ASMR: ΕΣΥ ΤΙ ΞΕΡΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ TREND ΠΟΥ ΗΡΕΜΕΙ ΜΥΑΛΟ ΚΑΙ ΣΩΜΑ;

Κάποτε, το χλεύαζαν ως ένα παράξενο trend – στα όρια ντροπιαστικού φετίχ. Σήμερα, το ASMR έχει αμέτρητους fans, μελετάται από νευροεπιστήμονες και υπόσχεται μια ασυνήθιστη αλλά πραγματική ανακούφιση από το άγχος.

Η αγάπη μου για το ASMR μετρά τουλάχιστον 10 χρόνια, όσο δηλαδή το διάστημα από την πρώτη μου τυχαία συνάντηση με τη Maria και το κανάλι της Gentle Whispering ASMR στο YouTube. Μέχρι και σήμερα, οι ειδοποιήσεις στο προφίλ μου για νέο της υλικό είναι μικρή χαρά: τι να ετοίμασε άραγε αυτή τη φορά για να διώξει το στρες της ημέρας, να με προφυλάξει από το overthinking και να με νανουρίσει;

Η Maria συστήνεται ως παγκοσμίου φήμης καλλιτέχνιδα ASMR, χωρίς να υπερβάλλει. Οι 2,4 εκατ. εγγεγραμμένοι χρήστες στο κανάλι της προέρχονται από κάθε γωνιά της Γης με δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο, ενώ το 2014 η Washington Post την επέλεξε για να μυήσει τους αναγνώστες της στον κόσμο του Autonomous Sensory Meridian Response ή ASMR, χαρακτηρίζοντάς την πρωταγωνίστρια της ανερχόμενης τότε ψηφιακής τάσης.

Τι είναι το ASMR

Το ASMR μεταφράζεται ως Αυτόνομη Αισθητηριακή Απόκριση Μεσημβρινού, όπου η λέξη μεσημβρινός δεν έχει την έννοια της κινεζικής ιατρικής ή της γεωγραφίας, αλλά χρησιμοποιείται ως μεταφορά για να περιγράψει την κορύφωση μιας εμπειρίας. Εν προκειμένω, η εμπειρία αφορά σε μια ευχάριστη αίσθηση μουδιάσματος, ενός μυρμηγκιάσματος που ξεκινά από το κεφάλι και διατρέχει τον αυχένα και τη σπονδυλική στήλη, συνοδευόμενο συνήθως από βαθιά χαλάρωση ή και ευφορία.

Το μυστικό του ASMR κρύβεται στα triggrers, το σύνολο των αισθητηριακών ερεθισμάτων στον πυρήνα της τεχνικής, που είναι κυρίως ήχοι όπως ψίθυροι, χτυπήματα, ανάσες ή απαλές κινήσεις. Μπορεί να σε εκπλήσσουν ευχάριστα ή, όπως στην περίπτωσή μου, από παιδί να σε ηρεμούσαν: οι συζητήσεις των μεγάλων έξω από την πόρτα της παιδικής κρεβατοκάμαρας, ο ήχος από τα τακούνια στα σκαλιά της πολυκατοικίας, από το ξεφύλλισμα ενός περιοδικού ή τις διαδρομές που κάνει το μολύβι στην ακουαρέλα.

«Το ενδιαφέρον με το ASMR είναι ότι οι άνθρωποι νιώθουν ταυτόχρονα χαλάρωση και διέγερση. Είναι μια αντίδραση παράδοξη», εξηγεί η ψυχολόγος Δρ Susan Albers σε σχετικό άρθρο της Κλινικής του Κλίβελαντ. «Είναι σαν καταιγίδα από σπίθες», είχε πει η Maria για το ASMR στην Post, «σαν ζεστή άμμος που κυλά απαλά πάνω σου, από το κεφάλι ως τους ώμους. Είναι σαν να ανατριχιάζει ο ίδιος σου ο εγκέφαλος». Απλώς η ανατριχίλα δεν είναι για όλους ευχάριστη.

Η επιστήμη και τα οφέλη του ASMR

Απέχθεια, αδιαφορία, ενδιαφέρον, λατρεία... Από την πρώτη του εμφάνιση το 2010, ήταν βέβαιο πως το ASMR δεν είναι για όλους, σε όλους όμως έκανε κάτι — και οι επιστήμονες αποφάσισαν να το προσδιορίσουν, επιχειρώντας να αποκωδικοποιήσουν το φαινόμενο πέρα από το πλαίσιο της κοινωνιολογίας του διαδικτύου. Έπρεπε να διαπιστώσουν αν όντως το ASMR «συγκινεί» με κάποιον τρόπο τον εγκέφαλο, όπως και γιατί κάποιοι έμεναν ασυγκίνητοι.

Το 2022, δημοσιεύτηκε στο PLOS One μελέτη που έδειξε πως, μολονότι το ASMR δρα πιο αποτελεσματικά σε άτομα με υψηλά επίπεδα νευρωτισμού –στοιχείο της προσωπικότητας που προδιαθέτει για κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αρνητικά συναισθήματα–, το αγχολυτικό του άγγιγμα κάνει δουλειά και για όσους δεν μπορούν να βιώσουν την εμπειρία. Κοντολογίς, έχει τη δυνατότητα να μειώνει το άγχος, απλώς με μεγαλύτερη επιτυχία σε συγκεκριμένα ψυχολογικά προφίλ.

Παρά τα 15 χρόνια παρουσίας του, η βιβλιογραφία για το ASMR βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Για τις ευεργετικές του ιδιότητες «μιλούν» κάποια πρώτα επιστημονικά ευρήματα και προσωπικές μαρτυρίες, βάσει των οποίων προάγει την άμεση ευχαρίστηση και χαλάρωση, βελτιώνει τη διάθεση και ανακουφίζει από τον χρόνιο πόνο. Επιπλέον, ενισχύει τη συγκέντρωση και τη μετάβαση σε κατάσταση ροής (flow), ενώ μελέτες το συνδέουν με ταχύτερη επέλευση του ύπνου, μείωση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού, και γενικότερα σωματική και ψυχική χαλάρωση.

iStock

Οι εμπλεκόμενοι μηχανισμοί παραμένουν εν πολλοίς μυστήριο. Σύμφωνα με τη Δρ. Albers, είναι ήδη σαφές ότι υπάρχει φυσιολογική απόκριση στον οργανισμό: απελευθερώνονται νευροδιαβιβαστές της χαράς, όπως οι ενδορφίνες, η ωκυτοκίνη και η ντοπαμίνη. Άλλες μελέτες δείχνουν ότι ενεργοποιεί εγκεφαλικές περιοχές που σχετίζονται με τα συναισθήματα και την ενσυναίσθηση, καθώς και ότι επιδρά και στη ρυθμική ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου, ενισχύοντας τα χαμηλής συχνότητας κύματα (π.χ. άλφα) που σχετίζονται με χαλάρωση. Αποτέλεσμα, μια κατάσταση ηρεμίας και ευεξίας για αρκετή ώρα μετά την έκθεση στο ερέθισμα (afterglow).

ΕΝΑΣ ΣΤΟΥΣ ΠΕΝΤΕ ΒΛΕΠΕΙ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ASMR.

Παρά τα πιθανά οφέλη –και τις πρώτες ειδικές κλινικές σε Ευρώπη και Αμερική, που διχάζουν–, το ASMR δεν έχει αναγνωριστεί επίσημα ως θεραπευτική μέθοδος. «Η κατανόηση της φύσης της απόκρισης [στο ASMR] θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει στην αναγνώρισή του ως κλινικά αποδεκτής θεραπείας για ένα ευρύ φάσμα ιατρικών καταστάσεων», λέει η Δρ Albers.

Γιατί κάποιοι το μισούν

Η Maria (Gentle Whispering) ασχολήθηκε με το ASMR για να ανταποδώσει κάτι απ’ όσα της είχε προσφέρει –χωρίς καν να το γνωρίζει– μια ASMRtist, την περίοδο που η ίδια πάλευε με την κατάθλιψη (έπειτα από τη μετεγκατάστασή της στις ΗΠΑ από τη Ρωσία και έναν γάμο υπό διάλυση). Ήταν η μία στους πέντε (ή 20%) που, σύμφωνα με έρευνες, έχει κέρδος από τη θετική απόκρισή της σε ένα ή περισσότερα ASMR triggers. Με τους υπόλοιπους τέσσερις, τι γίνεται;

Για κάποιους, οι ήχοι μπορεί να είναι ενοχλητικοί ή αγχωτικοί. Για άλλους εντελώς αδιάφοροι. Υπάρχουν, τέλος, και αυτοί που θα αισθανθούν μόνο εκνευρισμό ή ανατριχίλα. Στους τελευταίους συγκαταλέγονται τα άτομα με μισοφωνία, στα οποία απλοί ήχοι, όπως το πλατάγιασμα της γλώσσας, μπορεί να πυροδοτήσουν μια δυσάρεστη αντίδραση πάλης-φυγής ή παγώματος. Οι απόψεις διίστανται και για διαταραχές όπως εκείνες του φάσματος αυτισμού και η ΔΕΠΥ, καθώς δεν είναι βέβαιο αν το ASMR θα οδηγούσε σε καλύτερη συναισθηματική ρύθμιση και ηρεμία ή υπερδιέγερση.

Το ASMR λοιδορήθηκε όσο λίγα ψηφιακά trends προτού εδραιωθεί ως κουλτούρα και κανονικοποιηθεί – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ειρωνεία και ο σκεπτικισμός έχουν εκλείψει. Ωστόσο, μέσα από τον χλευασμό και την ειρωνεία, αναδύθηκε κάτι εξίσου ενδιαφέρον: οι fans του συσπειρώθηκαν σε μια σφιχτή ψηφιακή κοινότητα που τους προσέφερε σύνδεση, ταύτιση και ένα αίσθημα του ανήκειν.

iStock

Πώς να απολαύσεις το ASMR

Μια μελέτη του 2018 κατέγραψε τα πιο συχνά ερεθίσματα (triggers) που προκαλούν ASMR, με πιο δημοφιλή τους ψίθυρους, την απαλή ομιλία, το άγγιγμα στα μαλλιά ή το πρόσωπο, το τσαλάκωμα ή σκίσιμο χαρτιού και την προσοχή σε λεπτομέρειες. Σημειώνεται ότι τα ερεθίσματα δεν είναι μόνο ακουστικά αλλά και οπτικά ή (ψευδο)απτικά (όπως το «χάδι» ή το παιχνίδι με slime). Συχνό είναι και το στοιχείο της προσωπικής φροντίδας μέσα από ρόλους (π.χ. κομμωτής ή γιατρός), όπως και η χρήση binaural ήχου (στερεοφωνική καταγραφή με δύο μικρόφωνα), που εντείνει την ψευδαίσθηση της φυσικής παρουσίας.

Αν τώρα ανακαλύπτεις το ASMR, ως λάτρης του είδους θα πρότεινα:

• Βρες τους ήχους που σε ηρεμούν – και οπωσδήποτε εκείνους που σε ταράζουν. Προσωπικά, δεν με βοηθούν οι φωνές που ξεπερνούν το όριο του ψιθύρου, ούτε και ο αηδιαστικός ήχος του μασουλήματος με ανοιχτό στόμα – ναι, για κάποιους είναι αποτελεσματικό trigger.
• Προτίμησε ASMR βίντεο με φυσικούς ήχους, χωρίς ομιλία ή σε γλώσσα που δεν καταλαβαίνεις, αν παρατηρείς ότι, αντί να χαλαρώνεις, επικεντρώνεσαι (έστω και ασυναίσθητα) στο περιεχόμενο των λόγων.
• Το φως της οθόνης είναι ύπουλο. Αν σε ενοχλεί, δοκίμασε να ακούσεις λίστες ASMR σε πλατφόρμες streaming μουσικής.
• Οι ASMRtists αφθονούν, οπότε βρες αυτό που σου ταιριάζει. Δώσε λίγο χρόνο στον εαυτό σου να πειραματιστεί μέχρι να βρεις το δικό σου safe space.