ΓΙΑΤΙ ΝΙΩΘΟΥΜΕ ΠΩΣ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΑΜΑΤΑΕΙ ΟΤΑΝ ΖΟΡΙΖΟΜΑΣΤΕ;

Όταν η προσπάθεια γίνεται έντονη, η αντίληψη του χρόνου παραμορφώνεται. Νέα έρευνα αποκαλύπτει τον ρόλο ντοπαμίνης, παλμών και εγκεφάλου.

Όποτε κάνουμε κάτι που μας ευχαριστεί, νιώθουμε πως ο χρόνος κυλάει σαν νερό. Αν όμως κάνουμε κάτι που δεν μας αρέσει ιδιαίτερα αλλά πρέπει, π.χ. μισή ώρα cardio, αισθανόμαστε σαν να έχουν σταματήσει τα ρολόγια. Γιατί άραγε; Τι συμβαίνει σε αυτό το –κατά τα άλλα– υπέροχο όργανο που λέγεται εγκέφαλος; Πώς μπορεί να αλλάζει η αντίληψη του χρόνου όταν κάνουμε δύσκολες δραστηριότητες;

Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Andrew M. Edwards, με τη συμμετοχή επιστημόνων από το University of Groningen και το Vrije Universiteit Amsterdam, αποφάσισαν να αναζητήσουν εξηγήσεις. Στη δημοσίευση της εργασίας τους, αποκαλύπτεται ότι η άσκηση διαστρεβλώνει την αντίληψη του χρόνου ή, αν προτιμάτε, την καθημερινή αίσθηση της διάρκειας ενός γεγονότος.

Η κλασική θεωρία κλιμακωτής προσδοκίας περιγράφει πώς οι οργανισμοί μετρούν και περιμένουν χρονικά διαστήματα χρησιμοποιώντας έναν εσωτερικό χρονόμετρο, με τη μνήμη και διαδικασίες απόφασης να παίζουν βασικό ρόλο. Προτείνεται η ύπαρξη ενός εσωτερικού «βηματοδότη», που πυροδοτεί παλμούς. Άρα, όταν αυξάνονται αυτοί οι νευρωνικοί παλμοί, η στιγμή φαίνεται μεγαλύτερη. Όταν μειώνονται, η στιγμή περνάει πολύ γρήγορα.

iStock

Οι ταλαντώσεις στα βασικά γάγγλια, έναν βαθύ εγκεφαλικό κόμβο που επίσης συντονίζει την κίνηση και την ανταμοιβή, λειτουργούν ως νευρωνικός μετρονόμος.

Οι ερευνητές επιστράτευσαν νευροαπεικονίσεις που έδειξαν επικαλυπτόμενα κυκλώματα για την αντίληψη του χρόνου και την προσμονή ανταμοιβής, υπονοώντας ότι οι ίδιοι βρόχοι –που είναι πλούσιοι σε ντοπαμίνη– σηματοδοτούν τον ρυθμό και την ευχαρίστηση.

Τριάντα τρεις ποδηλάτες αναψυχής επιστρατεύτηκαν για να κάνουν τρεις φορές στατικό ποδήλατο, για 4 χιλιόμετρα τη φορά, σε εργόμετρο υψηλής ακρίβειας. Την πρώτη φορά απλά ποδηλατούσαν, τη δεύτερη κυνηγούσαν ένα avatar και την τρίτη προσπαθούσαν να νικήσουν έναν αντίπαλο.

Σε όλες τις περιπτώσεις, η στρέβλωση της αντίληψης του χρόνου παρέμενε σταθερή. Πράγμα που καταρρίπτει το μύθο των προπονητών ότι ο ανταγωνισμός οδηγεί σε καλύτερες επιδόσεις, μειώνοντας τον αντιληπτό χρόνο.

iStock

Ακόμη κι όταν οι εθελοντές προσπάθησαν να ξεπεράσουν έναν αντίπαλο και τερμάτισαν περίπου 1 δευτερόλεπτο πιο γρήγορα, τα λάθη στην εκτίμηση του χρόνου ήταν ίδια με όταν ποδηλατούσαν χωρίς αντίπαλο.

Διαπιστώθηκε ότι η αντίληψή τους για τον χρόνο παραμορφωνόταν κατά τη διάρκεια της άσκησης, με αποτέλεσμα να βιώνουν το εξωτερικό ρολόι ως «νωθρό» ενώ τα πόδια τους κινούνταν.

Η εργαστηριακή εργασία έδειξε ότι, καθώς ο ρυθμός της αντιληπτής προσπάθειας αυξανόταν από «κάπως σκληρός» σε «πολύ σκληρός», τα δευτερόλεπτα φαίνονταν ακόμη μεγαλύτερα, με την αύξηση του καρδιακού ρυθμού, τη συσσώρευση γαλακτικού οξέος και τον μυϊκό πόνο να απαιτούν συγκέντρωση και να οδηγούν τους συμμετέχοντες στην αίσθηση ότι κάθε κίνησή τους στα πεντάλ παρακολουθείται.

Ο επικεφαλής ερευνητής και οι συνεργάτες του ενημέρωσαν ότι «πρέπει να γίνει περισσότερη δουλειά, για να ξεκαθαριστεί περαιτέρω ο ρόλος των εξωτερικών ερεθισμάτων, της έντασης και της διάρκειας της άσκησης στην αντίληψη του χρόνου, όταν αθλούμαστε».

Το βέβαιο είναι πως δεν συμβαίνει κάτι λάθος με εμάς, κάθε φορά που νιώθουμε πως δεν περνάει η ώρα όταν κάνουμε δραστηριότητα που μας «ζορίζει».