίσθηση ότι δεν υπάρχει πρόοδος, είναι καλύτερο να χρησιμοποιήσετε αυτή την ενέργεια για να πιστέψετε στην πρόοδό σας ακόμα κι αν δεν μπορείτε να τη δείτε ακόμα, οραματιζόμενοι ενεργά τα βήματα που πραγματοποιούνται στο προσκήνιο.

Κάθε μικρό βήμα μπορεί να μην αποφέρει άμεσα αποτελέσματα, αλλά πυροδοτεί μια ανεπαίσθητη δυναμική. Αναγνωρίζοντας λοιπόν αυτά τα πρώιμα σημάδια ως πραγματική πρόοδο, ενισχύετε τη δέσμευσή σας για το τελικό αποτέλεσμα.

Αντίστοιχα, όταν αντιμετωπίζετε κάτι που σας είναι δύσκολο, οξύνετε τη γνωστική σας αντίληψη καθώς εμπλέκετε τους γνωστικούς πόρους, δημιουργώντας ισχυρότερες νευρικές οδούς και βαθύτερη εννοιολογική κατανόηση. Αυτό το είδος της προσπάθειας είναι που ο Bjork αναφέρει ως «επιθυμητή δυσκολία». Είναι επιθυμητή επειδή, παρόλο που βραχυπρόθεσμα την αισθάνεστε ως κάτι άβολο και δυσάρεστο, μακροπρόθεσμα τελικά οδηγεί σε καλύτερη μνήμη, μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα και πιο στιβαρή γνώση.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Πρακτικά βήματα για να υιοθετήσετε αυτή τη νοοτροπία

Αν αντιμετωπίζετε δύσκολες περιόδους κατά τις οποίες η πρόοδος φαίνεται αργή ή μπερδεμένη, εστιάστε στη σκόπιμη εξάσκηση δοκιμάζοντας τα παρακάτω βήματα:

1. Προετοιμαστείτε για ακατάστατη και διορατική εξερεύνηση

Όταν ακόμα είστε στα αρχικά στάδια που διαμορφώνετε τους στόχους σας, θέστε ένα πλαίσιο, είτε πρόκειται για καθορισμένο χρονικό διάστημα είτε για συγκεκριμένο αριθμό προσπαθειών, προκειμένου να δώσετε στον εαυτό σας την ελευθερία να εξερευνήσει χωρίς να νιώθετε χαμένοι μέσα στο χάος της αρχής.

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, κάντε στον εαυτό σας κάποιες ερωτήσεις όπως: Τι λειτουργεί πραγματικά; Τι χρειάζεται προσαρμογή; Υπάρχει κάποιο καλύτερο επόμενο βήμα ή κάποιο άλλο εργαλείο; Αυτές οι ερωτήσεις θα σας βοηθήσουν να βγείτε από το χάος και να οδηγηθείτε σε μια πιο ξεκάθαρη κατεύθυνση. Το κλειδί αυτής της κατεύθυνσης είναι ότι δίνετε χώρο και χρόνο στον εαυτό σας να εξερευνήσει και στη συνθήκη να εξελιχθεί χωρίς να κολλήσετε στα πρώτα σημάδια.

2. Διαμορφώστε την πεποίθησή σας

Όταν έρθει αυτή η δύσκολη στιγμή που τα σκαμπανεβάσματα θα σας κάνουν να αμφισβητήσετε την πρόοδο σας, αλλάξτε συνειδητά τον τρόπο που αντιμετωπίζετε αυτή τη συνθήκη. Μην αφήσετε την «αποτυχία» να εξουσιάσει τη σκέψη σας, αλλά αντιθέτως προσπαθήστε να δείτε την πρόοδο που συμβαίνει κάτω από την επιφάνεια.

3. Αναγνωρίστε τις προσπάθειες

Η τεκμηρίωση ή η απλή παρατήρηση των «κρυφών» αποδείξεων ενισχύει ενεργά την πεποίθησή σας και σας βοηθάει να συνεχίσετε προς τον στόχο. Όταν λοιπόν εντοπίζετε οποιοδήποτε σημάδι προόδου, προσπαθήστε να ενισχύσετε συνειδητά τη σημασία του, καθώς αυτό θα δημιουργήσει μια νοοτροπία που θα σας βοηθήσει και σε μελλοντικές προκλήσεις.

Είναι κατανοητό ότι αυτή η αλλαγή στον τρόπο που βλέπετε τη διαδικασία μπορεί να φαίνεται αμήχανη ή να συναντά αντίσταση στην αρχή, όμως όσο προσπαθείτε με συνέπεια να υιοθετήσετε πραγματικά αυτή τη στάση, τόσο θα καταλαβαίνετε ότι η πίστη στην υποβόσκουσα πρόοδο θα γίνεται όλο και πιο φυσική και διαισθητική.